پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی عصر ارتباطات و اطلاعات زمانی معنا می‌یابد که جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها به روز باشد و یکی از نکاتی که در برنامه‌ریزی هر سازمانی می‌توان از آن به ‌عنوان شاخص‌ترین اصل یاد کرد، این است که توسعه بدون برنامه‌ریزی و برنامه‌ریزی بدون آمار و اطلاعات قابل تحقق نیست. آمار و برنامه‌ریزی کمک خواهد که تحقق برنامه‌های توسعه‌ای به عنوان گم شده این روزهای کشور، پیدا شود. از این رو به مناسبت روز ملی "آمار و برنامه‌ریزی" به بررسی این مقوله مهم در کشور می‌پردازیم.

مجید نعیمی، معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی، در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص اهمیت جمع‌آوری آمار و اطلاعات، اظهار کرد: برای انجام صحیح هرکاری، به پایه‌ریزی و اساس خوب و صحیح نیاز است و این پایه‌ریزی صحیح در واقع بانک‌های اطلاعاتی‌ هستند. بانک‌های اطلاعاتی باید حاوی مطالب و عددهای صحیح و به‌ هنگام باشند تا بتوان فضای برنامه‌ریزی را بر آن‌ها حاکم کرد. تمامی کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته چنین مراحلی را طی کرده‌اند.
وی افزود: در حال حاضر بسیاری از بانک‌های اطلاعاتی به بهانه محرمانه ‌بودن، ناقص هستند و سازمان‌ها و بنگاه‌های اقتصادی و اجتماعی، ضعف مدیریتی خود را در لوای عبارت محرمانه ‌بودن پوشش می‌دهند. انتظار می‌رود زمانی که گفته ‌می‌شود اطلاعاتی محرمانه است، مدارکی برای آن وجود داشته‌ باشد که به طور مثال به استناد چنین مصوبه کشوری این اطلاعات محرمانه هستند.
نعیمی ادامه داد: بر طبق نظریه اندیشمندان حوزه‌های مدیریت، جامعه‌شناسی و اقتصاد، لازمه حصول توسعه در بخش‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مقوله تعهد است. در فرهنگ‌ لغت دهخدا کلمه تعهد به معنای از عهده کاری برآمدن تعریف شده است. زمانی فرد و سازمان می‌تواند از عهده کاری برآید که بانک‌های اطلاعاتی جامع و به هنگام در اختیار داشته باشد. در آن زمان این تعهد است که می‌‎تواند از دل آن فرهنگ و کیفیت تراوش کند و این زنجیره بسترساز آزادی‌های مدنی و... در جامعه خواهد بود.
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان‌ رضوی، خاطرنشان کرد: بر طبق نظریه علمی، بدون وجود بانک‌های اطلاعاتی، امکان شکل‌گیری این آزادی‌ها وجود نخواهد داشت، بنابراین اگر خواستار رشد پایدار و توسعه در تمام بخش‌ها و به دنبال گم شده خود یعنی تحقق اهداف استراتژیک برنامه‌های توسعه‌ای هستیم، باید تک تک مراحل بالا را طی کنیم. زمانی که داده صحیح وجود دارد، می‌توان با استفاده از آن اطلاعات قوی به‌ دست آورد. این اطلاعات هوشمند مبتنی بر شاخص‌های کیفی و کمی است که در مرحله بعد به دانش تبدیل می‌شود و این دانش، نگاه و نگرش ما را نسبت به رفتارهای فردی و گروهی قبلی اصلاح می‌کند و ارتقاء می‌دهد.
برای اصلاح ویژگی‌های فرهنگی جامعه نیاز به داده‌های قوی داریم
وی با اشاره به فواید وجود داده‌های اطلاعاتی درست، تصریح‌ کرد: اگر می‌خواهیم ویژگی‌های فرهنگی جامعه را اصلاح کنیم، حتما باید داده‌های قوی و اطلاعات هوشمند در دست داشته ‌باشیم و از ارائه نظر شخصی بپرهیزیم. تنها زمانی می‌توان از نظرات شخصی استفاده کرد که مبتن بر نتایجی از داده‌هایی باشد که در اثر تحقیقات میدانی و... حاصل شده است.
نعیمی بیان کرد: طرح‌های آماری که هر ساله در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها اجرا می‌شوند، بر اساس سفارشی‌ است که مرکز آمار ایران به استان‌ها می‌دهد و تعداد آن‌ها حدودا 30 طرح است که به صورت ماهانه، فصلی و یا سالانه اجرا می‌شود. مجموع این اقدامات طی 100 فرآیند آماری در استان خراسان ‌رضوی با سفارش مرکز آمار ایران اجرا می‌شود.
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی در خصوص شیوه کاهش خطا در طرح‌‎های آماری ابلاغی مرکز آمار ایران گفت: در مرکز آمار، 10 دفتر تخصصی شامل دفتر روش‌شناسی آماری و طرح‌های نمونه‌گیری فعالیت می‌کنند که وظیفه آن‌ها مشخص کردن چارچوب فنی طرح‌ها است، به طوری که در این طرح فنی، تعداد نمونه‌های هر طرح از روش‌های آماری به اندازه‌ای انتخاب می‌شود که از نظر علمی قابل اغماض بودن خطاهایی ناخواسته را پوشش دهد و تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر نتایج طرح نداشته باشد.
وی با اشاره به لزوم ایجاد بانک‌های اطلاعاتی زیر نظر وزارتخانه‌های کشور، تصریح ‌کرد: لازم است تا وزارتخانه‌ها بانک‌های جامع اطلاعاتی داشته ‌باشند و تمامی این اطلاعات حسب سیاست‌گذاری‌های شورای عالی آمار کشور با محوریت مرکز آمار ایران به یکدیگر مرتبط و لینک شوند. در صورت وجود چنین بانک‌هایی، سطح بروز ناهنجاری و تخلفات در سطح سازمان‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش خواهد داشت، این امر منجر به کاهش هزینه‌های ایجاد بانک‌های اطلاعاتی، ارتقاءکیفیت داده‌ها و به هنگام‌رسانی آن‌ها و مهمتر از همه موفقیت بیشتر برنامه‌های توسعه‌ای خواهد شد.

نیازی به بودجه بیشتر برای ایجاد بانک اطلاعاتی نیست
نعیمی در خصوص عدم نیاز به بودجه بیشتر برای ایجاد بانک ‌اطلاعاتی، عنوان کرد: علت اینکه برنامه‌ریزی‌ها در کشور ما موفق نیست، نبود بانک‌های اطلاعاتی جامع ثبتی‌مبنا تحت وب است. این کار نیازی به هزینه‌های سنگین و گزاف ندارد. برخی از دستگاه‌های اجرایی اعلام می‌کنند که باید بودجه بیشتری اختصاص یابد تا بانک‌ها تقویت‌ شوند، در حالی که نیازی به افزایش بودجه و نیروی انسانی زیادی نیست.
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی، خاطرنشان ‌کرد: اصل کار این است که نگرش خود را تغییر دهیم، بانک‌های اطلاعاتی سیستماتیک تحت وب مبتنی بر دستورالعمل‌ها و مدیریت واحد مرکز آمار ایران ایجاد کنیم و بانک‌های اطلاعاتی خود را در حدی که محرمانه نباشد، در اختیار عموم اعم از رسانه‌ها، پژوهشگران و دستگاه‌های اجرایی هم‌مسیر در راستای برنامه توسعه و... قرار دهیم.
وی با اشاره به عدم نیاز به نیروهای اضافه برای ایجاد این شبکه، بیان ‌کرد: در صورتی که دستگاه‌ها از فرایند کار یکدیگر اطلاعات داشته ‌باشند، اتلاف منابع نخواهند داشت و برنامه‌های موازی و یا در برخی موارد اشتباه اعمال نمی‌شوند. این امر با همین نیروهای متخصص موجود، قابل اجرا بوده و تنها انگیزه و تعهد به اجرای آن در سطح وزارتخانه‌ها لازم است.
نعیمی اضافه کرد: شاید در کشور ما بانک‌های اطلاعاتی وجود داشته ‌باشند، اما زمانی‌ که این بانک‌های اطلاعاتی پراکنده و ناقص است و به ‌صورت شبکه‌ای به یکدیگر متصل نیستند، مفید واقع نمی‌شود. ما برای ایجاد توسعه، باید تمام بانک‌های اطلاعاتی را به یکدیگر متصل کنیم و رشد پایدار داشته ‌باشیم که این رشد پایدار زمانی به وجود می‌آید که افراد و سازمان‌ها به بانک‌ اطلاعاتی یکدیگر دسترسی داشته ‌باشند. درصد کمی از اطلاعات هر سازمان محرمانه بوده و نباید آن را به تمامی اطلاعات تعمیم داد. 
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی در خصوص لزوم تغییر شیوه آمارگیری گفت: باید جمع‌آوری اطلاعات ما از روش خوداظهاری، اعم از خانوار، بنگاه‌های اقتصادی اجتماعی و یا دستگاه‌های اجرایی به روش ثبتی‌مبنا تغییر یابد. اطلاعات ثبتی‌مبنا که در کشورهای پیشرفته از آن بسیار بهره می‌گیرند، ما را به بانک‌های اطلاعاتی قوی می‌رساند و مدیریت نوین در این برهه از زمان نیاز به وجود چنین اطلاعاتی دارد. در صورت وجود چنین روش کاربردی و نوین است که می‌توان شاهد موفقیت برنامه‌های توسعه‌ای در کشور بود. متاسفانه خواسته واقعی در لایه‌های مختلف مدیریتی وزارتخانه‌ها برای حاکم‌کردن روش ثبتی‌مبنای تحت وب وجود ندارد.
وی در خصوص راهکار ایجاد شبکه بانک ‌اطلاعاتی عنوان ‌کرد: برای اجرای شبکه بانک اطلاعاتی و ایجاد روش ثبتی‌مبنا در کشور، باید دستورالعمل‌های اجرایی از طریق وزارتخانه‌ها صادر شود. استان‌ها در این زمینه اختیارات لازم را ندارند. ما در استان برای این مسأله ورود پیداکردیم اما موفق نشدیم، زیرا در نهایت موضوع به وزارتخانه باز می‌گردد و وزارتخانه باید اجازه تغییر ساختار بانک اطلاعاتی را صادر کند.
نعیمی ادامه داد: روش ثبتی‌مبنا باعث تعدیل نیروهای پیشین نخواهد شد و تنها جنس کار نیروها تغییر خواهد یافت. در این روش نیروهای مورد نظر در فرآیند پردازش داده‌ها، بسط و توسعه آن‌ها متناسب با نیازهای جدید مدیریتی و نیز تبدیل داده به اطلاعات و شاخص‌های علمی جهت تصمیم‌سازی‌های مدیریتی به کار گرفته می‌شوند، علاوه بر این در برخی موارد که امکان جمع‌آوری داده از طریق ثبتی مبنا میسر نیست، لازم است که از این نیروهای مجرب در طرح‌های آماری مبنی بر روش‌های نمونه‌گیری و یا سرشماری کمک گرفته شود.
عدم تفویض اختیار به استان‌ها برای ایجاد بانک‌های اطلاعاتی یکی از مشکلات آماری کشور است
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی افزود: باید مهندسی مجددی روی ساختار بانک‌های اطلاعاتی اعمال شود و این کار از طریق مدیریت مستقر در استان‌ها قابل اعمال نیست، زیرا تفویض اختیار لازم برای این کار را ندارند و شاید عدم تفویض اختیار به استان‌ها برای ایجاد بانک‌های اطلاعاتی یکی از مشکلات آماری کشور باشد.
وی بیان‌ کرد: افرادی که فکر می‌کنند کمبود نیروی انسانی باعث نقص و مشکلاتی در سیستم آماری ما است، شناخت کافی نسبت به بانک‌های اطلاعاتی ندارند. زمانی که یک طرح آماری با شیوه خوداظهاری پیش می‌رود، تعداد نیروی انسانی بسیار زیادی درگیر اجرای آن با هزینه‌های زیاد و تکراری می شوند.
خراسان رضوی جزو سه استان برتر در اغلب شاخص‌های آمار و برنامه‌ریزی است
نعیمی با اشاره به تاثیر قانون جدید مرکز آمار ایران تصریح کرد: در یک سال اخیر، با تلاش مدیران مرکز آمار ایران اصلاحاتی بر قانون مرکز آمار اعمال شده ‌که با اجرایی شدن این قانون شاهد گامی بسیار بلند و ارزشمند در فضای آماری کشور خواهیم بود. استان خراسان‌ رضوی از بهترین افراد متخصص در بحث آمار و برنامه‌ریزی استفاده می‌کند و جزو سه استان برتر در اغلب شاخص‌های مورد نظر در کشور است.
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی، خاطرنشان ‌کرد: برخلاف اینکه در قانون مرکز آمار بند 7 ذکر شده‌ هر شخص ساکن ایران و همچنین اتباع ایرانی مقیم خارج کشور مکلف‌ هستند به پرسش‌های مربوط به کلیه آمارگیری‌ها و سرشماری‌ها که توسط مرکز آمار ایران انجام می‌شود، پاسخ صحیح بدهند.
وی اضافه کرد: شرایط اقتصادی، کمبود سواد آماری و فقدان هزینه در برابر عدم همکاری و یا پاسخ غیر صحیح از جمله دلایلی هستند که برخی از نمونه‌های آماری جواب دقیق و صحیحی به سوالات در روش خوداظهاری نمی‌دهند. این موضوع بار حقوقی دارد و اگر هر فرد سرپرست خانوار و بنگاه اقتصادی جواب صحیح و کاملی ندهد، باید در جایی جوابگو باشد، زیرا پاسخ اشتباه آن افراد منجر به اتلاف منابع و نابسامانی در اهداف برنامه‌‍‌های توسعه‌ای می‌شود.
نعیمی گفت: از طرفی جامعه هدف در طرح‌های آماری این انتظار را دارند که بدانند از دادن پاسخ صحیح و نیز وقت گذاشتن برای تکمیل پرسشنامه‌‎ها منافع آن‌ها چه میزان بهبود می‌یابد، بنابراین مسئولان امر باید به نوعی شاخص‌های بهبود یافته و رشدهای ایجاد شده به واسطه کسب اطلاعات دقیق را به نمونه‌های آماری جامعه هدف نشان دهند. زمانی که جامعه آماری این پیام را دریافت نماید که باوجود پاسخگویی صحیح و صرف زمان برای تکمیل پرسشنامه‌‎های آماری، مشکلات اقتصادی و اجتماعی زیادتر شده، قطعا در همکاری با طرح‌‎های آماری شاهد عواقب تلخ آن خواهیم بود.
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی، عنوان کرد: امیدواریم که فضای اطلاعاتی ثبتی‌مبنا از طریق کلیه وزارتخانه‌ها با رعایت ملاحظات امنیتی اجرایی شود، زیرا راه رسیدن به توسعه، داشتن چنین بانک‌هایی است.
انتهای پیام