بزرگنمايي:
پیام خراسان- عروسی یکی از
بخش‌های فرایند ازدواج در ایران است. این فرایند می‌تواند شامل رسوم زیادی
همچون خواستگاری، بله بران، شیرینی خوران،مهر بران، نامزدی، عقد کنان، جشن
عقد، جهاز بران و حنابندان باشد.
استفاده از تکنولوژی و رسانه‌های ارتباط جمعی موجب شده عروسی در
ایران دست‌خوش تغییرات زیادی شود مسئله‌ای که موجب شده این تحولات به
سرعت، تمام مناطق را در برگیرد و به نوعی تمام مراسمات را به یک شکل
دربیاورد.
در این نوشتار به بررسی مراسم ازدواج در یکی از مناطق شمال
شرقی ایران در دامنه رشته کوه‌های شمالی هزار مسجد یعنی لایین می‌پردازیم
که تا حدودی توانسته است اصالت‌های خود را هنور حفظ کند.
منطقه ییلاقی لایین در 30 کیلومتری شمال شرقی کلات واقع شده
است. بیشتر ساکنان منطقه از نژاد کرد کُرمانج هستند و با توجه به تغییراتی
که عروسی در بسیاری از مناطق ایران داشته است؛ جوانان کرمانج لایین همچنان
سنت های دیرین خود را حفظ کرده‌اند و مراسم خود را به صورت سنتی برگزار
می‌کنند.
نزدیک عصر از خانه برای شرکت در مراسم عروسی، روانه لایین کلات می‌شویم تا همانند دیگر مهمانان در این مراسم حضور پیدا کنیم.
ابتدای مراسم برای ما با عروس‌کشان از خانه عروس به سمت خانه
داماد شروع شد که در این بخش عروس و داماد سوار بر اسب در کنار ساقدوشان
به سمت خانه داماد روانه می‌شدند. این مراسم را به اصطلاح « بستن سرعروس »
می‌نامند. به هنگام آوردن عروس، اقوام در دسته‌های پرشور به شائی و پایكوبی
می‌پردازند و پیشاپیش داماد و عروس حركت می‌كنند.
سپس در حیاط خانه داماد، داماد از اسب پایین آمده و به همراه
ساقدوش (براکه) بر بلندی می‌روند و طبق رسمی سنتی تیری را به سمت آسمان
شلیک می‌کند. مردمان کرمانج شلیک داماد به سمت آسمان را نشان از تعصب به
همسرداری، مرزداری، غیرت، شجاعت و حب وطن می‌دانند.
در ادامه سبدی پر از سیب و انار را بر بلندی به دست داماد
می‌رسانند و او آنها را به سمت مهمانان می‌اندازد، کرمانج‌ها پرتاب سیب و
انار و گرفتن آنها توسط مجردها را نشان از باز شدن بخت می‌دانند.
داماد و عروس وارد خانه می‌شوند و پس از آن فقط خانم‌ها وارد
خانه می‌شوند و از خانواده داماد دعوت می‌شود تا هدایای خود را به عروس که
روی خود را پوشانده است؛ بدهند. در این حین مهمانان داماد و عروس ترانه‌های
سنتی می‌خوانند و پس از هدیه خانواده داماد و رونمای خود داماد، فامیل
نزدیک روپوش عروس را بر می‌دارند و هلهله می‌کشند. در ادامه نیز مهمانان،
عروس را آماده‌ی مراسم اصلی کرده و لباس سنتی مخصوص عروس را بر تن او
می‌پوشانند.
وارد خانه بزرگی که متعلق به یکی از بزرگان فامیل داماد است
می‌شویم و از کنار دیگ‌های بزرگی که در حال آماده کردن شام هستند عبور
می‌کنیم حال و هوای خانه به گونه‌ای است که شادی در تک تک اجزای خانه موج
می‌زند حیاط خانه برای این مراسم با گل‌های زیبایی تزیین شده و فواره‌های
حوض آبی که بیانگر رخ‌داد این مراسم هستند حال و هوای خاصی به فضای حیاط
بخشیده‌اند.
پس از عبور از ایوان به فضای داخلی خانه و جایگاه ویژه عروس و
داماد می‌رسیم در کنار جایگاه آنان جایگاهی برای برادر داماد و جاری تدارک
دیده شده است. به مهمانان و عروس نگاه می‌کنیم بسیاری از آنان در لباس‌های
سنتی و آرایشی ساده به مراسم آمده‌اند.
ادامه مراسم شامل مراسمات و شادی‌های سنتی است که در آنها
شرکت‌کنندگان ابتدا با ریتم‌های ملایم با نظمی وصف ناپذیر به اجرای حرکات
سنتی موزون و بازی‌های سنتی می‌پردازند و در مرحله بعد ریتم حرکات تندتر
شده و با رقص چوب همراه می‌شود.
زنان کرمانج با لباس‌هایی پوشیده و کمترین آرایش در مجلس حضور
دارند همچنین نکته قابل توجه آن است که برای اهالی کرمانج پایکوبی به
تنهایی معنا و مفهومی ندارد و همه در قالب گروه، رقص‌های سنتی را اجرا
می‌کنند و در ادامه عروس و داماد در رسمی که مخصوص عروسی‌های کرمانجی است
به کودکانی که به پایکوبی می‌پردازند؛ شاباش می‌دهند.
بخش پایانی این مراسم با شام سنتی مخصوص کرمانج‌ها به نام یخنی
(چلوگوشت) انجام می‌شود و مهمانان پس از صرف شام از عروس و داماد تشکر کرده
و برای آنان آرزوی سلامتی و خوشبختی می‌کنند.
در ادامه فقط تعدادی از فامیل نزدیک عروس و داماد برای مراسم
حنابندان در محل مراسم باقی می‌مانند، «براکه» و «جاری» حنا را با قاشق بر
روی دست عروس و داماد همراه با سکه می‌گذارند و در انتها با نورافشانی
پایان مجلس با آرزوی خوشبختی برای عروس و داماد اعلام می‌شود.
از محل مراسم خارج می‌شویم و در مسیر بازگشت به این فکر می‌کنم
که چه بسا رسم‌ها و شادی‌های اصیل و سالمی که در طی سالیان دراز به دلیل
بی‌توجهی و شاید جوزدگی به فراموشی سپرده شده است و ما امروز از داشتن
زیبایی‌های آنها محروم هستیم. برای جوانان لائین که هنوز اصالت‌های خود را
حفظ کرده‌اند خوشحالیم و با این شادی به خانه برمی‌گردیم.