تٲملی بر مطالبات زنان به بهانه اکران محدود "عرق سرد" در مشهد؛
عرقی سرد بر پیشانی مردسالاری
چهارشنبه 9 آبان 1397 - 02:02:39
ایسنا - اجتماعی - خراسان رضوی
پیام خراسان - در تمام لحظههای فیلم از ابتدای آن تا لحظههای پایانی چهره «افروز» (شخصیت اصلی فیلم) سرشار از نگرانی بود.
چشمهایی که ترس را به خوبی میتوانست به مخاطب القا کند. این حس را به خوبی درک میکردم، حس تشویش زنی که نمیداند در آینده نزدیک، قرار است چه اتفاقی برایش بیفتد؟ ازینکه تصمیمگیرندۀ نهاییِ مسائلِ حیاتیِ زندگیِ من قرار است اینبار چه شاهکار هنرمندانهای از افکارش را تقدیمم کند؟
هرچه فیلم جلوتر میرفت بهتر و بیشتر حس خودم را با افروز نزدیک میدانستم؛ چراکه من یک زن هستم؛ زنی متأهل در ساختاری مردسالارانه. به قول سیمون دووبوار «زنان، زن زاده نمیشوند بلکه به صورت زن درمیآیند»(دوبووآر، 1380) و این تلاش نظام مردسالارانه در طول قرنهاست تا زنان را از همان ابتدای تولد، تحت سلطه خود قرار دهد.
سوال اینجاست که آیا زنان با مردان تفاوتهای بنیادینی دارند؟ «سنت مردسالاری با دیدی منفینگر به این پرسش پاسخ مثبت میدهد: براساس این سنت، زنان ظریف، احساساتی و وابسته هستند به همین دلیل نسبت به مردان در سطح پایینتری قرار میگیرند و وقتی از چنین موقعیتی دوری میکنند برای مردان خطرناک و تهدیدآمیز محسوب میشوند» (دوبووآر، 1380).
هنگامی که تلاشهای افروز را برای رسیدن به خواستههای برحقش میدیدم به این نتیجه رسیدم که چه فاصله اندکی وجود دارد میان رسیدن به خواستههای زنان و نرسیدن به آنها و این فاصله کوچک همان زاویه دید مردانهای است که گویا در زندگی زنان نقشی حیاتی دارد. آن مرد میتواند پدر، برادر، یا همسر شما باشد. حتی دو نسل قبلتر، فردی چون پدربزرگتان هم میتواند تعیینکننده نوع حقوقی که میخواهید به دست آورید، شود.
در این راستا بایستی توجه کرد که مردسالاری از شگردهای مختلفی برای تفکیک جنسی و نهادینهکردن برتری مرد بر زن استفاده میکند. درواقع جامعه مردسالار با نهادینه کردن برتری مرد بر زن از همان ابتدای کودکی به افراد میآموزد که چه رفتارهایی هنجار و ارزش محسوب میشود و چه رفتارهایی نابهنجار. کیت میلت معتقد است که «طبیعت تشکیل شخصیت انسان در طول خطوط ثابت و کلیشهای بر پایه نیازها و ارزشهای گروه، مسلط است؛ تجاوز، آگاهی، دانش، نیرو، قدرت و کارآمدی بهعنوان ویژگیهای مردانه؛ انفعال، ناآگاهی، پاکدامنی و عفت و ناکارآمدی بهعنوان خصلتهای زنانه تعریف میشوند».(میلت، 2000) به همین دلیل زنانی که تلاش برای بهدست آوردن حقوق برابر در جامعه ایدئولوژیکزده میکنند به عنوان افرادی بیعفت یا عاری از پاکدامنی شمرده میشوند.
باید بدانیم که یکی از راههای اعمال قدرت در خانواده استفاده از زور و فشار است. به اعتقاد میلت «بیشتر نظامهای مردسالارانه، زور و فشار را در خلال سیستمهای قضاییشان نهادینه کردهاند و از این طریق با اعمال مجازات برای متخلفان از اجرای قوانین تبعیضآمیز خود، اطمینان حاصل میکنند. بنابراین چنانچه زنی در حدود قوانین مردسالاری عمل کند زنی خوب دانسته میشود و در غیر این صورت، زنی بد و مستحق هرگونه مجازات است».
اگر شما زنی به سن قانونی رسیده، درسخوانده و شاغل باشید باز هم برای انجام یکسری از کارهایتان مجبور به دریافت اجازه مردان خانواده خود هستید و این به دلیل نوع نگاه مردان نسبت به زنان است.
برای نمونه خبری مبنی بر صدور گذرنامه برای پسران زیر 18 سال و دختران به سن قانونی رسیده بدین شرح است: «دخترانی که 18 سال سن تمام داشته باشند، میتوانند به صورت مستقل برای دریافت گذرنامه اقدام کنند، البته برای صدور گذرنامه برای دختران به سن قانونی رسیده و پسران زیر 18 سال رضایت والدین شرط است»(اخبار اجتماعی مشهد). همین خبر نشانگر تفاوت نگاه میان دوجنس در جامعه ایران است. جنس اول پسرانی هستند که در صورت رسیدن به سن قانونی اجازه خروج از کشور را بدون نیاز به دیگران دارند، اما جنس دوم دخترانی هستند که با وجود رسیدن به سن قانونی بازهم نیازمند اجازه از والدین یا همسر خود برای انجام بسیاری از فعالیتهای اجتماعیند.
از نقشی که افروز در فیلم عرق سرد ایفا کرد و یادآور بسیاری از این تناقضها و تفاوتها در جامعه ایران شد دور نشویم. طی خبرهایی که در مدت زمان پخش این فیلم منتشر شد رفتارهای ضد و نقیض بسیاری را از یکی جامعههای فرهنگی کشور که حوزه هنری سینماست، دیدیم. جالب اینجاست که سازمان سینمایی حوزه هنری معتقد است فیلمهایی چون عرق سرد به دلیل اینکه محتوای خانوادگی ندارند جایگاهی در پخش سینماهای این سازمان نیز ندارند. جای سوال است که از نظر ایشان، مطالبهای زنانه اساساً ارائه محتوایی ضدخانواده است؟ آیا اگر یک زن مطیع اوامر رئیس خانواده باشد، محتوایی خانوادگی ارائه داده است؟
مردان هنوز هم برای اینکه زنان خانواده خود را تحت فشار بگذارند از اهرمهای قانونی که بهناحق در اختیارشان قرار گرفته، بهره میگیرند و پرسش اینجاست که چرا هیچ یک از نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی، مسئولان زن کشوری و... تلاشی در راستای به دستآوردن حقوق ازدسترفته زنان نمیکنند؟
فیلم عرق سرد تنها محدود به یک زن نیست که میخواهد مطالبه عادی خود را بهدست آورد بلکه تمام زنانی را نشان میدهد که تلاش دارند تا بدانچه لایق آن هستند، دسترسی داشته باشند، اما در بخشهای گوناگون و متفاوت جامعه ایران از خانواده گرفته تا قانون تا بنیادهای سیاستگذاری و... همگی مخالف وقوع چنین رویدادی هستند.
باید بدانیم پخش نشدن فیلمهایی چون عرق سرد مانع از این نمیشود زنان آنچه را که بایستی بدانند و به دست آورند را فراموش میکنند شاید سینمای حوزه هنری کوچکترین مانعی در راستای تحقق اهداف زنان باشد، اما این موانع، روزی کنار خواهند رفت و آنچه که باید، اتفاق خواهد افتاد.
جنس دوم سیمون دووبوآر(1380).
سیاست جنسی کیت میلت(2000).
یادداشت از سارا ایزدخواه، خبرنگار ایسنا-منطقه خراسان
انتهای پیام
http://www.khorasan-online.ir/fa/News/112432/عرقی-سرد-بر-پیشانی-مردسالاری
بستن
چاپ