پیام خراسان
ایل راه های زخمی و عشایر دل خون شده
یکشنبه 22 مهر 1397 - 9:05:38 AM
ایرنا
پیام خراسان - بجنورد - عشایر اکنون خود را برای آغاز کوچ پاییزه آماده می کنند اما در این مسیر باید قصه تکراری تصرف و تخریب ایل راه های خود را همچون هرسال، با دلی خونین، دوره کنند.
روی خوش ماجرا آن است که پاییز از راه رسیده، طبیعت نغمه شورانگیز دیگری ساز کرده و فصل کوچ آغاز شده و در این گذرگاه جلوه های زیبایی از غوغای کوچ و زندگی عشایر در دامان کوه و دشت نمایان می شود.
اما در پشت این زیبایی های خیره کننده، آنچه بیش از سختی های کوچ و کمبود امکانات، عشایر را رنج می دهد، دست اندازی ساکنان مسیرهای کوچ، به ایل راه ها و میان بندهای آنان است.
این مشکل در کنار فقر پوشش مراتع مسیر، معضل تامین آب، عبور دادن دام از جاده های پرترافیک و نبود امنیت در مناطق قشلاقی، رنج هر ساله عشایر کوچرو شده است.
عشایر، با تکرار این وضعیت و عمیق تر شدن این غصه، دیگر ذوق و شوق همیشگی خود برای کوچ را از دست داده اند و خسته از این همه مشکلات می گویند که چاره ای جز کوچ ندارند و تنها از سر ناچاری ، تن به این کوچ های هرساله می دهند.
آنان کوچ از ییلاق به قشلاق را حرکت از زندگی پرمرارت به شرایطی دشوارتر و حرکت از قشلاق به ییلاق را پناه بردن از وضعیتی نابسامان به شرایط تلخی دیگر عنوان می کنند.
 اکنون پنج هزار خانوار عشایری خراسان شمالی با جمعیتی حدود 30 هزار نفر، آماده برای کوچاندن پاییزه 700 هزار راس دام خود از مناطق ییلاقی به سوی مراتع قشلاقی شده اند.
در کنار مشکلاتی که عشایر هنگام استقرار در نواحی قشلاقی تحمل می کنند، سختی های مسیر کوچ، آزاردهنده تر از هر مساله ای آنان را می آزارد و در طول سالیان، به دغدغه همیشگی آنان تبدیل شده است.
***از بین رفتن ایل راه ها
یکی از عشایر خراسان شمالی از بین رفتن ایل راه ها و میان بندها را چالش اصلی این قشر در زمان کوچ دانسته و می گوید: کشاورزان، بخشی از ایل راه های ما را شخم زده و زیر کشت برده و یا به باغ تبدیل کرده اند.
محمد عمارلو با بیان اینکه محلی ها حتی در برخی از میان بندهای عشایر خانه سازی کرده اند، افزود: عشایر هم اکنون بخش زیادی از ایل راههای خود را از دست داده و بعضا ناگزیرند دام خود را از جاده های آسفالته حرکت دهند که بسیار خطرناک است.
وی می افزاید: ناامنی جاده و نبود علوفه در مسیرهای کوچ، رمق عشایر را برای جابه جایی دام می گیرد و روستاییان و اهالی در مسیر، مشکلاتی برای این قشر ایجاد می کنند.
عمارلو، تخریب شدن مراتع قشلاقی را نیز از دیگر مشکلات دانست و گفت: متاسفانه مراتع ما در مناطق قشلاقی نیز از بین رفته است.
وی اظهار داشت: جایگاه های چادر، انبارهای علوفه و اتاق های گلی که برخی از خانوارهای عشایری در مناطق قشلاقی دارند به دست ساکنان محلی از بین رفته است.
وی خواستار رسیدگی به مشکلات عشایر در مناطق قشلاقی شد و افزود: درگیرهایی که در این مناطق رخ می دهد باعث رنج خانوارها شده چرا که مانع فعالیت و کار بی دغدغه شده و ما هم اکنون نگران امنیت خود نیز هستیم.
یکی دیگر از عشایر خراسان شمالی، خرابی ایل راهها، تصرف و تعرض به راههای مسیر کوچ، از بین رفتن مراتع میانبند و تخریب چراگاههای دام توسط روستاییان را از مشکلات اصلی عشایر عنوان می کند.
رحیم محمدی گفت: ضروری است که ایلراههای عشایر همانند راههای روستایی تثبیت و شناسنامه دار شود و روستاییان راههای عشایری را به رسمیت شناخته و هر سال اقدام به تعرض به این راه ها نکنند.
وی اظهار داشت: از بین رفتن برخی از ایلراهها، مشکلات حمل دام، فقر مراتع، دست اندازی روستاییان به محدوده های مراتع عشایری، حوادث و سوانح جاده ای و طبیعی باعث شده تا قشر عشایر هرساله با مشکلاتی در این مسیر دست و پنجه نرم کنند.
وی افزود: تصرف ایلراههای عشایر موجب شده تا ما دام های خود را به ناگزیر از حاشیه جاده های شلوغ و پرترافیک و یا مسیرهای سخت گذر عبور دهیم که در این گذر علاوه بر این که جان خودمان به خطر می افتد، دام هایمان نیز تلف می شوند.
یکی دیگر از عشایر منطقه نیز گفت: روستاییان کشتزارهای خود را تا مرز آسفالت جاده ها گسترش داده و حتی شانه خاکی جاده ها را زیر کشت برده اند و در زمان کوچ بر سر آن با خانوارهای عشایری درگیر می شوند.
وی افزود: عشایر باید دام های خود را در ایلراهها تغذیه کنند اما وقتی روستاییان مانع از استفاده آنان از مراتع و بعضا حتی آب می شوند، عرصه بر عشایر به شدت تنگ می شود.
وی معتقد است قشر عشایر به تنهایی قادر به رفع این مشکلات نیستند و این مسائل باید با حمایت و اقدام مسئولان و دستگاه های مربوط برطرف شود.
وی اظهار داشت: اقدام عشایر برای رفع مشکلاتی که روستاییان دارند تنها منجر به درگیری و ایجاد تنش و بعضا افزایش مشکلات آنان می شود.
***انباشتگی مشکلات عشایر
مسئول بسیج عشایری خراسان شمالی از بین رفتن ایل راه ها و مراتع را بزرگترین چالش این قشر زحمتکش و تولید کننده دانست و گفت: بی توجهی های چندین ساله باعث شده که مشکلات این قشر انباشته شود.
نوروزمحمد قنبرزاده افزود: متاسفانه نبود راه مناسب باعث تلف شدن دام های عشایر در فصل کوچ شده اما متاسفانه در این زمینه اقدام موثری انجام نشده است.
وی به برخی درگیری های اهالی منطقه مراوه تپه استان گلستان با خانوارهای عشایر کوچنده خراسان شمالی اشاره کرد و گفت: این امر باید رسیدگی شود تا این چالش اجتماعی، امنیتی نشود.
وی خواستار پیگیری مسئولان مربوط در این زمینه شد و افزود: برای رفع این چالش باید مسئولان 2 استان وارد عمل شوند.
وی اظهار داشت: متاسفانه هنوز مشکلات چندین ساله عشایر ‌خراسان شمالی در مناطق قشلاقی استان گلستان در زمینه ممیزی و تعیین حد و حدود مراتع، حل نشده است.
وی با بیان اینکه 2.5 درصد از جمعیت خراسان شمالی را عشایر تشکیل می دهند که 25 درصد از محصولات لبنی و پروتئینی این استان را تولید می کنند، تصریح کرد: متاسفانه چند سالی است عشایر در مسیر تردد خود به مناطق قشلاقی به استان گلستان و حضور در قشلاقات با مشکلات جدی روبه رو شده اند.
قنبرزاده گفت: تصرف ایلراهها و کشت محصولات کشاورزی در آن از جمله مهمترین مشکلاتی است که عشایر با آن دست به گریبانند.
وی افزود: به علت تصرف ایلراهها، عشایر مجبور هستند در زمان کوچ از جاده آسفالته حرکت کنند که این امر بسیار خطرناک است و تاکنون عشایر را متحمل خسارات بسیاری کرده است.
قنبرزاده، وجود مدارس چندپایه، کانکس های فرسوده و کمبود سوخت را از دیگر مشکلات عشایر خراسان شمالی برشمرد.
***تصرف ایل راه ها در سال های اخیر،
مدیرکل امور عشایر خراسان شمالی نیز دراین باره گفت: این استان پنج هزار خانوار عشایری دارد که از این تعداد یکهزار و 200 خانوار نیمه کوچرو و سه هزار و 800 خانوار کوچرو هستند.
محمدرضا قلی پور اظهار داشت: خانوارهای عشایری نیمه کوچرو تنها در یک فصل کوچ کرده و بیشتر در مناطق ییلاقی به سر می برند که عمده قشلاق خود را در بخش هایی از راز و جرگلان، مانه و سملقان، اسفراین، جاجرم، کالیمانی و میاندشت می گذرانند.
وی افزود: عشایر کوچرو استان با سرد شدن هوا دام های خود را به سوی مراتع گرمسیری در مراوه تپه، گنبد و کلاله در استان گلستان کوچ می دهند.
وی گفت: عشایر خراسان شمالی همه ساله بهار و تابستان را در چراگاه های ییلاقی دامنه کوه های شاه جهان، گلیل و سرانی شیروان، ارتفاعات فاروج، سالوک و آلاداغ سپری می کنند.
وی با اشاره به وجود یکهزار و 200 کیلومتر ایل راه عشایری افزود: مسیر کوچ عشایر خراسان شمالی از سه ایل راه اصلی تشکیل شده که ایل راه شمالی شامل مسیر شمالی مناطق قوچان، فاروج، شیروان، گیفان، راز و جرگلان و مراوه تپه است.
وی گفت: ایلراه جنوبی در مسیر جنوبی نواحی قوچان، فاروج، شیروان، اسفراین، جنوب بجنورد، قوری میدان و مراوه تپه است و ایلراه میانی از قوچان تا مانه و سملقان امتداد دارد که از حاشیه رودخانه اترک، کالیمانی و مراوه تپه می گذرد.
مدیرکل عشایر خراسان شمالی افزود: هر یک از مسیرهای فوق بیش از ‎ 400کیلومتر طول دارد.
قلی پور گفت: به منظور ایجاد امنیت و کمک به عشایر در مسیر کوچ با نیروی انتظامی، پلیس راه، نیروی مقاومت بسیج و سپاه، فرمانداری ها، بخشداری ها، دهیاری ها، اداره کل منابع طبیعی و سایر دستگاه های مربوط هماهنگی لازم صورت گرفته است.
وی اظهار داشت: نیروی انتظامی گشت هایی برای امنیت کوچ در مسیر ایل راه های عشایر برقرار خواهد کرد.
قلی پور افزود: برای تامین آب آشامیدنی عشایر و دام آنان نیز تانکرهای سیار در نظر گرفته شده و با دهیاران روستاهای مسیر نیز هماهنگی هایی برای مساعدت انجام شده است.
وی اظهار داشت: برای تامین نهاده های دامی و ارزاق مورد نیاز خانوارهای عشایر نیز با اتحادیه ها هماهنگی شده تا در صورت نیاز خوراک دام مورد نیاز را بین آنان توزیع کنند.
مدیرکل اداره عشایر خراسان شمالی گفت: تصرف تدریجی ایل راه های عشایر در سال های اخیر، عرصه را بر عشایر کوچرو این استان تنگ کرده است.
قلی پور اظهار داشت: متاسفانه بخش زیادی از عرصه ایل راههای عشایر که سالیان متمادی گذرگاه عشایر و دام آنان در فصل کوچ های بهاره و پاییزه بوده در اطراف شهرها و روستاها تصرف شده است.
وی افزود: تصرف این ایلراهها توسط کشاورزان، مسیر عبور عشایر را به شدت تنگ و باریک کرده که این وضعیت آنان را برای کوچاندن دام هایشان از این مسیرها با سختی مواجه کرده است.
وی گفت: متاسفانه کشاورزان حتی حاشیه جاده را نیز زیر کشت برده اند که این امر راه دسترسی عشایر را از بین برده است.
 بیشترین مسیر تصرف شده عشایر در ایلراهها در مسیر بجنورد - مهنان، بجنورد- گیفان و قره باشلو - تخته ارکان است.
قلی پور با بیان اینکه عمده ایلراههای عشایر خراسان شمالی از بین رفته، افزود: عشایر استان سه ایلراه دارند که هر سه مسیر توسط روستاییان و ساکنان حواشی آن مورد تصرف و تخریب واقع شده است.
وی گفت: اکنون در آستانه کوچ پاییزه عشایر، این قشر با بزرگترین مشکل، که تصرف ایلراهها از سوی افراد محلی و نبود مرتع در مسیر کوچ است، روبه رو هستند.
وی افزود: عشایر برای رسیدن به مناطق قشلاقی حدود 45 روز باید مسیر ایلراه ها را طی کنند و دام آنان نیز از مرتع استفاده کند اما متاسفانه با تصرف این مسیرها، گاه عشایر مجبور می شوند دام خود را در مسیر کوچ به صورت دستی تغذیه کنند.
قلی پور اظهار داشت: بخشی از راههای قشلاقی عشایر در حوزه استان مرمت و تیغ زنی شده است.
وی یکی دیگر از مشکلات این قشر را مزاحمت های افراد محلی در حین کوچ دانست و گفت: برخی اوقات کشاورزان و افراد سودجو در مسیر برای عشایر مزاحمت هایی ایجاد می کنند.
وی افزود: اجازه ندادن به عشایر برای عبور دادن دام از ایلراه و یا آب دادن دام از این مزاحمت ها است و گاه حتی دام عشایر توسط افراد سودجو دزدیده می شود.
قلی پور گفت: برای کمک به حل مشکلات عشایر استان در نواحی قشلاقی، جلسات مشترکی با مسئولان استان گلستان برگزار و برای یافتن راه حل هایی تلاش می شود.
وی تاکید کرد: خانوارهای عشایری عمدتا به دلیل مشغله کاری، فرصتی برای شکایت و پیگیری حقوقی مسائل را ندارند که باید در این خصوص نیز چاره ای اندیشیده شود.
وی با اشاره به طرح مسائل و مشکلات خانوارهای عشایری در شورای تامین استان، گفت: دستگاه های مرتبط در این خصوص وارد عمل شده و سعی می کنند با هماهنگی استان گلستان این مشکلات را به حداقل برسانند.
مدیرکل عشایر خراسان شمالی گفت: عشایر این استان در نیمه آبان ماه کوچ پاییزه خود را آغاز می کنند اما اگر سرمای زودرس بر مناطق ییلاقی حاکم شود این کوچ زودتر آغاز خواهد شد.
***ضرورت حمایت از قشر مولد دامداری کشور
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز دراین خصوص گفت: عشایر خراسان شمالی سالانه افزون بر 400 هزار راس دام سبک برای کشتار به بازار عرضه می کنند.
عبدالله یوسفی با بیان اینکه خانوارهای عشایری قشر توانمند در اقتصاد استان در حوزه تولید گوشت و سایر فراورده های دامی هستند، افزود: این قشر باید مورد حمایت قرار گیرد.
وی با بیان اینکه عشایر در زمان کوچ با مشکلات مختلفی مواجه هستند، گفت: راه دسترسی و وضعیت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به خانوارهای کوچرو با مشکل مواجه است.
وی با بیان اینکه زندگی عشایر به دام آنان وابسته است، افزود: دام نیز نیاز به مرتع دارد اما متاسفانه بخش زیادی از مراتع این قشر تولید کننده از بین رفته و یا تصرف شده است.
وی به مشکلات خانوارهای عشایری در مناطق قشلاقی و درگیری آنان با روستاییان اشاره کرد و گفت: باید دستگاه های مربوط در استان های خراسان شمالی و گلستان اقدامات لازم را برای ایجاد امنیت عشایر و کاهش مشکلات آنان انجام دهند.
پنج هزار و 350 خانوار عشایری خراسان شمالی بیش از 700 هزار راس دام سبک در اختیار دارند که 25 درصد تولید گوشت استان را تولید می کنند.
هم اکنون عشایر خراسان شمالی با جمعیتی بیش از 30 هزار نفر در قالب 2 ایل زعفرانلو و شادلو و ‎ 38طایفه با شیوه های سنتی کوچرو و نیمه کوچرو در این استان کوچروی می کنند.
زبان اصلی عشایر خراسان شمالی کردی کرمانجی است.


http://www.khorasan-online.ir/fa/News/106879/ایل-راه-های-زخمی-و-عشایر-دل-خون-شده
بستن   چاپ