بزرگنمايي:

پیام خراسان - بیرجند- درختچه های سماق این روزها نجات بخش جنگل های بحران زده خراسان جنوبی شده است و توسعه کشت آن توسط روستائیان نیازمند حمایت مسئولان است.

خبرگزاری مهر - گروه استان ها: خراسان جنوبی با 150 هزار کیلومتر مربع وسعت سومین استان پهناور کشور بوده که بیشترین مساحت آن را عرصه های منابع طبیعی تشکیل می دهد این در حالی که سهم جنگل ها از این میزان رقم ناچیزی است.
طبق استانداردهای جهانی 10 درصد مساحت هر منطقه را باید جنگل تشکیل دهد که این رقم در خراسان جنوبی تنها چهار درصد بوده و این در حالی است که دو دهه خششکسالی در استان سبب خشک شدن سطح زیادی از عرصه های منابع طبیعی استان شده است.
در همین راستا و به منظور توسعه سطح جنگل های استان در سال های اخیر نهال کاری و کاشت گونه های گیاهی سازگار با اقلیم آب و هوایی استان در دستور کار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی قرار گرفته است که یکی از این برنامه ها توسعه کشت محصول سماق در عرصه های منابع طبیعی است.
سماق درختچه‌ای کوهستانی است که میوه‌های خوشه‌ای دارد که در کنار خواص دارویی و درمانی به عنوان چاشنی در بسیاری از غذاها نیز استفاده می شود.
این گیاه که بیشتر در مناطق گرم رویش دارد در حال حاضر در برخی از مناطق کشور از جمله شمیران، تفرش، خراسان، قم، محلات، شیراز، رودبار، هوراند، تبریز، سردشت وجود دارد.
در خراسان جنوبی نیز رویشگاه های طبیعی این محصول در شهرستان های فردوس و سرایان وجود دارد که سازگاری این محصول با شرایط آب و هوایی و نقش بالای آن در جلوگیری از فرساش خاک سبب شده که توسعه سطح زیر کشت این محصول در استان در دستور کار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قرار گیرد.
کاشت و توسعه رویشگاه های این گیاه در کنار حفاظت از عرصه های منابع طبیعی و جلوگیری از فرسایش خاک می تواند درآمد اقتصادی برای مردم منطقه داشته باشد.

وجود 630 هکتار عرصه جنگلی در خراسان جنوبی
در همین راستا و به منظور آشنایی با رویشگاه های طبیعی این گیاه در استان تور رسانه ای به همت اداره کل منابع طبیعی استان برگزار شد که مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در این بازدید اظهار داشت: یکی از برنامه های اجرایی این اداره کل احیاء، نگهدای و حفظ عرصه های جنگلی است.
نصرآبادی از وجود حدود 630 هکتار عرصه های جنگلی در استان خبر داد و گفت: این عرصه ها گونه های جنگلی سازگار با شرایط اقلیمی استان را شامل می شود.
به دلیل اینکه تولید سماق تلاش و زحمت بیشتری نسبت به گردو و بادام دارد مردم رغبت کمتری نسبت به کاشت این محصول دارند که کمک در بازار فروش و تخصیص یارانه ها در توسعه کشت این محصول می تواند تأثیر گذار باشد. وی با اشاره به خواص ویژه ای سماق، بیان کرد: این محصول ضمن اینکه بحث سرانه پوشش گیاهی و فضای سبز را تامین می کند به لحاظ کاهش فرسایس خاک گونه ارزشمند است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با بیان اینکه در حال حاضر در سرایان و فردوس رویشگاه های طبیعی از سماق را داریم، عنوان داشت: علاوه بر این در راستای فعالیت های مشارکتی و احیاء مشارکت مردمی برنامه احیاء، نگهداری مراتع و توسعه رویشگاه سماق در دستور کار قرار گرفته که ضمن حفظ پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش خاک درآمد زایی برای مردم خواهد داشت.
سازگاری با خشکسالی
نصرآبادی با بیان اینکه سماق گونه سازگار با خشکسالی است، افزود: به دنبال خشکسالی های چندین ساله در استان درختان گردو و بادام به شدت دچار خسارت شد و در منطقه سرایان و فردوس درختان کهن سال را نابود کرد اما سماق گونه مقاوم به خشکسالی و کم آبی بوده که می تواند به عنوان جایگزین مناسب سایر محصولات کشاورزی در این مناطق باشد.
وی ادامه داد: به دلیل اینکه تولید سماق تلاش و زحمت بیشتری نسبت به گردو و بادام دارد مردم رغبت کمتری نسبت به کاشت این محصول دارند که کمک در بازار فروش و تخصیص یارانه ها در توسعه کشت این محصول می تواند تأثیر گذار باشد.

طرح توسعه تولید سماق
رئیس اداره جنگل داری و جنگلبانی کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی نیز در بازدید از جنگل های سماق منطقه بیدسکان فردوس اظهار داشت: یکی از اهداف مهم سازمان جنگل ها و مراتع افزایش کیفی و کمی جنگل های سطح کشور است.
عباسعلی محمودی با بیان اینکه به لحاظ سرانه جنگل وضعیت کشور وضعیت مناسبی نیست، بیان کرد: به لحاظ استانداردهای باید 10 درصد مساحت کشور جنگل باشد که این رقم در حال حاضر در کشور هفت درصد و در خراسان جنوبی چهاردرصد است .
وی با بیان اینکه راه بسیار زیادی داریم تا این سطح را به سطح اصلی برسانیم، عنوان داشت: در حال حاضر بالغ بر 627 هزار هکتار جنگل در استان داریم.
رئیس اداره جنگل داری و جنگلبانی کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی بنه و بادامشک را از گونه های غالب این جنگل ها عنوان کرد و گفت: علاوه بر آن انجیز، زرشک کوهی، سنو و گونه هایی مثل سماق از گونه های جنگلی استان هستند.
محمودی با اشاره به اینکه در این زمینه بحث توسعه و غنی سازی و افزایش کمی و کیفی جنگل ها را در دستور کار قرار دارد، افزود: در جهت افزایش کمی و کیفی جنگل ها یکی ازطرح ها توسعه تولید سماق در استان است.
وی ادامه داد: با کشت این محصول هم اهداف اصلی سازمان را می توان اجرا کرد و هم به لحاظ اقتصادی گونه خوبی است و می تواند به اقتصاد جوامع محلی کمک کند.
رئیس اداره جنگل داری و جنگلبانی کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با بیان اینکه در کل استان در دو شهرستان فردوس و سرایان رویشگاه سماق را داریم، بیان داشت: برای شناسایی این گونه طرح مطالعاتی آغاز شد که این طرح مطالعاتی در منطقه بیدسکان فردوس در سطحی بالغ بر سه هزار و 700 هکتار و در منطقه نوده سرایان یک هزار و 600 هکتار است.

برداشت 3 تن سماق در خراسان جنوبی
محمودی با بیان اینکه در همین راستا در منطقه بیدسکان 300 هکتار جنگل کاری کاشت سماق در دستور کار است، افزود: در منطقه نوده نیز کاشت سماق در سطح 280 هکتار در طرح پیش بینی شده است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر در منطقه بیدسکان 22 هکتار و در نوده 60 هکتار کار اجرایی انجام شده است، بیان کرد: به صورت طبیعی در نوده چهار هکتار رویشگاه طبیعی سماق و در بیدسکان 22 هکتار رویشگاه طبیعی داریم.
رئیس اداره جنگل داری و جنگلبانی کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه در شرایط مساعد در هر هکتار یک تن سماق بهره برداری می شود، افزود: اما در رویشگاه های طبیعی استان بالغ بر 300 تا 400 کیلوگرم در هر هکتار برداشت می شود .
به گفته محمودی در حال حاضر سالانه بالغ بر دو تن و 750 کیلو سماق از رویشگاه های طبیعی این محصول در استان برداشت شود.
وی با اشاره به اینکه تاکنون حدود 40 هکتار در منطقه نوده کاشت سماق را انجام داده ایم، عنوان داشت: هدف این است بعد از پنج سال که این محصول به بازدهی اقتصادی رسید طرح به مردم محلی برای کسب درآمد واگذار شود.
رئیس اداره جنگل داری و جنگلبانی کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در ارتباط با شرایط تکثیر این گیاه اشاره کرد و گفت: تکثیر این محصول به سه صورت بذر، قلمه و پاچوش بوده که بهترین روش پاچوش است و به همین دلیل کاشت آن در چند سال آینده به طور طبیعی سطح رویشگاه ها را افزایش خواهد داد.
محمودی با بیان اینکه گونه سماق بومی مناطق مدیترانه ای است و بسیار به سایه و سرما حساس است، افزود: این گونه به لحاظ آب و هوایی در منطقه سرایان و فردوس می تواند رشد کند و به لحاظ خاکی شرایط خاصی نیاز ندارد.
وی ادامه داد: در جنگل کاری های چند سال اخیر به صورت متنوع در شهرستان های زیرکوه، خوسف و بیرجند کار شده و خوب نیز نتیجه گرفته ایم.
رئیس اداره جنگل داری و جنگلبانی کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی یادآور شد: اگر این محصول به عنوان گونه مقاوم در منطقه استفاده شود با توجه به رشد طبیعی می تواند گونه مناسبی برای عرصه های منابع طبیعی باشد و به لحاظ فرسایش خاک گزینه بسیار مناسبی است.
کشاورزان نیاز به حمایت دارند
رئیس شورای روستای نوده نیز در جریان این بازدید به خبرنگاران گفت: در مناطقی که محصول دیگری نمی توان کاشت سماق می تواند گزینه مناسبی باشد.
احمد زارعی ادامه داد: به عنوان مثال در مناطق شیبدار اطراف نوده کاشت این محصول و ریشه های آن سبب نفوذ آب به زمین و همچنین جلوگیری از سیل شده است.
وی بیان داشت: در پایین دست روستا قناتی داریم که خشک بوده اما امسال قنات آب دارد.
زراعی با اشاره به اینکه در این منطقه درختان گردو و بادام به خاطر خشکسالی خشک شد اما سماق مقاوم به خشکسالی است، بیان داشت: تامین نهال و کاشت سماق کمی برای مردم هزینه بر است برای همین هنوز مردم به تولید این محصول ورود زیادی نکرده اند اما با این وجود تا حدودی توسط مردم کشت شده که بازار خوب و استفاده دارویی و گیاهی دارد.
وی اضافه کرد: با توجه به اینکه ریشه این گیاه بزرگ می شود و به صورت طبیعی سبب توسعه سطح زیر کشت می شود و از این نظر می تواند بسیار ارزشمند باشد.