بزرگنمايي:

پیام خراسان - بیرجند - مسجد جامع هندوالان بنای تاریخی مذهبی در شهرستان درمیان، روایتگر تاریخی معنوی کهن این خطه از خراسان جنوبی است.
به گزارش ایرنا براساس کتیبه های کوفی کشف شده، این اثر تاریخی و مذهبی متعلق به قرون پنجم یا ششم هجری قمری است.
گفته می شود مسجد جامع هندوالان مقارن با عصر شاهرخ تیموری در حدود سال 850 هـ. ق ساخته و در دوره های بعدی بازسازی و تزییناتی به آن اضافه شده است.
مهمترین عناصر معماری آن سر در ورودی، صحن، گنبد خانه، شبستان ستون دار و محراب می‌باشد، جالب ترین و قدیمی ترین بخش آن گنبد مسجد است که با مهارت خاصی بر روی فضای چهار ضلعی ساخته شد، همچنین شبستان ستون دار در دو طرف گنبد خانه قرار دارد.
بنا از نظر تزیینات آجری بسیار متنوع بوده و این تزیینات شامل فیل‌پوش ها، گوشواره ها، قاب های گچی، رسمی‌بندی محراب ها و نحوه آجرچینی گنبدها است.
پلکان از گوشه شمال شرقی به پشت بام منتهی می شود و فقدان پلکان در گنبدخانه نشان می دهد که قصد بر این بود دسترسی به بخش های فوقانی از طریق سطح بام پیوسته انجام گیرد.
عمده ترین مصالح به کار رفته در بنا آجر پخته است که در 2 اندازه به کار رفته است و بی تقارنی، خطوط نامنظم و تنوع ضخامت دیواره ها بنا همگی تعدادی از دوره های ساختمانی بنا را در ذهن مجسم می کند.
براساس کتیبه موجود در این مسجد، بنا در سال 1237 هجری قمری نیز مرمت شده است.
دهه‌ های اخیر نیز مرمت اثر از سال 79 آغاز شد و سال‌های 84 تا 88 کار مرمت به صورت جدی از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پیگیری شد و به اتمام رسید.
این بنای تاریخی و معنوی از افتخارات مردم خراسان جتوبی است که نشان دهنده ارزشی است که مردمان این خطه به معنویات می دهند.
مسجد جامع هندوالان 11 مرداد 1376 با شماره 1893 به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
روستای هندوالان از توابع شهرستان درمیان بخش مرکزی است که در 85 کیلومتری شمال شرق بیرجند مرکز خراسان جنوبی و 25 کیلومتری شهر اسدیه مرکز این شهرستان واقع است.
اهالی این روستا معتقدند این مسجد هزار سال قدمت داشته و توسط «سیف الله» پسر «منصور» ساخته شده است.
7556*3028