بزرگنمايي:

پیام خراسان - مشهد- متولیان هنر معتقدند تا زمانی که کالای هنری در سبد خرید خانوار قرار نگیرد و مردم آن را جزو ملزومات خود به شمار نیاورند، اقتصاد هنر رونق نمی گیرد.
چند سالی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه به اقتصاد فرهنگ و هنر را در دستور کار قرار داده و برنامه های مشخصی را در این زمینه به ادارت کل تابعه در استانها ابلاغ کرده تا تحولی در معیشت هنرمندان بوجود آید و بازار فرهنگ و هنر رونق گیرد.
ضعف معیشت هنرمندان همواره جزو دغدغه های متولیان فرهنگی بوده زیرا هنوز اشتغال صرف به فعالیت هنری برای آنان درآمدزا نیست. البته باید حساب سینماگران به ویژه سوپراستارها را از این حوزه جدا کرد زیرا هنر هفتم گوی سبقت را از هنرهای ششگانه پیش از خود ربوده و درآمدهای خوبی را برای بیشتر بازیگران و دست اندرکاران رقم زده است.
در این نوشتار به هنرمندان سایر رشته های هنری به ویژه هنرهای تجسمی پرداخته شده، آنان که سالها به قول معروف "دود چراغ خورده اند" تا اثری خلق کرده و در کار خود استاد شدند اما نتوانستند درآمدی از این فعالیت داشته باشند.
عمده هنرمندان هنرهای تجسمی با مشکلات مالی دست به گریبانند و به باور کارشناسان آنچه اقتصاد هنر و وضعیت معیشتی آنان را بهبود می بخشد، ورود هنر به زندگی مردم است.
* حمایتهای ناکافی
رئیس انجمن هنرهای تجسمی خراسان رضوی که خود یک هنرمند نقاش است گفت: 9 رشته هنری زیرمجموعه هنرهای تجسمی است و پنج هزار هنرمند این رشته ها در سطح استان شناسایی شده اند. از بین رشته های هنری در خراسان رضوی تنها خوشنویسی قدری درآمدزا است.
سیدمحمود ضیایی افزود: مشکلات اقتصادی عمده مردم باعث شده آثار تجسمی زیاد خریدار نداشته باشند لذا هنرمندان در این حوزه قادر به کسب درآمد از محل هنرشان نیستند.
وی ادامه داد: رونق اقتصاد هنر نیازمند حمایت همه جانبه دولت و نهادهای غیردولتی است. باید فضای مناسب به منظور ارائه آثار هنری ایجاد و فرهنگ سازی لازم برای خرید آثار از سوی مردم انجام شود، در غیر این صورت هنرمندان قادر به فروش آثار خود نخواهند بود.
رئیس انجمن هنرهای تجسمی خراسان رضوی گفت: شهرداری به عنوان یکی از دستگاه های متولی طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی باید فضای لازم برای ارائه آثار هنری در اختیار هنرمندان قرار دهد اما این مهم از سوی شهرداری مشهد محقق نشده است.
ضیایی افزود: شهرداری باید برای تبلیغات محیطی یا زیباسازی شهر سفارش های خود را از طریق اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی دنبال کند اما شهرداری مشهد در این خصوص تشکیلات مستقلی ایجاد کرده و به افراد خاص خود سفارش کار می دهد.
وی اظهار داشت: عمده هنرمندان مطرح تجسمی در استان بیکار هستند زیرا نهادهایی مانند شهرداری که می توانند یاریگر باشند یا با هنرمندان خارج از استان قرارداد منعقد می کند یا در انتخاب هنرمند سلیقه ای عمل می نماید.
وی نگارخانه را بهترین فضا برای نمایش و فروش آثار تجسمی دانست و گفت: تبلیغات برای برپایی نمایشگاه های هنری در نگارخانه ها بسیار ضعیف است لذا مردم از نگارخانه ها زیاد استقبال نمی کنند.
ضیایی ادامه داد: شهرداری در حوزه تبلیغات محیطی برای نگارخانه ها کم کاری کرده و نگارخانه ها نتوانسته اند آنچنان که باید برای رونق اقتصاد هنر موثر واقع شوند.
رئیس انجمن هنرهای تجسمی خراسان رضوی افزود: یکی دیگر از مشکلات پیش روی اقتصاد هنر، موازی کاری دستگاه های فرهنگی در مشهد است به نحوی که مساجد، آموزش و پرورش، آستان قدس رضوی، آموزش فنی و حرفه ای، همه به نوعی در حوزه هنر دخیل هستند و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فقط نهاد صدور مجوز در حوزه فعالیتهای هنری شده است.
ضیایی گفت: یکی از راهکارهای رونق اقتصاد هنر، فراهم کردن زمینه حضور آثار هنری هنرمندان خراسان رضوی در نمایشگاه های خارج از کشور است، در این صورت آثار هنری هنرمندان با ارزشتر خواهد شد و هنرمندان می توانند درآمد بیشتری داشته باشند.
* نگارخانه زمینه ساز رونق اقتصاد هنر
مسئول نگارخانه رضوان موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی نیز در این باره گفت: نگارخانه ها فقط فضایی هستند که هنرمندان آثار خود را در آنجا به نمایش بگذارند و در واقع محلی برای خود نمایی هنرمند است نه محل فروش آثار.
محمد ظریف افزود: نگارخانه مقدمه حضور هنرمندان در بازار هنر است و فضایی را فراهم می کند که هنرمند آثار خود را به عموم مردم معرفی نماید.
وی اظهار داشت: اقتصاد هنر درگیر چندین مساله است، نخست اینکه هنر 2 مخاطب عام و خاص دارد، مخاطب عام شامل عامه مردم است و مخاطب خاص نهادهای دولتی یا غیردولتی یا طرفداران هنر هستند.
وی گفت: در زمینه فرش یا تابلو فرش که هنری شناخته شده در ایران است و از قرنها قبل بازار خوبی در کشور داشته، درآمد هنرمندان مطلوب است اما در مورد هنرهای تجسمی، کار فرهنگی اندکی انجام شده و این آثار نتوانستند جای خود را در سبد خرید خانوار ایرانی باز کنند.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی هیچ نگارخانه ای در کشور نمی تواند محلی برای فروش آثار هنری باشد زیرا آن طور که باید کار فرهنگی مناسب بر روی اقتصاد هنر از سوی متولیان انجام نشده است.
ظریف افزود: نگارخانه فقط فضایی برای نمایش آثار هنرمند است، در غیر این صورت هنرمند ناگزیر به راه انداختن آتلیه، ارائه کار در فضای مجازی یا شرکت در جشنواره ها است.
وی اظهار داشت: هر هنرمندی قادر به راه انداختن آتلیه نیست زیرا این کار هزینه بسیار می طلبد، فضای مجازی محل خوبی برای نمایش اثر نیست زیرا بیننده نمی تواند آن ارتباط لازم را با اثر و خالق اثر برقرار کند، جشنواره ها نیز محلی برای حضور همه هنرمندان نیست و عده کمی می توانند در این بخش حضور پیدا کنند لذا نگارخانه بهترین گزینه به شمار می رود.
وی گفت: هدف آستان قدس رضوی از براه انداختن نگارخانه رضوی، ایجاد محلی برای نمایش آثار هنری مرتبط با موضوعات مذهبی و دینی بوده و تاکنون به علاقه مندان این حوزه کمک شایانی کرده است.
وی ادامه داد: در مجموع رونق اقتصاد هنر نیازمند فرهنگ سازی متولیان فرهنگی برای قرار گرفتن کارهای هنری در سبد خرید خانوار است.
* اقدامات برای رونق اقتصاد هنر
معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز در این باره گفت: اقتصاد هنر نیز مانند سایر بخشهای اقتصادی به عرضه و تقاضا وابسته است که در مورد هنر هم تقاضا در جامعه و هم ظرفیت لازم برای عرضه آثار هنری بسیار است.
محمدرضا محمدی افزود: تا چند سال قبل به مقوله هنر اقتصاد چندان پرداخته نشده بود اما با تاکید رهبر معظم انقلاب بر این موضوع و دیدگاه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به پرداختن به مساله اقتصاد در حوزه فرهنگ و هنر، تکالیفی بر عهده ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور گذاشته شد.
وی اظهار داشت: یکی از این تکالیف طرحی با عنوان راه اندازی "گذر فرهنگ و هنر" است که باید در کل استان های کشور اجرا شود و تحقق این مهم نیاز به همکاری شهرداری به منظور در اختیار گذاشتن فضای لازم برای ارائه کارهای هنری دارد.
معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: وزارتخانه اعتباری را نیز برای رونق اقتصاد فرهنگ و هنر در نظر گرفته تا فضای لازم در اختیار هنرمندان قرار گیرد که هنوز این اعتبار به خراسان رضوی تخصیص نیافته است.
وی خاطر نشان کرد: پارسال اکسپو هنری برای عرضه کارهای هنری هنرمندان استان در مشهد برگزار شد اما چندان موفقیت آمیز نبود و آثار آن فروش خوبی نداشت.
محمدی افزود: هم اکنون در حوزه هنر، فعالیت های نمایشی در سطح شهر مشهد و استان رونق بسیار یافته و تقریبا هر شب در سالن های مختلف سطح شهر بویژه سالن مجتمع فرهنگی – هنری امام رضا (ع) یک نمایش اجرا می شود.
وی اظهار داشت: در چند سال گذشته سالن های سینما در استان افزایش بسیار داشت و استقبال مردم نیز از فیلم ها بیشتر شد.
وی گفت: ادعا نداریم که همه آثار نمایشی از جمله تئاتر یا فیلم که در خراسان رضوی ساخته می شود، از سطح کیفی بالایی برخوردار است اما افزایش تولید در این بخش شور و هیجانی را بین هنرمندان و مردم ایجاد کرده است.
معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: شرایط هنرهای تجسمی متفاوت از هنرهای نمایشی است زیرا اوج کار آنها، ارائه آثار در نگارخانه هاست اما نگارخانه ها نتوانسته اند به فروش آثار هنری کمک کنند.
محمدی با اشاره به وجود 29 نگارخانه در خراسان رضوی اظهار داشت: نگارخانه نباید تنها محل نمایش آثار باشد بلکه باید بستری فراهم شود تا نگارخانه ها زمینه فروش آثار هنری را نیز فراهم کنند.
وی گفت: پیگیر هستیم تا دستگاه های اجرایی از محل نیم درصد اعتبارات خود که ملزم به هزینه آن در امور فرهنگی هستند، یاریگر هنرمندان حوزه تجسمی شوند و بتوانند با فرهنگ سازی، زمینه فروش یا خرید آثار آنان را فراهم کنند.
وی با اشاره به ظرفیت های مشهد مقدس به عنوان یک شهر زیارتی و برخورداری از 30 میلیون زائر در سال افزود: اثر هنری نیز می تواند جزو اقلام سوغات زائر باشد، لذا باید فرهنگ سازی و بسترسازی لازم انجام شود تا آثار هنری حوزه تجسمی جزو سوغات قرار گیرد.
محمدی ادامه داد: با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می توان اماکنی را به منظور فروش آثار هنری در قالب سوغات برای گردشگران داخلی و خارجی در مشهد ایجاد کرد که پیگیر تحقق این مهم هستیم.
وی تاکید کرد: رونق اقتصاد هنر نیازمند فرهنگ سازی و مشارکت همه نهادها است، باید کار پژوهشی با همکاری دانشگاه ها در این زمینه انجام شود و بستر لازم برای فروش آثار در جای مناسب توسط دستگاه های اجرایی فراهم گردد.
* لزوم ایجاد بازار آثار هنری
معاون فرهنگی، اجتماعی شهرداری مشهد نیز در این باره گفت: شهرداری سه نگارخانه در کوهسنگی و میدان شهدا در اختیار دارد که همواره هنرمندان هنرهای تجسمی از این فضا برای ارائه آثار خود استفاده کرده اند.
هادی بختیاری افزود: تاکنون تقاضاهای هنرمندان برای استفاده از فضاهای شهرداری به منظور ارائه آثار و فروش آنها اجابت شده و شهرداری در این زمینه کم کاری نکرده است.
وی اظهار داشت: اخیرا یکی از نگارخانه های شهرداری در منطقه کوهسنگی در اختیار هنرمندان بود و آثار هنری در آن به فروش می رفت و مردم نیز مراجعه خوبی به این نگارخانه داشتند.
وی ادامه داد: روابط عمومی شهرداری مشهد نیز در بیشتر روزها نگارخانه میدان شهدا را در اختیار هنرمندان قرار می دهد بطوریکه اخیرا نیز نمایشگاهی از آثار هنرمندان معلول در این نگارخانه برپا بود.
معاون شهردار مشهد گفت: معتقد هستم شهرداری بیشترین کمک را به هنرمندان این شهر در مقایسه با سایر دستگاه های اجرایی کرده و به رغم اینکه ماموریت مستقیم در این حوزه ندارد اما حامی هنرمندان بوده است.
بختیاری افزود: تاکنون تبلیغات محیطی بسیار برای آثار نمایشی در شهر مشهد صورت گرفته و شهرداری برای خرید بلیت نمایش و ایجاد امکانات لازم در این زمینه به هنرمندان کمک کرده است.
وی اظهار داشت: شهرداری برای زیباسازی شهر بویژه نقاشی ها و مجسمه ها از هنرمندان مشهدی استفاده نموده و در واقع آثار آنان را خریداری کرده است.
وی گفت: بیشتر هنرمندان هنرهای تجسمی با شهرداری مشهد همکاری دارند، البته به دلیل محدودیت های مالی اغلب سفارش کار به این هنرمندان با فراز و فرودهایی همراه بوده است.
معاون شهردار مشهد رونق اقتصاد هنر را در گرو تقویت بازار برای فروش آثار دانست و افزود: باید بازار موقت یا دائم برای فروش آثار هنری در مشهد ایجاد شود و خلاء این بازار در این شهر احساس می شود.
بختیاری اظهار داشت: شهرداری مشهد در حوزه بازار نقش تسهیلگر دارد و انجمن های هنری و سرمایه گذاران باید به صورت مستقیم وارد این کار شده و بازار راه بیاندازند.