بزرگنمايي:

پیام خراسان - بجنورد- گیاهان دارویی و صنعتی و به بیانی دیگر، محصولات فرعی جنگلی و مرتعی از جمله پتانسیل های مهمی است که از سوی مرتبطین به این صنعت در خور اهمیتش، به آن توجه نشده است.

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: ایران با دارا بودن بیش از هشت هزار و 400 گونه گیاهی از کشورهای غنی در این زمینه به شمار می‌رود به طوری که گردش مالی سالانه تجارت گیاهان دارویی در دنیا فراتر از 100 میلیارد دلار است اما گردش 60 میلیون دلاری ایران بسیار ناچیز و شایسته توجه و اهتمام جدی است.
بر اساس اعلام مرکز تحقیقات کشاورزی، بیش از 350 گونه گیاه دارویی و صنعتی در خراسان شمالی شناسایی شده که بسیاری از آن قابلیت دارویی، صنعتی و تجاری دارد.

همچنین ظرفیت بسیاری در خراسان شمالی در زمینه توسعه سطح کشت گیاهان دارویی وجود دارد و زمین‌های دیم پرشیب کم بازده باید به کشت این گیاهان که توقع و نیاز آبی کمی دارند سوق یابد.
گیاهان دارویی، فرصتی اقتصادی است که زمینه بسیار ارزنده برای ایجاد اشتغال و ارزآوری در خراسان شمالی خواهد داشت.
ممنوعیت برداشت برخی گیاهان دارویی
مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: برداشت برخی گیاهان دارویی ممنوع و برداشت برخی نیز مجاز است اما مشروط و تنها در قالب طرح مصوب با نظارت مستمر اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان انجام می‌شود.
علیرضا احمدی اسکوئی اظهار می‌کند: گیاهان دارویی از جمله باریجه، کتیرا، زرشک وحشی، آویشن، کلپوره، مرزه کوهی و… مجاز مشروط است.

اسکویی می‌افزاید: ممنوعیت برداشت گیاهان دارویی ممنوع شده به این علت اعمال شده که بهره برداری از آن سبب از بین رفتن گیاه می‌شود و در همین راستا برداشت شیرین بیان، گونه‌های گیاهی پیاز دار و انواع لاله‌ها همچون لاله واژگون و موسیر از عرصه‌های منابع طبیعی ممنوع است.
وی تصریح می‌کند: البته برداشت گیاهان دارویی که ممنوعیت برای بهره برداری از آن نیست، در حد مصرف خوراک خانواده و در حد چند کیلوگرم، ممانعتی ندارد اما برداشت گیاه دارویی در زمانی که حالت تجاری داشته باشد، تخلف است و با آن برخورد می‌شود.
اجرای 31 طرح بهره برداری گیاهان دارویی
مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی با بیان اینکه تا کنون 31 طرح بهره بردای گیاهان دارویی در این استان تهیه شده است، بیان می‌کند: این طرح‌ها در وسعت حدود 90 هزار هکتاربوده که در قالب قرارداد طی تشریفات قانونی مزایده و به مجریان طرح با الویت بهره برداران بومی واگذار می‌شود.
اسکویی می‌گوید: عمده طرح‌های احیاء و بهره برداری برای باریجه، کتیرا و زرشک وحشی تهیه شده البته سال گذشته نیز برای مرزه کوهی و آویشن نیز طرح تهیه شده است.

وی می‌افزاید: هدف اصلی ما در تهیه طرح‌ها و واگذاری آنها به بهره بردار، احیا و توسعه و غنی سازی رویشگاه‌های گیاهان دارویی و توانمند سازی جوامع محلی است.
مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی ادامه می‌دهد: سال گذشته یک هزار و 29 هکتار عملیات توسعه و احیای رویشگاه‌های گیاهان دارویی در استان اجرا شده است.
اسکویی با بیان اینکه طرح احیاء و بهره برداری از زرشک وحشی در چهاربید جاجرم و قره چقه فاروج طرح تهیه شده است، اظهار می‌کند: سال گذشته به علت خشک سالی و مستعد نبودن شرایط، براشت زرشک وحشی در استان انجام نشد.
به گفته وی سال گذشته پنج هزار و 630 کیلوگرم باریجه و 930 کیلوگرم کتیرا در قالب طرح، توسط بهره برداران براشت شده که ارزش ریالی آن 10 میلیارد ریال برآورد شده است.
مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی اضافه می‌کند: اکثر این محصولات فرعی برای فرآوری به صورت خام به خارج از کشور صادر می‌شود.
اسکویی تصریح می‌کند: قریب به اتقاق محصولات گیاهان دارویی برداشت شده در خراسان شمالی به صورت خام از استان خارج می‌شود.
وی با اشاره به اینکه کارخانه سیمان سمنگان قرار است به واحد فرآوری گیاهان دارویی تغییریابد، می‌گوید: خام فروشی سبب شده تا ارزش افزوده برداشت گیاهان دارویی بیشتر نصیب خارج استان و کشورهای خارجی گردد و در این زمینه، ایجاد کارخانه و واحدهای فرآوری می‌تواند ضمن ایجاد اشتغال ارزش افزوده محصولات را به مردم استان و بهره برداران بومی اختصاص دهد.

مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی با بیان اینکه گونه‌های فراوانی در استان وجود دارد که قابلیت صنعتی شدن دارند، اظهار می‌کند: عرصه‌های مستعد توسعه کشت گیاهان دارویی در استان با طی مراحل قانونی قابل واگذاری به متقاضیان است.
اسکویی اعلام می‌کند: طرح‌های برداشت و بهره برداری از گیاهان دارویی، در دوره‌های سه ساله تدوین می‌شوند و بهره بردار مکلف است حداقل دو سال تنفس و استراحت پس از یک سال بهره برداری داشته باشد واولویت نیز با افراد بومی و ذیحق است.
وی می‌گوید: مجریان طرح مکلف هستند مطابق قرار داد بسته شده برای احیا و توسعه رویشگاه اقدام کنند و در صورت تخلف و اجرایی نشدن مفاد قرارداد، برخورد قانونی می‌شود.
مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی اظهار می‌کند: سال گذشته، 9 طرح بهره برداری کتیرا و باریجه در استان اجرایی شد و از سطح یک هزار و 198 هکتار از رویشگاه باریجه و 983 هکتار رویشگاه کتیرا، میزان پنج هزار و 630 کیلوگرم باریجه و 930 کیلوگرم کتیرا برداشت شد.
اسکویی می‌افزاید: در صورتی که طبق قرارداد و تعهد عمل نشود، قرارداد فسخ و بعضاً جریمه و اگر نیاز باشد توسط مراجع قضایی برخورد می‌شود.
ممنوعیت برداشت شیرین بیان در عرصه‌های طبیعی
مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی می‌گوید: برداشت شیرین بیان تنها در اراضی مستثنیات با نظارت اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مجاز است.
اسکویی اظهار می‌کند: یکی از دغدغه‌های ما برای احیاء و توسعه گیاهان دارویی و صنعتی، کمبود اعتبار است.
وی می‌افزاید: برای توسعه گیاهان دارویی در خراسان شمالی، سال گذشته یک میلیارد و 900 میلیارد ریال اعتبار مصوب شد که از این رقم حدود 900 میلیون ریال تخصیص پیدا کرد.

مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی بین می‌کند: این میزان اعتبار نیز بابت دیون پروژه‌های سال 96، هزینه شد و در عمل اعتبا رمناسبی برای گیاهان دارویی در سال 97 تخصیص نیافت.
وی ادامه می‌دهد: سال گذشته از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی برای توسعه گیاهان دارویی در سطح 380 هکتار اقدام شد که گونه باریجه کشت شد، همچنین تعهدات مجریان در احیاء و توسعه گیاهان داروی به میزان 350 هکتار محقق شد.
مسئول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی اضافه می‌کند: مابقی اعتبار صرف طرح‌های مشارکتی مردمی شد و این اداره کل بذر رایگان در اختیار مردم قرار می‌دهد تا با مشارکت جوامع محلی، کپه کاری و بذرپاشی در عرصه‌های منابع طبیعی انجام شود.
اسکویی می‌گوید: خراسان شمالی از نخستین استان‌هایی است که برای گیاهان دارویی دارای موافقتنامه استانی بوده و اعتبار کمی در سه سال اخیر به آن تخصیص یافته است.
خراسان شمالی به عنوان استانی غنی در زمینه پوشش گیاهان دارویی به عنوان پایلوت کشت گیاهان دارویی انتخاب و در سال‌های اخیر اقداماتی در زمینه تولید و فراوری گیاهان دارویی انجام شد اما متاسفانه آنطور که باید به عنوان ظرفیت اقتصادی مورد توجه قرار نگرفت. باتوجه به اینکه کارشناسان و مسئولان به این نتیجه رسیده‌اند که گیاهان دارویی یکی از فرصت‌های طلایی برای اشتغالزایی و توسعه اقتصادی است اما هنوز این نسخه عملیاتی نشده است.