بزرگنمايي:

پیام خراسان - این روستا دارای حدود ٢٢٣ خانوار و ١٠99 نفر جمعیت است و مردمش به زبان ترکی تکلّم می کنند و جزو دهستان گلیان است. اسطرخی روستایی کوهستانی است و در درّه ای نسبتاً ژرف قرار دارد که امتداد آن از جنوب به شمال شرقی است و رودخانه ای از وسط درّه و روستا می گذرد.
سرچشمه رودخانه در نزدیکی روستا است که دارای ٢٠ اینچ آب است و از چندین چشمه بزرگ و کوچک تشکیل شده است که پس از طی مسافتی کوتاه به آبشاری زیبا و بلند تبدیل می شود.
آب از ارتفاع بیش از ٢٠ متر به ته درّه سرازیر می شود. آبشار اسطرخی که بلندترین آبشار منطقه شیروان است، هنگامی که آب از این ارتفاع بلند و از بین درختان بزرگ و تنومند سپیدار و بید و گردو ریزش می کند به علّت برخورد با موانع سنگی، به صورت ابر سفیدی در می آید که منظره ی بسیار جالب و دیدنی را به وجود می آورد. این آبشار در روستا به شارشار معروف است.
این روستای زیبا دارای آبشارهای کوچک و بزرگِ متعددِ دیگری نیز است، بر بالای آبشار شارشار آسیاب آبی قدیمی و مخروبه‌ای قرار دارد و دو دامنه ی شرقی و غربیِ درّه اسطرخی را درختان انبوهی فرا گرفته است که بیشتر حالت جنگل دارد.
اطراف آبشار یکی از مناطق ییلاقی و بسیار سرد در تابستان است. در فاصله 4٠ متریِ شرقِ آبشار غار کوچکی وجود دارد که استالاکتیت ها و استالاگمیت ها در آن تشکیل شده اند و با توجه به نوع سنگ های اسطرخی که معمولاً آهکی می باشد مطالعه این غار به افراد فنّی و متخصّص احتیاج دارد.
مردم اسطرخی از ترک های قارشی قزیِ ماوراءالنهر می باشند که در زمان نادر شاه در نقل و انتقالات اقوام به این نواحی کوچانده شدند و قدمت روستا نیز با توجّه به قبرستان قدیمی آن موضوع فوق را تأیید می کند.
در کوه های اسطرخی انواع گیاهان خودرو و طبّی مانند ساری گل، کَما، گَوَن، کاسنی، زیره، شقایق، دَرمنه ترکی و سیب کوهی دیده می شود و محصولات عمده آن عبارتند از گردو، کشمش، سیب زمینی، گندم، جو(به صورت دِیْم) و مقداری میوه‌ی درختی است.
در حد فاصل سرچشمه و آبشار اسطرخی، تک درختی کهن و تنومند از نوع سرو کوهی وجود دارد که محیط ساقه آن در حدود پنج متر می باشد و دارای شاخ و برگ زیادی است و سن آن به 6٠٠ سال می رسد.
وسط روستا، مقبره امامزاده ای قرار دارد که به روایت اهالی، نام مبارکش شاهزاده عبدالرحمان(ع)، فرزند امام سجاّد علیه السلام است که فوق العاده مورد احترام و اعتقاد اهالی است که دارای ضریح چوبی می باشد و اخیراً نیز با خودیاریِ مردم و زیر نظر اداره ی اوقافِ شیروان مقبره، تجدید بنا گردیده است.
لباس روستاییان معمولی و مردها معمولاً محاسن دارند و زن های پیر چارقد سر می کنند و پیراهنی می پوشند که قسمتی از شِتیله‌ی نسبتاً کوتاه و پرچین را می پوشاند و شلوار سیاه رنگی نیز به پا دارند و زینت آلات خود را به جلیقه ی خود می آویزند.
کم عرض ترین کوچه خراسان شمالی به نامِ کوچه آشتی کنان در این روستا است که مراسم خاصی برای آشتی کنان داشته اند.
به این صورت که دو نفری که قصد آشتی کردن داشتند ابتدا در حمّام مجاور کوچه غسل می کردند و سپس هر کدام از دو سر کوچه وارد می شدند و به طرف یکدیگر می‌آمدند و آشتی می کردند. قابل ذکر است که عرض این کوچه 80 سانتی متر است.