بزرگنمايي:

پیام خراسان - مشهد- هر واحد شهری یا روستایی برای بقا و ماندگاری خود نیاز به توجه به تمام ابعاد وجودی انسانهایی دارد که در آن زیست می کنند. این ابعاد شامل نیازها مادی و معنوی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری است.
روستاها به عنوان مبدا اولیه زندگی اجتماعی هنوز هم با وجود هجوم سهمگین شهرسازی و شهرنشینی پشتوانه اقتصادی و فرهنگی بسیاری از داشته ها و باورهای انسانی و مهد اصالتهای کهن هستند بگونه ای که هرگاه مهاجرت از روستاها بی رویه و نابسامان می شود سامان و نظم را از زندگی شهرها و شهرنشینان نیز دور کرده و حاشیه نشینیان آسیب پذیر را با دهها معضل و آسیب راهی شهرها می کند.
سیاستگزاران و جامعه شناسان معتقدند توجه به روستاها به عنوان یک ضرورت نباید منحصر به ایجاد امکانات اولیه زندگی، زیرساختها و ایجاد اشتغال شود بلکه توجه به نیازهای فرهنگی و هنری و برآورده کردن آنها نیز جزئی از ضروریات ایجاد تعلق به محیط روستایی و موجب ماندگاری جمعیت در روستاست.
روستاهای ایران از دیرباز با 2 جلوه فرهنگی و هنری شناخته می شدند، آئینها و بازیهای فولکلوریک که عمدتا در جشنها و اعیاد نمود داشت و رسوم مذهبی که حول محور مساجد و حسینیه ها شکل می گرفت.
با ورود جلوه های مدرنیته به ایران، مدارس هم عرصه ای برای بروز رفتارهای فرهنگی و هنری در روستاها شدند اما در اوایل دهه 1370 شمسی به تدریج شبکه عظیمی از کانونهای فرهنگی و هنری در مساجد کشور از جمله روستاها شکل گرفت که این کانونها نیز زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نوعی متولی بخشی از فعالیت های فرهنگی و هنری در روستاها شده و به تدریج با مشارکت در برگزاری آئینهای فولکلوریک و رسوم مذهبی در دیگر فعالیتهای فرهنگی و هنری نیز همکاری کردند.
* چگونگی تشکیل و فعالیت های کانون فرهنگی، هنری مساجد
مسئول دبیرخانه کانونهای فرهنگی، هنری مساجد خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تشکیل کانون فرهنگی - هنری در یک روستا مستلزم داشتن یک کتابخانه، یک مدیر، یک رابط فرهنگی، یک مسئول بانوان و یک شورا متشکل از امام جماعت و اعضای دیگر است.
محمد حسین عبداللهی افزود: همه فعالیتهایی که جنبه تربیتی، آموزشی، اعتقادی و ترویجی داشته باشد در کانونهای فرهنگی - هنری روستاها تعریف می شود که از جمله آنها می توان به کلاس های اوقات فراغت، کلاسهای کمک آموزشی، اردوهای فرهنگی، مسابقات کتابخوانی، حلقه های معرفت، سخنرانیهای عمومی و مناسبتی، نمایشگاههای فرهنگی و هنری و جشنواره های اعلامی از سوی ستاد عالی کانونهای فرهنگی و هنری مساجد از قبیل جشنواره قرآنی "مدهامتان"، بچه های مسجد، آواها و نغمه ها و جشنواره تئاتر بچه های مسجد، اشاره کرد.
وی اظهار داشت: هرگونه فعالیتی که منجر به یک اثر فرهنگی در روستا شود جزو وظایف کانونهای فرهنگی - هنری روستاها قرار می گیرد.
وی گفت: در این کانونها برای مقابله با آسیبهای اجتماعی در روستاها نیز برنامه ریزی می شود که بر حسب نوع آسیب در هر روستا متفاوت می باشد.
* فعالیت بیش از هزار کانون فرهنگی، هنری مساجد در روستاهای خراسان رضوی
مسئول دبیرخانه کانونهای فرهنگی، هنری مساجد خراسان رضوی افزود: هزار و 770 کانون در مساجد این استان فعال است که از این تعداد هزار و 50 کانون و حدود 60 درصد آنها در روستاها و مناطق محروم استان هستند.
عبداللهی اظهار داشت: هم اکنون 29 کانون تخصصی در مساجد استان خراسان رضوی فعالند که از این تعداد حدود 10 کانون در روستاها فعالیت دارند و کار تخصصی در عرصه های مختلف از جمله کتابخوانی، آموزش، عقاید، پژوهشهای مسجدی، آی.تی، فضای مجازی، عفاف و حجاب، ولایت و ورزش انجام می دهند.
*روستاها باید شوراهای فرهنگی داشته باشند
مسئول دبیرخانه کانونهای فرهنگی، هنری مساجد خراسان رضوی گفت: برای توسعه فرهنگی و هنری روستاها باید شوراهای فرهنگی روستایی شکل بگیرند.
عبداللهی افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار فرهنگی و هنری در حوزه روستاها و عشایر را به ستاد عالی کانونهای مساجد کشور واگذار کرده است اما نباید تنها از کانونهای فرهنگی، هنری مساجد در روستاها توقع داشت که این مسئولیت را به انجام برسانند.
وی اظهار داشت: شورای فرهنگی روستاها تاکنون باید در تمام روستاها شکل می گرفت اما هنوز در برخی نقاط تشکیل نشده است.
وی گفت: در شوراهای فرهنگی روستاها، بخشداران، دهیاران، اعضای شوراهای اسلامی روستاها، اعضای بسیج روستاها و کانونهای فرهنگی، هنری حضور دارند و معضلات و آسیبهای فرهنگی روستاها را احصا و بررسی می کنند و کانونهای فرهنگی روستاها یکی از اعضای این شوراها هستند.
عبداللهی افزود: حمایت مادی و تجهیزاتی از کانونهای فرهنگی - هنری به قدری نیست که بتواند همه نیازهای فرهنگی روستا را برآورده کند و به طور طبیعی باید اشخاص دیگری هم در این زمینه کمک کنند.
وی ادامه داد: استفاده از اعتبارات دهیاریها و اعتبارات بسیج روستایی برای فعالیتهای فرهنگی نیز می تواند موجب اقدامات قابل توجهی در این زمینه شود.
وی گفت: شورای فرهنگی روستا در صورت شکل گیری می تواند برای کل این اعتبارات برنامه ریزی کند که در این زمینه طرحی در کانونهای فرهنگی - هنری مساجد خراسان رضوی آماده و به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ارسال شده است.
عبداللهی افزود: در این طرح راهکارهای حمایت از کانونهای فرهنگی - هنری روستاها نیز ارائه شده است.
* اقدامات شاخص فرهنگی - هنری در روستاهای خراسان رضوی
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: هم اکنون طرح روستای پاک با هفت شاخص ارتقای سطح اجتماعی و فرهنگی در 100 روستای این استان با محوریت این دفتر و فرمانداریهای شهرستانهای استان در حال اجراست.
محمدعلی همدمی نژاد افزود: برای روستاهای پاک شاخص های مختلف در نظر گرفته شده که عاری بودن از دخانیات، طلاق، بیکاری، بی سوادی و کتاب نخواندن از جمله این شاخص هاست.
وی اظهار داشت: یکی دیگر از اقدامات در حال پیگیری، طرح پیوند دانشگاه و روستا از طریق همکاریهای متقابل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان رضوی و دانشگاههاست.
وی گفت: تلاش برای راه اندازی مرکز مطالعات توسعه روستایی و برگزاری همایش روز جهانی زن روستایی با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد در همین راستا بوده است.
همدمی نژاد افزود: از دیگر اقدامات صورت گرفته برای توسعه فرهنگ در روستاها، توجه به قرآن در روستاهایی نظیر روستای فرمان آباد شهرستان تایباد است که به عنوان روستای دارای شاخص حفظ قران انتخاب شده است.
وی اظهار داشت: از دیگر کارهای فرهنگی انجام شده ارتباط علمی - پژوهشی با نخبگان روستایی در قالب طرح هدهد (همیار دهیار) است که با کمک بنیاد نخبگان استان خراسان رضوی صورت گرفته است.
وی گفت: در این طرح، فرد نخبه به عنوان خردمند روستا به صورت مستمر یا موقت در روستا استقرار و اسکان می یابد یا از راه دور افکار و ایده های خود را در زمینه توسعه منطقه و ایجاد اشتغال در روستا پیاده و اجرا می کند.
همدمی نژاد افزود: حمایت از کتابخانه های روستایی نیز از جمله اقدامات فرهنگی بوده است که با مشارکت اداره کل کتابخانه های عمومی خراسان رضوی انجام شده و از فضای مساجد، دهیاریها و بوستانها به عنوان کتابخانه استفاده شده است.
وی ادامه داد: جشنواره روستایی دوستدار کتاب نیز با مشارکت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خراسان رضوی برگزار شده که در این راستا روستای ابویسان شهرستان جغتای و روستای فدافن شهرستان کاشمر به عنوان روستاهای دوستدار کتاب معرفی شده اند.
1922/ 6053