بزرگنمايي:

پیام خراسان - بجنورد- فصل جوانی باغ های خراسان شمالی کوتاه و در تابستان گرفتار خزان شده اند، چهره طبیعت برخی از مناطق این استان هم اکنون پاییزی شده و این روایت تلخ باغداری است.
همیشه وقتی حرف از برگ ریزان به میان می آید، صدای خش خش برگ ها گوش ها را می نوازد و رنگ ها خودنمایی می کنند به یاد پاییز می افتیم اما، اکنون خزان در تابستان رخ داده و برگ های درختان باغ های خراسان شمالی در حال ریزش هستند.
اگر سری به باغ های استان خراسان شمالی بزنید در این گرمای تابستان شاهد جلوه هایی از پاییز خواهید بود.
برگ های برخی از درختان زرد و خشک شده و روی زمین ریخته و کشاورز وقتی رنگ باختن زودهنگام درختان باغ خود را می بیند چهره اش همرنگ فصل پاییز خواهد شد زیرا که خزان زودرس به سراغ باغش آمده و هم اکنون از دستش کاری بر نمی آید، دسترنج چندین ساله اش زرد و پژمرده شده است.
اینجا باغ های روستای حمزانلو، رشوانلو و بازخانه شهرستان بجنورد است که در دره ای زیبا لمیده اند و سال های سال در سرسبزی شهره بودند و حتی به عنوان مناطق گردشگری شمرده می شدند اما چهره باغ های این منطقه نیز به زردی گراییده، هنوز تابستان است، به راستی چه اتفاقی افتاده است.
کشاورز بیلی بر روی شانه اش قرار داده از این سو به آن سو می رود، اما چشمه ها خشکیده اند چاهی نیز که این اواخر حفر کرده بود خشکیده، کنار چاه می نشیند و نظاره گر مرگ منابع آبی است.
چاره ای ندارد به باغ های اطراف سری می زند تا از دیگر چاه ها آب به باغ بیاورد اما می بیند که چاه آنان نیز خشک شده، آبی وجود ندارد.
زمانی بود که پاییز در توالی فصل ها رقم می خورد و احساس می شد خزان پس از آن که تابستان دست های گرمش را از زمین برمی داشت، فرا می رسید،
اما اکنون این توالی و سیر بسیار طولانی در هم ریخته و از هم گسیخته شده، درختان پیش از آن که به کمال تجربه شان در تابستان برسند، به کام خزان زودرس می روند.
به هرحال واقعیت این است که فصل جوانی درختان باغ ها کوتاه شده و آنها در تابستان گرفتار خزان شده اند، از سوی دیگر بی آبی در این روزها تهدیدی جدی برای مزارع و باغ ها و درختان به شمار می رود.
هر چند زمان زیادی به فصل پاییز مانده ولی گرمای هوا در یک ماه گذشته و کمبود آب در آبیاری مزارع و باغ های خراسان شمالی، چهره این باغ ها را پاییزی کرد.
بیشتر رودخانه های فصلی در این استان خشک شده و یا خیلی کم آب شده اند این روند باعث شده که کم آبی مشکلات عدیده‌ای برای اهالی ایجاد کند.
نامش تابستان است و گرمایش همان گرمای تابستانی؛ اما چهره‌اش این روزها به زردی گراییده تا پاییز در روستاها و حتی شهر رخ بنماید این روایت تلخ این روزهای باغ های استان است که در تابستان به خزان نشسته‌اند.
این روزها اگر در میان رفت‌ و آمدهای شلوغ شهر نیز کمی دقت کنیم متوجه تغییر رنگ شهر نیز می‌شویم، گرمای شهر همان گرمای تابستانی است که بود، اما بسیاری از درختان قدیمی شهر بجنورد به ‌خصوص چنارها در حال خزانی زودتر از سالیان پیش هستند.
این در حالی است که موضوع خزان زودرس چنارها تنها به شهر بجنورد ختم نشده و برخی از شهرهای کوچک استان نیز میزبان پاییز در تابستان شده‌اند.
منابع آبی استان 863 هزار نفری خراسان شمالی با چهار هزار و 392 حلقه چاه، 627 رشته قنات و 2هزار و 635 دهنه چشمه اکنون به علت خشکسالی ها در وضعیت بحرانی قرار دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی گفت: اکنون یک میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی استان مصرف می شود.
سید ابراهیم علوی اظهار داشت: در سال آبی جاری یعنی از ابتدای مهرماه پارسال تا تیرماه تنها 173.2 میلی متر بارندگی در استان به ثبت رسیده این در حالی است میزان بارندگی در سال گذشته در همین مدت 176.8 میلی متر بود.
علوی اظهار داشت: میزان بارندگی ها در بلند مدت 241.6 میلی متر به ثبت رسیده است که بر این اساس میزان بارندگی ها حدود 30 درصد کاهش یافته است.
وی خاطرنشان کرد: کاهش بارندگی ها سبب کاهش میزان آبدهی رودخانه ها و آب ورودی به سدهای استان شده علاوه بر آن کاهش میزان بارندگی ها سطح آب های زیرزمینی در دشت های استان را نیم تا یک متر کاهش داده است.
وی تصریح کرد: خراسان شمالی در سال آبی 95-96 جزو پنج استان درگیر با خشکسالی شدید قرار گرفت و امسال نیز برای دومین سال پیاپی به عنوان استان دچار خشکسالی شدید شناخته می شود.
* کاهش 25 درصدی آب سدها
علوی با بیان اینکه اکنون حجم آب ذخیره شده در سدهای استان به نسبت مدت مشابه پارسال 25 درصد کاهش یافته است افزود: سال گذشته 73.7 میلیون مترمکعب آب در مخازن سدهای استان ذخیره بود اما این رقم اکنون به 57.9 میلیون مترمکعب رسیده است.
وی اظهار داشت: کاهش بارندگی و تغییر اقلیم، سبب شده تا خشکسالی به گونه ای در کشور و استان پایدار شود و دیگر نمی توان گفت خشکسالی پدیده ای است که یک سال هست و سال آتی مرتفع می شود از این رو باید خود را با کم آبی سازگار کنیم.
وی گفت: در این باره برنامه هایی در سطح کشور و نیز در شورای حفاظت از منابع آب استان در حال پیگیری است، سند سازگاری با کم آبی استان تدوین شده است.
وی اظهار داشت: کنترل برداشت از دشت های ممنوعه و ممنوعه بحرانی استان، پر و مسلوب المنفعه کردن چاه های غیر مجاز، جلوگیری از اضافه برداشت از چاه های دارای مجوز از جمله برنامه های تعادل بخشی منابع آب زیر زمینی است.
وی افزود: اجرای این برنامه ها امسال 160 میلیارد ریال اعتبار دارد که نیمی از این اعتبار از منابع ملی و نیمی نیز از منابع استان تامین می شود.
علوی خاطرنشان کرد: از11 دشت استان، چهار دشت ممنوعه، چهار دشت ممنوعه بحرانی و سه دشت آزاد است.
وی گفت: مخازن آب های زیر زمینی استان در دشت های ممنوعه و ممنوعه بحرانی به صورت تجمیعی 2 میلیارد مترمکعب کسری دارند که نیمی از کسری مخازن دشت های استان مربوط به دشت اسفراین است.
علوی افزود: در این سال ها با اقدامات انجام شده جلوی شدت افت سطح منابع زیرزمینی دشت اسفراین گرفته شده است.
وی خاطرنشان کرد: از منابع دشت های استان سالانه 140 میلیون مترمکعب آب برداشت می شود که 105 میلیون مترمکعب از این میزان به صورت اضافه برداشت از چاه های مجاز و مابقی یعنی معادل 35 میلیون مترمکعب از چاه های غیرمجاز برداشت می شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی گفت: در برنامه های تعریف شده برای مدیریت مصرف منابع زیر زمینی، قرار است تا سال 1400 تمام سه هزار و 800 حلقه چاه غیرمجاز استان مسدود شوند و امسال بیش از 500 حلقه چاه غیرمجاز در استان بسته می شود.
* تنش در بیشتر رودخانه ها دیده می شود
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی با اشاره به کاهش 21 درصدی بارندگی سال جاری در مقایسه با پارسال اظهار داشت: هم اکنون 66 رشته قنات در خراسان شمالی خشک و یا به مرز خشکی رسیده اند.
بهروز عربی اظهار داشت: با توجه خشکسالی های چند ساله اخیر و کاهش نزولات جوی، هم اکنون 10 درصد قنات های این استان خشک شده اند.
وی گفت: بیشترین قنات های خشک شده در شهرستان های شیروان، اسفراین، جاجرم و گرمه است که تحت تاثیر خشکسالی ها خشک شده اند.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در این خصوص افزود: از مجموع کل 629 رشته قنات در خراسان شمالی، مرمت و لایروبی 250 رشته قنات در دست اجرا است که از محل اعتبارات سال 96، 194 میلیارد ریال برای آن در نظر گرفته شده است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: هم اکنون ظرفیت سالانه آب موجود در قنات های این استان 85 میلیون متر مکعب است که 33 هزار هکتار از اراضی زراعی و باغی استان را زیر پوشش قرار داده اند.
* 48 درصد زمین های آبی کشاورزی استان دچار تنش آبی است
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با اشاره به کاهش بارندگی ها در چند سال گذشته گفت: امسال 48 درصد از زمین های آبی باغی و زراعی استان با تنش آبی رو به رو است.
محمدجواد تشکری اظهار داشت: سطح زمین های کشاورزی آبی استان 145 هزار هکتار است که حدود نیمی از آن با تنش آبی روبه رو است.
وی با بیان اینکه 87 درصد از منابع آبی استان معادل 965 میلیون مترمکعب، در بخش کشاورزی به مصرف می رسد افزود: اکنون 60 درصد از منابع آبی کشاورزان استان از منابع آبی سطحی تامین می شود که البته منابع پایداری نیست و با پایین آمدن میزان بارندگی ها بشدت کاهش یافته است.
تشکری خاطرنشان کرد: کشاورزان استان در این سال ها، کم آبی و تنش ها را لمس کرده اند زیراکه در 15 سال گذشته میزان منابع آبی تجدید پذیر استان بیش از یک میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
این مسئول تصریح کرد: در 15 سال گذشته منابع آبی تجدیدپذیر استان 2.4 میلیارد مترمکعب بود اما این رقم اکنون بیش از یک میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
تشکری اظهار داشت: در این سال ها سطح زمین های زراعی استان به علت کم آبی ها کاهش یافته است به طوری که سطح گندم آبی از 60 هزار هکتار به 49هزار هکتار و سطح گندم دیم از 110 هزار هکتار به 99 هزار هکتار رسیده است.
وی با بیان اینکه در یک دهه گذشته میزان بارندگی ها در استان سالانه 260 میلی متر بود اما اکنون این رقم به 230 میلی متر رسیده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی ضمن تایید خزان زودرس باغ ها در برخی از مناطق این استان گفت: امسال با دو پدیده گرم شدن هوا و کاهش باران مواجه بوده ایم که این دو بر روی باغ های استان تاثیر منفی گذاشته است.
تشکری افزود: امسال نسبت به سال گذشته یک درجه افزایش دما و همچنین در این مدت 12 درصد و در مقایسه با بلند مدت 33 درصد کمبود بارش باران داشته ایم.
وی اظهار داشت: در تیرماه امسال افزایش حرارت شدید غیر نرمال همراه با وزش باد های گرم در این استان داشته ایم که این امر در کنار تامین نشدن آب مورد نیاز موجب زرد شدن برگ های درختان شده است.
تشکری افزود: هم اکنون که کشاورزان این استان با کمبود آب مواجه شده اند بعضا آب در دسترس را برای کشت های بهاره مورد استفاده قرار می دهند که بعضا باغ ها از آبدهی محروم شده اند، این امر باعث افزایش آفات و تشنگی باغات شده است.
وی اظهار داشت: وقتی درختان با آفات مواجه شوند و از سویی کمبود آب مانع تغذیه درست خواهد بود که در این صورت برگ درختان به زردی می رود.
وی از کشاورزان این استان خواست تا در شرایط کنونی باغ های خود را حفظ کنند و افزود: در رقابت با کشت های بهاره هم اکنون باید به باغ ها توجه بیشتری شود چرا که این تنش موجب خشکی درختان می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با بیان اینکه خشکسالی گریبانگیر این استان است گفت: کشاورزان هم اکنون باید با برنامه ریزی آب مورد نیاز باغ ها را تامین کنند و دسترنج چندین ساله آنان در رقابت با کشت های بهاره دچار مشکل کم آبی نشود.
تشکری افزود: هم اکنون باغ های این استان با تنش مواجه شده اند که این امر باعث ضعیف شدن درختان و ریزش زودرس برگ ها در برخی از مناطق این استان شده است.
گرمای هوا در برخی مناطق خراسان شمالی از جمله آشخانه، گرمه و جاجرم به 42 درجه سانتیگراد بالای صفر رسیده است.
خراسان شمالی 344 هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از این سطح 300 هزار هکتار کشتزاز است و بیش از 42 هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این حوزه فعالیت می کنند، این استان بیشترین شاغل در بخش کشاورزی را دارد.