بزرگنمايي:

پیام خراسان - مشهد- استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: اخلاق شهروندی هم شامل حقوق و هم شامل تکالیف شهروندی است در حالی که تصور عمومی این است که اخلاق فقط شامل حقوق شهروندی می شود.
دکتر غلامرضا حسنی درمیان روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: شهروند یعنی کسی که حق و تکلیف را درک می کند و به حقوق و تکالیف خود متعهد است.
وی اظهار داشت: ممکن است کسانی شهرنشین و ساکن شهر باشند اما شهروند نباشند لذا ما در ظرف حق و تکلیف باید به مساله اخلاق شهروندی بنگریم.
وی گفت: تغییر از یک مدنیت به مدنیت دیگر و از جامعه روستایی به جامعه شهرنشین و از یک جامعه سنتی به مدرن نظام اخلاقی خاصی را ایجاب می کند.
حسنی افزود: در شرایطی که به سوی توسعه می رویم به یک نظام اخلاقی با توجه به پیچیدگیهای جدید جوامع نیاز داریم که در قالب اخلاق شهروندی از آن صحبت می شود.
* اخلاق شهروندی باید از طریق فرآیند جامعه پذیری انتقال یابد
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: نکته ای که کنشگران مدنیت شهری و مدرن باید رعایت کنند این است که اخلاق شهروندی باید از طریق فرایند جامعه پذیری انتقال یابد و اگر این فرآیند ناقص صورت گیرد شهروندان آن جامعه دچار نقصان در الگوهای شهروندی خواهند شد.
وی افزود: اگر آسیب و نقصان را در اخلاق شهروندی مشاهده می کنیم باید در فرایند جامعه پذیری تجدید نظر کنیم و ببینیم که این اخلاق شهروندی که از شهروندانمان انتظار داریم آیا در نظام آموزشی، رسانه، سطوح فرهنگی، هنری، ادبیات و نظام آموزش و پروش به طور عام و خاص به آن پرداخته ایم که هم اکنون به دنبال نتایج آن هستیم؟
وی اظهار داشت: نظام "کنترل اجتماعی" فرایند جمع پذیری را کامل می کند و منظور از نظام کنترل اجتماعی نظام پلیسی نیست بلکه خود آن یک نظام اجتماعی است و البته اگر کسی خطایش بزرگ باشد مجازات حقوقی هم خواهد داشت.
حسنی درمیان گفت: برای یافتن ریشه های ضعف اخلاق شهروندی باید به فرایند جامعه پذیری و فرایند کنترل اجتماعی توجه کرد اگر جامعه پذیری ما ضعیف است شاید کنترل اجتماعی درست عمل نمی کند تا یک مجموعه رفتاری به نام اخلاق شهروندی تثبیت شود.
وی با طرح این پرسش که چگونه شد شهروندانی که به ندرت از کمربندهای ایمنی خودرو استفاده می کردند هم اکنون از این کمربندها استفاده می کنند افزود: فرایندی که اتفاق افتاد این بود که تمام ساز و کارهای فرهنگی، اجتماعی و مراقبتی به طور همه جانبه استفاده از کمربند ایمنی در خودروها را توصیه و تجویز کردند.
وی ادامه داد: راهنمایی و رانندگی در این زمینه سختگیری بیشتر کرد، از ابزار هنر استفاده شد و تیزرهای تلویزیونی ساخته شد، بچه ها به عنوان پلیس در خانه و مدرسه مسئول شدند و از مشارکت کودکان استفاده شد تا کم کم این تاکید در گفتمان بین شهروندان جا افتاد و به یک ضابطه تبدیل شد و اکنون شهروندان بدون نظارت هیچ ناظری همینکه داخل خودرو می نشینند به شکل خودکار کمربند ایمنی را می بندند و این به معنای درونی شدن این ارزش است.
* فرهنگ رعایت اخلاق شهروندی باید بسط و گسترش یابد
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: باید به دنبال بسط، گسترش و تعمیم فرهنگ اخلاق شهروندی بود به این معنا که هیچکس کلامی نگوید که مخالف حقوق و اخلاق شهروندی باشد.
حسنی افزود: این بسط فرهنگی باید به گونه ای باشد که ما قدرت کنترل اجتماعی را از طریق نظارت مردمی ببینیم و مردم در قبال کسی که این خطا را انجام می دهد واکنش عاطفی نشان دهند و نظام سازمانی نیز باید مشوق اخلاق شهروندی باشد.
* باید شرایط عمل به اخلاق شهروندی را ایجاد کرد
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: باید شرایط عمل به اخلاق شهروندی را هم ایجاد کرد زیرا در غیر این صورت عمل به اخلاق شهروندی ممکن نیست.
وی ادامه داد: افراد الگو، هنرمندان، گلوگاهها و کسانی که تاثیرگذار هستند نیز در ترویج اخلاق شهروندی موثرند که باید بیش از دیگران به آن توجه کنند.
* استفاده از ظرفیت دینی در ترویج اخلاق شهروندی
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: می توان از ظرفیت دینی هم در ترویج اخلاق شهروندی استفاده کرد یعنی علمای دینی می توانند بسیاری از توصیه های دینی و اخلاقی مانند ازخودگذشتگی، رعایت حقوق همسایه و پرسشگری و پاسخگویی را به روز و در قالب اخلاق شهروندی ارائه دهند و در جامعه تبیین و ترویج کنند.
حسنی افزود: این امر یک توان فرهنگی است که نباید هرز برود یا در مقابل مدنیت نوین قرار گیرد.
1922 / 6053