بزرگنمايي:

پیام خراسان - بازارچه‌های مرزی می‌توانند فرصتی برای ایجاد اشتغال و درآمدزایی در مناطق محروم باشند اما در خراسان جنوبی سه بازارچه مرزی از سال 93 تاکنون تعطیل است.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: بازارچه‌های مرزی را می‌توان فرصتی طلایی برای اقتصاد خراسان جنوبی و گسترده‌تر برای کشور ایران دانست که متأسفانه تاکنون از مزیت این بازارچه‌ها بهره‌برداری نشده است.
یکی از اهداف مهم راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی، افزایش ضریب امنیت و اطمینان در مناطق مرزی از طریق توسعه تجارت و ایجاد شغل برای مردم مرزنشین است که هنوز این مهم محقق نشده است.
در استان خراسان جنوبی که با 20 سال خشک‌سالی شدید دست‌وپنجه نرم کرده دیگر رمق ادامه حیات به‌خصوص در روستاها نمانده است و وضعیت مردم در روستاها و به‌خصوص روستاهای نوار مرزی اسف‌بار است.

آمار و ارقام هرروز خبر از مهاجرت و خالی شدن روستاهای این استان در شرقی‌ترین نقطه کشور می‌دهد استانی که به‌واسطه 460 کیلومتر مرز مشترک می‌توانست از این ظرفیت برای توسعه تجارت و صادرات استفاده کند.
بازارچه های گلورده، یزدان و دوکوهانه سه بازارچه مرزی استان و نقطه قوت تبادل کالا با شهرهای پر رونق افغانستان هستند که از اواخر سال 93 به صورت یک جانبه از سوی افغانستان تعطیل شده اند بازارچه «گلورده» شهرستان درمیان، «یزدان» شهرستان زیرکوه و «دوکوهانه» شهرستان نهبندان، سه بازارچه مرزی استان و نقطه قوت تبادل کالا با شهرهای پررونق افغانستان هستند که از اواخر سال 93 به‌صورت یک‌جانبه از سوی افغانستان تعطیل‌شده است.
مرزنشینان منطقه که اکنون به‌واسطه خشک‌سالی‌ها نه آب، نه کشاورزی و نه دامداری دارند، مجبور به نواختن آهنگ مهاجرت شده‌اند؛ خانواده‌هایی که تنها درآمدشان 45 هزار تومان یارانه است و چشم‌انتظار چرخش کلید یا تدبیری از سوی دولت و مسئولان استان هستند تا بلکه تحولی در زندگی‌هایشان ایجاد شود و از چنگال فقر رهایی یابند.
مسئولان خراسان جنوبی هرگاه که در جلسات مختلف خواسته‌اند این دیار ‌را معرفی کنند اشاره به این نکته می‌کنند که خراسان جنوبی 460 کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد.
اما نکته‌ای که باید موردتوجه قرار گیرد این است که چقدر از این مرز مشترک برای تقویت ارتباطات تجاری و در پرتو آن افزایش تولید و اشتغال در خراسان جنوبی استفاده‌شده است و مسئله دیگر اینکه وضعیت فعلی بازارچه‌های مرزی استان چگونه است؟

ماهیرود تنها بازارچه مرزی رسمی فعال در خراسان جنوبی است
مدیر گمرک ماهیرود در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: از ظرفیت مرز و بازارچه مرزی در راستای بهبود وضعیت مرزنشینان آن‌گونه که باید استفاده نشده است.
علی‌اکبر کیانی اظهار کرد: به دلایلی افغانستان بازارچه‌های رسمی را حتی به‌عنوان یک معبر پیله‌وری به رسمیت نمی‌شناسد و اگر بازارچه ماهیرود هنوز فعال است به‌واسطه نزدیک بودن به مرز و گمرک رسمی است.
مدیر گمرک ماهیرود بیان کرد: تجارت یک مقوله دوطرفه است و هرچقدر ما تلاش کنیم تا خواست طرف افغانستانی‌ها وجود نداشته باشد نمی‌توان قدم جدی در حوزه بازگشایی سایر بازارچه‌های ‌مرزی خراسان جنوبی برداشت.
کیانی با اشاره به اینکه افغانستان بیشتر نیاز خود را از واردات تأمین می‌کند، ادامه داد: سوخت و مشتقات سوختی، مصالح ساختمانی، آهن‌آلات و دستگاه‌های کشاورزی ازجمله محصولاتی است که تجار کشور افغانستان تمایل زیادی برای وارد کردن آن به کشور خود از ایران دارند.
خاموشی‌های اخیر برای کمرگ ماهیرود مشکلاتی را به وجود آورده است
وی با بیان اینکه خاموشی‌های اخیر برای گمرک ماهیرود مشکلاتی را به وجود آورده است، افزود: اگر می‌خواهیم در حوزه صادرات موفقیت‌های بیشتری داشته باشیم باید به فراهم کردن زیرساخت‌های گمرک چون آب و برق توجه بیشتری داشته باشیم.
مدیر گمرک ماهیرود یادآور شد: با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور در گمرک آمادگی داریم که حتی روزهای تعطیل غیر جمعه نیز خدمت ارائه دهیم.
علیرضا خامه رز، فعال تجاری و اقتصادی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در این مورد اظهار کرد: موانع صادرات و برخی از ناهماهنگی‌ها در این زمینه را نباید منحصر به خراسان جنوبی دانست چراکه برخی از مشکلات باید به‌صورت ملی و فراتر از استان بررسی شود.
عضو هیئت‌رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند بیان کرد: به‌عنوان‌مثال وقتی دچار نوسانات ارزی می‌شویم صادرات در تمام کشور تحت تأثیر این موضوع قرار می‌گیرد و تنها منحصر به خراسان جنوبی نیست.

پیله‌وران خراسان‌جنوبی از مشوق‌های صادراتی بهره‌ای ندارند
خامه زر ادامه دارد: از جنبه داخلی نیز از صادرکنندگان حمایت کافی صورت نمی‌گیرد و مشوق‌های صادراتی که در گذشته وجود داشت، برداشته‌شده و پیله‌وران، شرکت‌های تعاونی مرزنشین و اشخاص حقیقی دارای کارت بازرگانی شامل مشوق‌های فعلی نمی‌شوند.
وی افزود: ما در مبادله با کشور افغانستان توازن نداریم و بیشتر ارتباطات ما با آن کشور به‌صورت صادرات است و کمتر واردات کالا از آن کشور داریم درحالی‌که می‌توان بسیاری از محصولات کشاورزی و دامی را از آنجا وارد کرد.
این فعال تجاری ادامه داد: به‌عنوان‌مثال در شرایط کم‌آبی و با سختی فراوان هندوانه تولید می‌کنیم درحالی‌که می‌توان از افغانستان هندوانه وارد کرد.
خامه زر گفت: تجار کشور افغانستان به‌واسطه اینکه با ایران مرزی زمینی داشته و هم‌زبان با ایرانیان هستند تمایل بسیار برای تجارت با ما را دارند.
ترکیه و امارات رقبای ایران در تجارت با افغانستان
وی اظهار کرد: عدم ثبات ارزی در ایران طی ماه‌های اخیر باعث سخت شدن مبادلات با کشور افغانستان شده و در نتیجه آنان به سراغ کشورهایی چون پاکستان، امارات، هند و ترکیه برای واردات کالا می‌روند و فرصت در این زمینه را از دست می‌دهیم.

عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند بیان کرد: تجار کشور افغانستان به بهانه‌هایی چون فروش کالای فاقد کیفیت در بازارچه‌های مرزی و برخی مسائل گمرکی تمایل چندانی برای مبادلات تجاری از طریق بازارچه‌های مرزی ندارند.
خامه زر ادامه داد: با رایزنی‌های وزارت خانه‌های امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت و وزارت کشور می‌توان به سمت بازارچه‌های مرزی قدم برداشت ولی در این زمینه باید به افغانستان اطمینان داد همه کنترل‌های لازم در بازارچه‌های مرزی صورت می‌گیرد.
وی یادآور شد: امکان بازگشایی مرزهایی چون مرز یزدان در آینده پیش رو وجود دارد.
میزان کالاهای صادراتی در سه ماه اول 97
مدیر گمرکات خراسان جنوبی گفت: کل کالای صادراتی خروجی از طریق گمرکات خراسان جنوبی در سه ماه اول سال 97 از نظر ارزشی، 196 میلیون و 531 هزار و 534 دلار و از نظر وزن 908 هزار و 239 تن بوده است.
محمدعلی خاشی اظهار کرد: این آمار نسبت به مدت مشابه در سال گذشته از نظر ارزش 4 درصد افزایش و از نظر وزن 8 درصد کاهش داشته است.
مدیر گمرکات خراسان جنوبی بیان کرد: عمده اقلام صادرات قطعی خراسان‌ جنوبی در این سه‌ماهه شامل سیمان، خوراک طیور، کاشی و سرامیک، گازوئیل، هیدروکربن سبک، صیفی‌جات، روغن سوخت تقطیری، هیدروکربن سنگین و نمک بوده است.

خاشی با اشاره به اینکه عمده این اقلام به کشور افغانستان، عراق، پاکستان و ارمنستان صادرشده است، ادامه داد: که از ابتدای امسال تعداد 996 فقره اظهارنامه صادراتی صادرشده است که این تعداد اظهارنامه 35 درصد کاهش را نشان می‌دهد.
وی افزود: از ابتدای امسال تعداد 18 فقره اظهارنامه وارداتی به ارزش 2 میلیون و 931 هزار و 820 دلار به وزن یک هزار و 136 تن تشکیل‌شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر تعداد پروانه 260 درصد، از نظر ارزش 755 درصد و از نظر وزن 206 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی گفت: عمده اقلام وارداتی به استان را دستگاه دمنده گاز موجود در تونل‌های زغال‌سنگ، برنج، تجهیزات مربوط به سیستم زهکشی گاز متان، تری فسفات سدیم، تخم اسپند، شاهدانه بوداده و گاو تشکیل می‌دهد و این اقلام از کشور پاکستان، لهستان، چین و افغانستان وارد شده است.
وضعیت ترانزیت از طریق گمرک ماهیرود
خاشی اظهار کرد: در سه‌ماهه امسال تعداد 48 کامیون اقلام و کالاهایی چون گوشت منجمد، روغن‌موتور، سپر مستعمل، تایر، رینگ مستعمل خودرو، گاز مایع، تخم‌مرغ، پارچه و فورفورال اکستراکت به افغانستان از طریق گمرک ماهیرود ترانزیت شده است.
وی یادآور شد: این کالاها از برزیل، ترکیه، عراق، امارات متحده عربی، جمهوری آذربایجان و چین ترانزیت شده و نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر تعداد کامیون 64 درصد و ازنظر وزن 74 درصد کاهش داشته است.
فرصتی که در خراسان جنوبی برای صادرات و همچنین ترانزیت کالا وجود دارد را باید قدر دانست چراکه هم زمینه‌ساز رشد اقتصادی استان را فراهم می‌کند و هم می‌تواند در حوزه اشتغال‌زایی مؤثر واقع شود به‌شرط آنکه زیرساخت‌های لازم در گمرک به‌روزرسانی شده و با طرف افغانستانی برای بازگشایی سایر بازارچه‌های مرزی نیز رایزنی شود.
مردم خراسان جنوبی همچنان امیدوارند با بازگشایی بازارچه‌های مرزی حداقل وضعیت شهر و محل سکونتشان شرایطی بهتر از وضعیت کنونی داشته باشد.