بزرگنمايي:

خراسان آنلاین - مشهد- منطقه تاریخی کمرمقبولا یا "شترسنگ"، منطقه ای باستانی در فاصله سه کیلومتری شمال شهر طرقبه در شهرستان بینالود و یک کیلومتری دره داغستان مشهد با قدمت بیش از سه هزار سال، میزبان سنگ نگاره های کهن و ارزشمند تاریخی است که از دیدگاه علم باستان شناسی بسیار منحصربه فرد است.
کمرمقبولا منطقه ای طبیعی- تاریخی است که بنا بر گزارشها حدود 15 هزار سنگ نگاره باستانی را در خود جای داده و بسیار مورد توجه علاقه مندان میراث فرهنگی است اما با چالش حفاظت و صیانت دست به گریبان است.
تخته‌ سنگهای آتش‌ فشانی بکر، آثار سنگی، سنگ‌ نبشته ‌ها و نگاره ‌های باستانی در کمرمقبولا در وسعت حدود پنج کیلومترمربع مضامین و نقش های متنوعی از اشکال انسان و حیوانات دوران پیش از تاریخ را در طرحها و اندازه‌ های مختلف به نمایش گذاشته‌ که در کمتر منطقه ای از ایران قابل مشاهده است.
قدمت 3500 ساله برخی سنگ نگاره ها بر اساس بررسی های اولیه کارشناسان قطعیت دارد اما همچنان این منطقه بسیار مهم، محروم از هرگونه حفاظت و صیانت در مقابل متعرضان به آثار تاریخی، یادگاری نویسی و تخریب گری برخی افراد بیگانه با فرهنگ و هویت ملی است.
اگرچه سنگ نگاره های شترسنگ تنها آثار تاریخی و باستانی ارزشمند محروم از مهر متولیان میراث فرهنگی و آثار تاریخی استان خراسان رضوی نیست اما به لحاظ قدمت تاریخی و ارزش، این آثار از ارزش بسیار بالایی برخوردار است که ادامه بی توجهی به آن می تواند جبران ناپذیر باشد.
نگاره ها یا هنرهای صخره ای، سندهای دست اولی هستند که در حکم نماد هویت تاریخی دیار و منطقه بوده و کهن ترین آثار هنری و تاریخی به جای مانده از گذشتگان محسوب می شوند؛ این سنگ نگاره ها اسرار کشف نشده فراوانی در دل خود دارند.
انسانهای گذشته با نقاشی بر دل سیاه و سخت سنگ به رغم سختی و فشار آفریدن چنین نقوشی با آیندگان خود سخن گفته و ارتباط برقرار کرده اند. نقوشی از قبیل شیر، بز کوهی، گاو، میش و انسانهای شکارچی بر روی این سنگ نگاره ها قدمت آن را به دوران نوسنگی می رساند.
وجود نقش های متعدد شیرهای نر و ماده شاید نشان از آن است که در ادوار کهن این دیار زیستگاه این گونه جانوری بوده و شرایط زیستی و آب و هوایی آن در گذشته های دور بسیار متفاوت از امروز بوده است و این خود از اسرار کشف نشده این سنگ نگاره های چندین هزار ساله است.
نقش بزکوهی هم در اصطلاحات باستانشناسی به معنای درخواست آب، زایندگی، فراوانی نعمت و محافظت است که نشان می دهد شاید در ادوار کهن این محل جایگاهی مقدس برای اجرای آیین های خاص بوده است.
بیشترین نقوش سنگ نگاره های شترسنگ در خطه خراسان مربوط به طرح حیوانی از جمله بز کوهی، شتر دوکوهانه، گاو کوهاندار و احتمالا یوزپلنگ است که در میان آنها نقش درخت یا گیاه به صورتی خاص مشاهده می شود اما آنچه اهمیت دارد وجود نقوش گاو کوهاندار و شتر دوکوهانه است که به اعتقاد باستانشناسان مملو از رمز و راز است.
تداوم بی توجهی به حفاظت و صیانت از این منطقه باستانی موجب شده بر دل سنگ های باستانی و نقاشی های انسان های 3500 سال پیش، تصاویر دلخراش و جانکاهی از یادگاری نویسی افراد بیگانه با فرهنگ، هنر و هویت به چشم بخورد که قلب هر فرد دوستدار و علاقه مند به آثار تاریخی و باستانی را می فشارد.
خواسته غالب سازمان های مردم نهاد و دوستداران میراث فرهنگی حفاظت و صیانت از این منطقه باستانی و توقف بی توجهی به این منطقه از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی است.
* وضعیت حفاظت سنگ نگاره ها نگران کننده است
معاون دادستان عمومی و انقلاب خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: به رغم ارزش و اهمیت سنگ نگاره های کمرمقبولا تا این لحظه آنطور که باید و شاید و در شایستگی این منطقه اقدامات لازم حفاظتی انجام نشده است.
محمد بخشی محبی بیان کرد: بی توجهی به این منطقه مهم و تاریخی موجب نگرانی فراوان سازمانهای مردم نهاد و دوستدار میراث فرهنگی شده است و متاسفانه به رغم پیگیری های انجام شده تا کنون شاهد اقدام موثری از سوی اداره میراث فرهنگی استان نبوده ایم.
وی با تاکید بر اینکه آثار تاریخی و میراث فرهنگی متعلق به همه مردم و جزو بیت المال است، بنابراین حفظ، نگهداری و صیانت از این حوزه وظیفه ای روشن است که انتظار می رود متولیان امر در این زمینه کوتاهی نکنند، تصریح کرد: متاسفانه وضعیت فعلی حوزه میراث فرهنگی در خراسان رضوی مناسب و در شان مردم استان نیست.
معاون دادستان عمومی و انقلاب خراسان رضوی با بیان اینکه اگرچه اداره کل میراث فرهنگی به تنهایی امکان حفاظت از همه آثار تاریخی را ندارد و مردم در این زمینه نقش مهمی دارند، تاکید کرد: اما هیچگونه کوتاهی و بی توجهی در این زمینه از سوی متولی قانونی حفاظت و صیانت میراث فرهنگی پذیرفته نیست.
قاضی محبی تاکید کرد: انتظار می رود هر چه زودتر شاهد انجام اقدامات لازم و شایسته در زمینه حفاظت و صیانت از این آثار باارزش و منحصر به فرد باشیم.
* شترسنگ ثبت ملی شد، اما ابلاغ نشد
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با اشاره به تکمیل و ارسال پرونده ثبت محوطه طبیعی تاریخی کمرمقبولا در فهرست آثار ملی به سازمان مرکزی، گفت: پرونده ثبت سنگ نگاره های شترسنگ در سازمان مرکزی با موفقیت بررسی و با ثبت ملی آن موافقت شده است.
مرجان اکبری بیان کرد: قبل از تعطیلات نوروز امسال این منطقه در فهرست آثار ملی ثبت شد اما تا کنون به دلیل مواجه شدن با تعطیلات نوروزی، ابلاغ شماره ملی و ثبت ملی آن به استان انجام نشده است.
وی با اشاره به اینکه این منطقه بیشترین سنگ نگاره های باستانی در کشور را دارد، ادامه داد: با ابلاغ ثبت ملی این منطقه، تصمیم گیری و اجرای برنامه های حفاظتی و صیانتی از آن آغاز می شود.
وی افزود: البته پس از ثبت ملی باید وضعیت مالکیت های موجود در این منطقه نیز مشخص شود و بخشی از زمین دولتی موجود در منطقه تحویل اداره میراث فرهنگی شهرستان بینالود شود تا نسبت به حفاظت و حصارکشی آن اقدام لازم صورت گیرد.
اکبری تاکید کرد: منطقه شترسنگ از اهمیت ویژه تاریخی برخوردار است و قطعا سال 97، سرآغاز پرداختن و توجه بیشتر به برنامه حفاظتی و صیانتی از این منطقه ارزشمند است.
وی بیان کرد: به این ترتیب امسال وضعیت شترسنگ به ثبات مورد نظر و تاکید دوستداران میراث فرهنگی و ضوابط قانونی حفاظت آثار تاریخی خواهد رسید.
*ایجاد سایت موزه در کمرمقبولا
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: بدون شک هر یک از آثار تاریخی در جایگاه خود برای ما ارزشمند و دارای اهمیت هستند.
ابوالفضل مکرمی فر گفت: آثار تاریخی، تکرارناشدنی هستند که در حقیقت شناسنامه، تاریخ و هویت ما را تشکیل می دهند.
وی در خصوص کمرمقبولا و سنگ نگاره های آن اظهار کرد: علاوه بر وجود کتیبه ها و نقش نگاره های باستانی، این منطقه طبیعت بکر و دست نخورده ای نیز دارد که جاذبه گردشگری محسوب می شود.
وی ادامه داد: به محض ابلاغ ثبت ملی این منطقه در فهرست آثار ملی، کار ایجاد سایت موزه در این منطقه آغاز می شود.
وی با اشاره به اینکه اگرچه شهر و حوزه شهری بسیار به این منطقه نزدیک شده است اما این منطقه طبیعت بکر و دست نخورده ای دارد که امید است به عنوان یک منطقه طبیعی - تاریخی در آینده نزدیک مورد توجه گردشگران قرار گیرد.
7496/5132