بزرگنمايي:

استان خراسان شمالي به مرکزيت شهر بجنورد يکي از استان هاي سه گانه خراسان شمالي به شمار مي رود که در سال 83 پس از تقسيم خراسان بزرگ تاسيس شد.

اين استان در شمال شرق کشور با 28 کيلومترمربع مساحت از نظر وسعت در بين استان هاي کشور در رده پانزدهم قرار گرفته و در حال حاضر نيز افزون بر 911 هزار نفر جمعيت دارد.

خراسان شمالي هشت شهرستان به مرکزيت شهرهاي بجنورد، شيروان، اسفراين، فاروج، آشخانه، گرمه، جاجرم و راز داشته و از نظر موقعيت جغرافيايي؛ از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوي، از جنوب غربي با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم‌مرز است.

آب و هواي خراسان شمالي

خراسان شمالي عمدتا از آب و هواي معتدل كوهستاني برخوردار است اما مي توان انواع آب و هوا را در بخش هاي مختلف آن تجربه کرد؛ آب و هواي سرد كوهستاني در نواحي مرتفع آلاداغ و كپه داغ، آب و هواي معتدل كوهستاني در شهرستان هاي مانه و سملقان، بجنورد، شيروان، فاروج، اسفراين و شمال شهرستان جاجرم و آب و هواي نيمه بياباني و كوه پايه اي در بخشي از شهرستان مانه و سملقان و جنوب استان.

شرايط اقليمي

خراسان شمالي از نظر ناهمواري‌ها به دو قسمت نواحي کوهستاني و نواحي پست و هموار تقسيم مي‌شود، مرتفع ترين نقطه آن قله شاه جهان در رشته کوه هاي آلاداغ با ارتفاع سه هزار و 51 متر و پست ترين نقطه آن در روستاي تازه ياب در قسمت خروجي رودخانه اترک با ارتفاع چهار متر از سطح دريا قرار دارد اما در مجموع ارتفاع متوسط استان هزار و 326 متر از سطح دريا است.

کوه هاي خراسان شمالي از نظر زمين‌شناسي حاصل آخرين حرکات کوه زايي دوران سوم و از کوه هاي جوان هستند که به دو بخش عمده رشته کوه کپه داغ و رشته کوه آلاداغ تقسيم مي‌شوند.

رشته کوه کپه داغ در شمال استان واقع شده و به وسيله گسل عشق آباد يا گسل کپه داغ از دشت هاي پست ترکمنستان و به وسيله رودخانه اترک و دشت هاي مانه و سملقان، بجنورد، شيروان، فاروج از رشته کوه جنوبي آلاداغ جدا مي‌شود. اين ارتفاعات شباهت زيادي از نظر ساختار زمين‌شناسي با زاگرس دارند و وجود گسل هاي متعدد ساختار رسوبي، نامتقارن بودن چين ها، فقدان فعاليت هاي آتشفشاني و وجود سنگهاي داراي درز و شکاف آن شرايط مساعدي براي ذخاير آب زيرزميني و منابع نفت و گاز ايجاد کرده است.

رشته کوه آلاداغ نيز توسط دشت هاي مانه و سملقان، بجنورد، شيروان، فاروج، از رشته کوه کپه داغ جدا شده است، آلاداغ در غربي ترين منطقه در حوالي جاجرم به وسيله يک سري کوه هاي کم ارتفاع به رشته کوهستاني شاه کوه البرز مي‌پيوندد. جبهه شمالي آلاداغ با يکسري پرتگاه هاي گسلي به رود اترک و جبهه جنوبي آن از طريق گسل هايي با دشت جاجرم ارتباط پيدا کرده است.

جاذبه ها

يكي از عوامل موثر در توسعه اقتصادي مناطق مختلف در دهه هاي اخير توجه به جاذبه هاي گردشگري و افزايش درآمد و ايجاد اشتغال از اين راه است، خراسان شمالي با داشتن پتانسيل هايي از قبيل موقعيت جغرافيايي مناسب، وجود قوميت هاي مختلف، تمدن كهن، غناي فرهنگي و منابع طبيعي ظرفيت هاي ويژه اي در جذب گردشگر دارد.

افزون بر اين قرار گرفتن استان در مسير مشهد مقدس به عنوان قطب زيارتي کشور از يک طرف و مناطق گردشگري شمال به عنوان قطب گردشگري کشور از طرف ديگر موقعيت ويژه اي را در زمينه جذب گردشگر نصيب اين استان کرده است، موقعيتي که در صورت برنامه ريزي و مديريت صحيح مي تواند آينده درخشاني را براي خراسان شمالي به ارمغان آورد.

عبور سالانه ميليون ها مسافر از جاده آسيايي که از چند شهرستان مهم خراسان شمالي عبور مي کند پتانسيل بالقوه اي است که در صورت توجه صحيح و مديريت مناسب نقش بيشتري در بهبود وضعيت اقتصادي استان خواهد داشت.

اما به هر روي جاذبه هاي گردشگري خراسان شمالي را مي توان به جاذبه هاي طبيعي و تاريخي فرهنگي تقسيم کرد.

جاذبه هاي طبيعي

جنگل هاي انبوه و حفاظت شده قورخود در شهرستان مانه و سملقان، پارك ملي سالوك و ساريگل در شهرستان اسفراين، منطقه حفاظت شده گليل سراني شيروان و پناهگاه حيات وحش مياندشت در جاجرم از مناطق ديدني استان به شمار مي روند.

همچنين مناطق كوهستاني خراسان شمالي نظير دره هاي سرسبز، رودهاي پرآب، درياچه پشت سدها و آبشارهاي فراوان چون ايزي، حميد، بيار، اوغاز كهنه، اسطرخي و دره هايي چون کاستان، بازخانه، دركش، هاور، روئين، گليان، زوارم، استاد و خسرويه، پارك جنگلي گوئينيك، غارهايي چون بيدك، گسك، درق، پوستين دوز، گنج كوه و ... تنها چند نمونه از صدها جاذبه مناطق كوهستاني استان محسوب مي شوند.

افزون بر اين لازم به يادآوري است که اين مناطق کوهستاني در خراسان شمالي براي ورزش هاي زمستاني و كوهنوردي، صخره نوردي و ... هم بسيار مناسب هستند.

خراسان شمالي را سرزمين هزاران چشمه نيز مي نامند، وجود چشمه هاي فراوان آب معدني يکي از ظرفيت هاي گردشگري اين استان به شمار مي رود که از جمله اين چشمه ها مي توان به آب معدني ايوب پيغمبر در گيفان، آب معدني بش قارداش در بجنورد، مختومي در شيروان، مهمانك در مانه و سملقان و حاج سست در اسفراين اشاره کرد.

جاذبه هاي تاريخي

تاکنون حدود 610 اثر باستاني و محوطه تاريخي در استان خراسان شمالي شناسايي شده که هر کدام از آنها ويژگي ها و زيبايي هاي خاص خود را دارند، از جمله جاذبه هاي تاريخي استان در شهرستان اسفراين مي توان به آرامگاه شيخ شاه علي اسفرايني، ارگ تاريخي بلقيس، امام زاده اسحاق، امام زاده عبداله کوران، امام زاده شاهزاده زيد، امام زاده شاهزاده جعفر، مقبره ملا عارف روييني، بقعه شيخ محمد رشيدالدين و ... اشاره کرد.

همچنين در شهرستان بجنورد اماکني چون آرامگاه بابا توکل، امام زاده محمد بن باقر بن موسي بن جعفر(ع)، بقعه سلطان سيد عباس، عمارت سردار مفخم شامل: بيمارستان، تالار آيينه، عمارت دارالحکومه، موزه بجنورد از جمله تفرج گاه هاي تاريخي اين شهرستان محسوب مي شوند.

در شهرستان جاجرم نيز آرامگاه خواجه علي مهزيار، روستاي عشق، روستاي قره بيل، تپه پهلوان، حمام قديمي و موزه مردم شناسي جاجرم، قلعه جلال الدين، مقبره شيخ اندقان، مسجد جامع جاجرم، مسجد جامع درق، مسجد جامع ايور و ... جزء مناطق گردشگري تاريخي شهرستان هستند.

آرامگاه تيموري، امام زاده حمزه رضا و بقعه شيخ رشيدالدين محمد در شيروان، آب انبار صفي آباد، آرامگاه شاهزاده عبدالرحمن خرق، امامزاده سلطان جعفر سياه دشت، قلعه شاه جهان، مسجد کهن روستاي استاد و مقبره بابا و بي بي در شهرستان فاروج و آتشکده اسپاخو، امام زاده قاسم، بقعه امام زاده دلاور و ... در شهرستان مانه و سملقان برخي ديگر از آثار تاريخي و باستاني اين استان به شمار مي روند.

صنايع دستي و آثار هنري

قاليچه و پشتي تركمني، گليم و جاجيم، چادرشب ابريشمي، كلاه كركي، چارق دوزي، پوستين دوزي، زين سازي و ... از مهمترين صنايع دستي استان محسوب مي شوند كه نقش مهمي در جذب گردشگران داخلي و خارجي دارد، علاوه بر اين لباسهاي محلي و سنتي از جمله لباس هاي كردي و تركمني استان نيز در اين راستا از اهميت ويژه هاي برخوردارند.

سوغات

سوغات خراسان شمالي را مي توان به سه بخش شيريني، کشاورزي و صنايع دستي تقسيم کرد که در بخش شيريني شامل آب نبات و شکر پنير بجنورد، در بخش کشاورزي شامل خشکبار و سيب بهاره شيروان، هلوي درکش، کشمش و آجيل فاروج، قره قورت و انگور رزاقي و در بخش صنايع دستي شامل سفره کردي، لباس هاي محلي، قالي، گليم، چارق، پشتي و قاليچه هاي ترکمني، جاجيم، نمد، پوستين، چادر شب رويين، حوله دستي اسفراين، کلاه کرکي جاجرم، جل و زيورالات اسب اصيل ترکمن و ... مي شود.

راهها و ارتباطات

مهم ترين و اصلي ترين راه ارتباطي خراسان شمالي جاده آسيايي است که از چهار شهرستان مانه و سملقان، بجنورد، شيروان، فاروج مي گذرد که بخشي از آن اکنون به بزرگراه تبديل شده و بخش ديگر نيز در دست ساخت است.

وجود فرودگاه بجنورد امكان استفاده از راه هوايي را فراهم کرده و افزون بر اين گذر بخش كمي از مسير راه آهن تهران- مشهد از جنوب جاجرم نيز امكان ارتباط استان با ساير نقاط را از طريق راه آهن فراهم کرده است.

در داخل استان نيز افزون بر پنج هزار و 631 کيلومتر راه اصلي، فرعي و روستايي وجود دارد که تمام راه هاي اصلي و فرعي آن آسفالت است اما در شهرستان هاي هشت گانه اين استان در مجموع چهار هزار و 624 کيلومتر راه روستايي وجود دارد که تنها 40 درصد از اين راهها آسفالت و مابقي خاکي و شوسه هستند.