بزرگنمايي:

پیام خراسان - بیرجند - اعتیاد به سوء مصرف موادمخدر که اکنون از آن به عنوان بیماری یاد می شود، راه های درمانی مختلفی دارد و هر کدام در اجرا با چالش های متعددی رو به رو است.
به گزارش ایرنا با وجود مراکز مختلف درمان سرپایی و اقامتی اعتیاد، هنوز این پرسش مطرح است که چرا فرد معتاد بعد از گذراندن دوره مشخص ترک، مجدد به اعتیاد باز می گردد.
اعتیاد بیماری جسمی، روانی و اجتماعی است و اینکه چرا انسانی معتاد می شود باید همه این عوامل را بررسی کرد و برای علت یابی بازگشت مجدد نیز همه آنها را در نظر گرفت.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان جنوبی، مدیرکل بهزیستی استان، مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و مسئول فنی مرکز TC (انجمن درمانی) استان با شرکت در میزگرد ایرنا با موضوع درمان اعتیاد به بررسی زوایای مختلف و چالش های این حوزه پرداختند.
ایرنا: به عنوان اولین پرسش و شروع این بحث، معتاد کیست و ریشه آن در کجاست؟
دبیر شورای هماهنگی مبارزه به مواد مخدر خراسان جنوبی با بیان اینکه تعریف معتاد و اعتیاد دو وجه دارد گفت: برخی اعتیاد را یک بیماری می دانند، اما قانونگذار به صراحت ماده 15 اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر گفته افراد معتاد تکلیف دارند به مراکزی که قانونگذار تعیین کرده برای درمان مراجعه و کارت تحت درمان را دریافت کنند و اگر این کارت را نداشته باشند مجرم خواهند بود.
علی زندی با این اعتقاد که ریشه اعتیاد در خانواده است اظهار داشت: اگر خانواده در تربیت فرد موفق عمل کند در هر محیطی هم که رشد کرده باشد آسیبی متوجه او نمی شود.
با این حال مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی هر نوع وابستگی را اعتیاد عنوان کرد و گفت: زمانی فرد معتاد می شود که عامل اعتیاد باعث ایجاد اختلال در عملکرد فردی و اجتماعی او شده باشد.
علی عرب نژاد با این اعتقاد که اغلب موارد، اعتیاد ریشه در اختلال های جنسی دارد بیان کرد: بیشتر افرادی که معتاد می شوند با توصیه دوستان خود مصرف مواد را از شب اول ازدواج خود شروع کرده اند در صورتی که شاید مصرف مواد، اول سطحی از نشاط را ایجاد کند اما به مرور آن خاصیت را از دست داده و در بیشتر موارد فرد ممکن است واکنش جنسی نداشته باشد.
وی گفت: برخی افراد جامعه ریشه اعتیاد را در بیکاری می دانند در حالی که 60 درصد معتادان استان شاغل و 10 درصد کارمند هستند که این آمار نشان می دهد باوری که بیکاری را ریشه اعتیاد می داند اشتباه است.
مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند نیز با بیان اینکه اعتیاد بیماری جسمی، روانی و اجتماعی است گفت: درمان اعتیاد مثل سایر بیماری های مزمن همچون فشار خون و دیابت زمان بر بوده و کسی نمی تواند ادعا کند که این بیماری طی یک یا سه ماه قابل درمان است.
غلامرضا ارجمندی ریشه اعتیاد را فرد دانست که به دنبال یک لذت بوده است و افزود: هر انسانی از چیزی که لذت ببرد تا زمانی که پاداش بگیرد، به آن ادامه می دهد.
وی گفت: نسل فعلی جامعه به دنبال روش هایی برای لذت بردن از زندگی است و چون راه های لذت بردن از زندگی را نمی دانند به دنبال سطوح پایین آن هستند.
مسئول فنی مرکز TC (اجتماع درمان مدار) خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه نگاه به اعتیاد از دیدگاه ما تنها فرد را تحت تاثیر قرار نمی دهد گفت: نه تنها جسم و روح فرد بلکه خانواده و جامعه نیز تحت تاثیر اعتیاد قرار می گیرد.
معصومه یوسفی اظهار داشت: فرد معتاد دچار بحرانی های عجیبی می شود به طور مثل آگاهی ندارد سیگاری که می کشد ممکن است چه عوارضی برای او داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه فرد معتاد حل مسئله ندارد بیان کرد: مرکز TC به فرد بهبود یافته کمک می کند از این بحران ها عبور کند.
ایرنا: وضعیت درمان اعتیاد در استان چگونه است؟
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان جنوبی گفت: طبق آخرین آمار 19 هزار معتاد شناسایی شده در استان داریم که 16 هزار مرد و سه هزار زن هستند و در حال حاضر بیش از 13 هزار و 700 نفر در مراکز درمانی تحت درمان اعتیاد هستند.
وی اظهار داشت: در بهترین شرایط فقط 20 درصد درمان اعتیاد اثربخش است و 80 درصد دیگر بازگشت مجدد دارند.
زندی با اشاره به درمان زنان، کودکان و افراد بی بضاعت گفت: اقدامات خوبی انجام شده و نزدیک به 60 دانش آموز معتاد به مراکز درمانی معرفی شدند.
وی یکی از چالش های جدی در درمان کودکان معتاد را نداشتن متولی دانست و گفت: هنوز کسی هزینه های درمان آنها را تقبل نمی کند در صورتی که کودکان ناخواسته معتاد شده و در واقع قربانی اعتیاد سایر اعضای خانواده هستند.
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی نیز با اشاره به وجود 28 مرکز ترک اعتیاد در استان گفت: از این تعداد 15 مرکز درمان سرپایی، 6 مرکز اقامتی میان مدت، یک مرکز اقامتی بلندمدت یا TC، چهار مرکز کاهش آسیب و یک مرکز سرپناه شبانه است.
وی اظهار داشت: کل اعتباراتی که امسال برای درمان اعتیاد در نظر گرفته شده هشت میلیارد و 734 میلیون ریال بوده که امیدواریم با این اعتبارات اقدامات موثری انجام دهیم.
عرب نژاد با بیان اینکه امسال اعتبارات درمان اعتیاد افزایش نداشته است افزود: این اعتبارات معمولا صرف یارانه درمان مراکز ترک اعتیاد می شود.
مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی هم با اشاره به تعداد مراکز درمان اعتیاد این مجموعه گفت: 10 مرکز درمان دولتی توسط دانشگاه علوم پزشکی فعال است.
غلامرضا ارجمندی اظهار داشت: هیچ استانی به اندازه خراسان جنوبی به تناسب جمعیت، مرکز درمان اعتیاد ندارد.
ایرنا: چه تعداد معتاد در مراکز پذیرش شده اند و آیا مراجعه آنها داوطلبانه بوده است؟
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی در این باره گفت: سال گذشته پنج هزار و 652 نفر در مراکز ترک اعتیاد پذیرش داشتیم و 6 ماه نخست امسال سه هزار و 926 نفر پذیرش شده اند که پیش بینی می شود تا پایان امسال این آمار نسبت به پارسال افزایش یابد.
وی اظهار داشت: اکثر افرادی که از تبصره 2 ماده 16 ارجاع می شوند، حکم قضایی و اجبار به ترک اعتیاد دارند ولی مابقی خود معرف هستند.
عرب نژاد افزود: برخی هم به خاطر فشارهای محیط کار یا متاثر از خانواده به مراکز ترک اعتیاد مراجعه می کنند.
وی عنوان کرد: رقم هزینه شده برای درمان معتادان در سال گذشته سه میلیارد و 55 میلیون ریال بوده است.
مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در ادامه این میزگرد با اشاره به انواع مراکز درمان اعتیاد گفت: ترک اعتیاد بدون داروهای مجاز خطرناک است و در هر مرکز با یک نوع روش اعتیاد درمان می شود.
وی بیان کرد: حتی مراکزی هستند که معتاد نابسامان به آنجا مراجعه و وسایلی دریافت می کند که تزریق مواد خطر کمتری برای خودش و جامعه داشته باشد.
دکتر ارجمندی با بیان اینکه شروع این نوع درمان ابتدا بازخوردهای خوبی نداشت گفت: اما با تلاش های زیاد توانستیم با این کار آمار بیماری هایی مانند هپاتیت را کم کنیم.
وی با اشاره به کارکرد مراکز درمانی با مصرف متادون بیان کرد: در برخی مراکز نیز دولت زمینه را فراهم کرده تا افراد نابسامانی که شب جایی ندارند و ممکن است موجب ایجاد اخلال در نظم عمومی شوند به این مرکز مراجعه کرده و آنجا شب را به صبح برسانند.
وی گفت: در مرکز TC، درمان دارویی در کار نیست بلکه یک اجتماع کوچک است و افراد در این مراکز طبق یک پروتکل با هم عهد می بنندند که مواد استفاده نکنند.
مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با تاکید بر اینکه ترک مواد مخدر حتما باید در مراکز مجوز دار انجام شود افزود: بسیاری از افراد با خرید داروهایی از ماهواره اقدام به ترک اعتیاد می کنند در صورتی که این کار ممکن است منجر به مرگ آنها نیز بشود.
وی در خصوص مصرف مواد مخدر در زنان باردار گفت: همه خانم های باردار که خودشان مصرف کننده مواد هستند می توانند به مراکز دانشگاه علوم پزشکی مراجعه کنند تا شرایط مصرف متادون برای آنها فراهم شود کما اینکه متادون هیچ خطری برای جنین ندارد.
ارجمندی مسمومیت با سرب را یک عامل مهم در افزایش هزینه های درمان معتادان عنوان کرد و گفت: باید مردم مطلع شوند که موادمخدر موجود در بازار سرب دارد و در کبد، دستگاه گوارش و مغز رسوب می کند.
وی تاکید کرد: درمان معتادانی که به علت سرب موجود در مواد مسموم می شوند هم بسیار گران و پرهزینه است.
ایرنا: علل اصلی برگشت مجدد اعتیاد بعد از درمان چیست؟
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان خراسان جنوبی گفت: یکی از دلایل موفق نبودن درمان اعتیاد، عدم مقبولیت اجتماعی بعد از پاکی است.
علی زندی افزود: این موضوع طوری است که حتی همسر فرد بهبود یافته هم او را به رسمیت نمی شناسد چه برسد به جامعه لذا یکی از عوامل اصلی است که فرد مجدد به سمت اعتیاد پیش می رود.
وی تصریح کرد: فرد بهبود یافته بعد از ترک هم در معرض اتهام اعتیاد است چرا که اگر حتی کمی دیرتر به منزل برود او را به کشیدن مواد متهم می کنند.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر خراسان جنوبی بیان کرد: شاهد هستیم در برخی روستاها حتی هر سرقتی انجام می شود نگاه ها به سمت شخصی معطوف می شود که سابقه اعتیاد داشته است.
وی با تاکید بر اینکه اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر نیازمند این است که اول مقبولیت اجتماعی نهادینه شود گفت: یعنی فرد بهبود یافته به جامعه اعتماد داشته باشد و جامعه هم با اعتماد متقابل او را بپذیرد و به زندگی عادی بازگردد.
زندی افزود: اگرچه سازمان های حمایتی خدمات خوبی در زمینه اشتغال و ساماندهی افراد بهبود یافته انجام می دهند اما فرد بهبود یافته برای ورود به یک شغل نیاز به تسهیلات دارد و در بحث ضمانت به مشکل بر می خورد.
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه برخی افراد اجبار به ترک دارند و همین مسئله باعث می شود درمان آنها موفقیت آمیز نباشد گفت: یک علت عدم ترک واقعی همین مسئله است چون فردی که برای ترک مراجعه می کند یا اجبار بر طلاق هست یا اینکه از محیط کار اجبار شده است.
عرب نژاد با اشاره به اینکه در باور اجتماعی «متادون درمانی» درمان محسوب نمی شود اظهار داشت: همین مسئله باعث شده فرد در مرحله ای که با متادون در حال درمان اعتیاد است باز هم مورد قبول جامعه نباشد.
وی گفت: درمان واقعی اعتیاد زمانی اتفاق می افتد که رفتارهای اعتیادی اصلاح شود و باید از خانواده ها پرسید آیا مصرف مواد بهتر است یا رفتارهایی که شخص معتاد دارد؟
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی اضافه کرد: وقتی فرد برای درمان اعتیاد به مراکز سرپایی مراجعه می کند با شروع درمان متادون بسیاری از رفتارهای او اصلاح شده و حتی با افزایش وزن، ظاهر مطلوب تری پیدا می کند اما باز هم نگرش ها نسبت به او تغییر نمی کند.
وی وجود یک باور ناکارآمد در معتادان که درمان همه دردها را مواد می دانند، علت دیگر برگشت به اعتیاد عنوان کرد و گفت: افرادی بوده اند که بعد از یک یا 2 سال پاکی با یک بار همراه شدن دوستان مصرفی باز هم به سمت مصرف مواد رفته اند.
عرب نژاد یادآور شد: با وجود مراکز متعدد درمان اعتیاد امروزه عملا بهانه ای برای ترک وجود ندارد و افراد به هر مدلی که بخواهند می توانند اعتیاد را ترک کنند.
وی با تاکید بر اینکه باید بین اعتیاد و رفتار اعتیاد تمایز قائل شویم اظهار داشت: برخی خانواده ها می گویند مصرف متادون با ماده مخدر چه فرقی دارد در حالی که فردی با مصرف متادون می تواند زندگی عادی داشته باشد و بسیاری از افراد هستند که روزانه دوز موردنیاز خود را از مراکز تهیه کرده و به امور عادی خود بدون هیچ دغدغه ای می پردازند.
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی میزان درصد موفقیت درمان در مراکز سرپایی را 2 درصد عنوان کرد و گفت: مراکز اقامتی 13 الی 14 درصد موفقیت ترک دارند.
وی با بیان اینکه درمان با متادون باید به عنوان یک درمان اعتیاد در جامعه پذیرفته شود افزود: افرادی که برای مشکلات جنسی به سراغ مواد مخدر می روند در برخی موارد دچار اختلالات جنسی می شوند که این مشکل با مصرف متادون رفع می شود.
عرب نژاد گفت: همچنین فرد مصرف کننده متادون هیچ گاه دغدغه تهیه و مصرف و حتی حمل آن را ندارد در صورتی که مصرف کننده مواد مخدر هیچ گاه به راحتی نمی تواند مواد مصرفی را تهیه و استفاده کند.
وی بیان کرد: برای اینکه درمان فرد معتادن با متادون موفقیت آمیز باشد باید جامعه و خانواده او به این باور برسند که این فرد آن معتاد سابق نیست و درمان سرپایی یک راه ترک اعتیاد است.
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی گفت: برخی ساقی ها و فروشندگان نیز با باروهای غلط که متادون اثر سوء بر کبد می گذارد افراد را از درمان منصرف می کنند در صورتی که این طور نیست و مصرف متادون در مراکز کاملا تحت نظر انجام می شود.
وی یکی از علت های برگشت مجدد فرد بهبود یافته به سمت اعتیاد را ناهماهنگی شناخت ها عنوان کرد و افزود: اگر شناخت ها ناهماهنگ باشد خواه ناخواه تعارض پیش می آید، وقتی مردم نمی توانند احترام را به معتاد برگردانند خودش هم عزت نفس ندارد و می پذیرد که معتاد است.
عرب نژاد تاکید کرد: باید برای هویت بخشی به فرد بهبود یافته کار فرهنگی انجام شود لذا اگر خانواده این فرد را بپذیرد، به او اعتماد داشته و احترام بگذارد قطعا این احترام و اعتماد به جامعه نیز عمومیت پیدا می کند.
مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی نیز با تصریح بر اینکه درمان اعتیاد کوتاه مدت نیست گفت: اعتیاد مانند سایر بیماری های مزمن مثل فشار خون و دیابت است که هیچ کس نمی تواند ادعا کند این قبیل بیماری ها را ظرف یک یا سه ماه درمان کند، اعتیاد نیز به همین شکل است و باید درمان آن دنباله دار باشد.
ارجمندی اظهار داشت: وقتی فردی 20 سال اعتیاد داشته، نمی تواند طی چند ماه او را درمان کرد و اگر درمان ناقص باشد حتما اعتیاد بر می گردد.
وی با واژه ترک اعتیاد مخالفت کرد و گفت: از همان اول القا می شود که فرد بعد از 6 ماه که تحت درمان بوده به صورت کاملا پاک بیرون می آید در صورتی که اینطور نیست در حالی که درمان اعتیاد صحیح است.
این درمانگر معتقد است اگر بخواهیم درمان موفق باشد گاهی باید تا لحظه ای که شخص زنده است متادون را مصرف کند و گرنه بعد از مدتی به محض اینکه استرس به او وارد شود باز به مواد مخدر پناه خواهد برد.
ارجمندی با طرح این پرسش که انگیزه زندگی انسان در روی زمین چیست، پاسخ به آن را «رضایت از زندگی» عنوان کرد و گفت: گاهی انسان به مرحله ای می رسد که از خدا تقاضای مرگ می کند و اگر در چنین شرایطی کسی به او پیشنهاد استفاده از ماده مخدر را بدهد قطعا او می پذیرد لذا باید خانواده و جامعه مراقب باشد که فرد بهبود یافته بعد از درمان دوباره در چنین موقعیتی قرار نگیرد.
وی تاکید کرد: متادون یک مسکن است که اگر با دوز لازمه طبق دستور پزشک مصرف شود هیچ ضرری ندارد.
او با این حال معتقد است که هویت پس از درمان اعتیاد را فرد باید برای خود ایجاد کند و گفت: فردی که وارد پروسه درمان می شود باید از همان روز نحوه لباس پوشیدن، سخن گفتن و همه رفتارهای خود را اصلاح کند.
مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند یادآور شد: کسی که در روند درمان وزنش بالا می رود ولی ادبیات کلامی اش تغییر نمی کند مسلما درمانش کامل نیست و از دید جامعه باز هم یک فرد معتاد است.
وی تاکید کرد: مردم وقتی به شخص معتاد اعتماد می کنند که او برای آنها ضرری نداشته باشد.
مسئول فنی مرکز TC خراسان جنوبی در ادامه میزگرد ایرنا با اشاره به تجربه 17 ساله خود در حوزه درمان اعتیاد گفت: احتمال لغزش فرد بعد خروج از کمپ زیاد است چون جسم او پاک شده اما مشکلات زیربنایی و بحران های روانی و خانوادگی حل نشده است.
معصومه یوسفی با بیان اینکه مراکز ترک اعتیاد به فرد عمر پاکی می دهند اظهار داشت: در مقابل جامعه باید به او دانش پاکی بدهد.
وی با این توضیح که فرد معتاد یک خانه برای خود از مواد می سازد و در همه مواقع بحرانی به آن پناه می برد تصریح کرد: وقتی این پناهگاه از او گرفته شود باید یک جایگزین دیگر برای او ساخت.
فعال حوزه درمان اعتیاد گفت: مرکز TC به عنوان اجتماعی از بیرون می تواند روی این بحران ها کار کند.
وی با تاکید بر ورود خانواده ها به مرحله درمان در مرکز TC اظهار داشت: ما در این مراکز هفته ای یک نوبت آموزش ویژه خانواده ها را داریم اما به هیچ عنوان حاضر به شرکت در دوره ها نیستند در صورتی که خانواده باید بداند فرد بهبود یافته چه بحران هایی دارد حتی ازدواج تا یک سال بعد از درمان برای این فرد سم است که خانواده ها از این موضوعات آگاه نیستند.
ایرنا: برای پایداری درمان اعتیاد چه اقداماتی انجام می شود؟
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان جنوبی با اشاره به حمایت های بهزیستی و کمیته امداد از افراد بهبود یافته گفت: تسهیلات خوبی برای اشخاصی که پاکی پایدار دارند در حوزه اشتغال وجود دارد.
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی نیز با اشاره به پروسه درمان بعد از اعتیاد و ایجاد اشتغال گفت: تفاهم نامه ای با آموزش فنی و حرفه ای بسته ایم و افرادی که از طرف بهزیستی معرفی می شوند به صورت رایگان 38 ساعت دوره های آموزشی را می گذارنند تا بعد از اخذ گواهینامه بتوانند وام اشتغال دریافت کنند.
عرب نژاد افزود: پیش از این، شرط دریافت تسهیلات یک سال پاکی بود اما اکنون این مدت به 6 ماه رسیده است البته باید پزشک این مدت را بدون لغزش تایید کند.
وی یادآور شد: بسیاری از افراد بهبود یافته قبلا استادکار بوده اند اما به خاطر اعتیاد شغل خود را از دست داده اند که بعد از پاکی می توانند دوباره به کار خود برگردند.
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی سقف تسهیلات پرداختی برای اشتغال را 20 میلیون تومان اعلام کرد و گفت: سال گذشته از بین 153 نفر بهبود یافته 93 نفر موفق به اخذ تسهیلات اشتغال شدند.
مسئول فنی TC در خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه فرد بهبود یافته در مشاغل فیزیکی چهار ساعت و کار دفتری 6 ساعت می تواند کار کند گفت: ما به واحدهای کارفرمایی این مشاوره ها را می دهیم و افراد مورد تایید را نیز معرفی می کنیم.
وی با اشاره به وجود کارگاه جوراب بافی در مرکز TC خراسان جنوبی اظهار داشت: علیرغم اینکه همه دستگاه ها در این کارگاه آماده و نصب شده اما به خاطر نبود بودجه مواد اولیه را نمی توانیم بخریم در نتیجه این کارگاه تعطیل است.
ایرنا: درمان کودکان معتاد با چه فرایندی دنبال می شود؟
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان جنوبی گفت: تنها استانی هستیم که در درمان کودکان معتاد موفق عمل کرده ایم چون به طور شفاف وارد عمل شدیم و معتقدیم این کودکان قربانی اعتیاد سایرین هستند.
وی افزود: بیش از 320 کودک معتاد تاکنون درمان شده اند.
زندی با تشکر از همکاری آموزش و پرورش استان اظهار داشت: تاکنون 60 دانش آموز معتاد در استان درمان شده اند و این روند ادامه دارد.
وی از هزینه کرد بیش از 200 میلیون تومان توسط دانشگاه علوم پزشکی برای درمان کودکان معتاد خبر داد و افزود: انتظار می رود بیمه سلامت برای پرداخت این هزینه همکاری کند.
مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه بعد از سیستان و بلوچستان بیشترین کودک معتاد در خراسان جنوبی است گفت: تفاوت ما با سایر استان ها در این است که این استان بیشترین کودک معتاد زیر هفت سال را دارد.
وی با بیان اینکه کودکان معتادان بیشترین هزینه درمان را بر دوش بهزیستی می گذارند افزود: این مسئله باعث شده که نزدیک به 200 میلیون تومان سند روی دست ما بماند که دانشگاه علوم پزشکی برای ترک آنها اقدام کرده اما هزینه آن را کسی تقبل نمی کند.
عرب نژاد گفت: البته جای نگرانی نیست و با همه مشکلات و کمبود اعتبار باز هم کودک معتاد برای درمان پذیرش می شود.
وی بیان کرد: کودکان تحویل بهزیستی پس از ترک به هیچ وجه برگشت ندارند اما اگر کودکی به خانواده تحویل شود، امکان عود مجدد دارد.
9893*7559*3028