چاپ

پیام خراسان - یک استاد دانشگاه و پژوهشگر گفت: اثر منفی اقدام نظامی برای مقابله با تروریسم این بود که تروریسم توسعه پیدا کرد. اکنون کل خاورمیانه و اروپا هدف مستقیم تروریسم قرار گرفته است زیرا به ریشه بروز تروریسم توجه نشده که این ریشه‌ها نیز به بحث‌های حقوقی بازمی‌گردد.
به گزارش ایسنا-‌منطقه خراسان، حسین شریفی طرازکوهی در نشست علمی با موضوع بررسی موازین بین المللی حقوق بشر و تاثیر آن بر صلح و امنیت منطقه در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در خصوص واکاوی حقوقی مبارزه با تروریسم در پرتو موازین بین المللی حقوق بشر، اظهار کرد: از زاویههای مختلف می‌توان راجع به تروریسم سخن گفت. تروریسم بیشتر واجد ویژگی‌های سیاسی است و از این زاویه بیشتر روی آن مطالعه می‌شود.
وی با بیان اینکه باید خاستگاه سیاسی اجتماعی تروریسم را مورد توجه قرار دهیم، عنوان کرد: اگر در مقابله با تروریسم به خاستگاه سیاسی اجتماعی آن توجه نشود، پیامدهای ناگواری خواهد داشت. اگر قرار است با این پدیده مقابله شود، راهکار آن حقوقی است. با راهکارهای حقوقی می‌توان چارچوب مستحکم و روالی را برای تروریسم در نظر گرفت.
شریفی طرازکوهی بیان کرد: تعریفی از تروریسم وجود ندارد و تعریف دقیقی مورد توافق نیست. چرا با وجود اینکه سال‌های زیادی تلاش شده تا به جمع‌بندی در خصوص تروریسم برسند اما تاکنون تعریفی در رابطه با آن ارایه نشده است؟ اگر تعریفی وجود ندارد، آیا به هیچ دستاوردی نیز نرسیده‌اند؟ پیامدهای این عدم تعریف که ممکن است ناجازه ندهیم سازوکاری برای مقابله با آن در نظر بگیریم، چیست؟
این پژوهشگر گفت: از دوره جامعه ملل به دنبال این بودند که با تروریسم مقابله جدی انجام دهند. ریشه جنگ جهانی اول یک ترور بود. زمانی که جامعه ملل در جنگ جهانی اول تشکیل شد، در زمینه ترور تلاش‌های زیادی انجام شد. در دوره جامعه ملل کمیته‎ای برای مقابله با تروریسم تعریف شد.
وی افزود: تعریفی از تروریسم ارایه دادند که اگر اقدامی در مقام دفاع در برابر اشغال و استعمار صورت می‌گیرد، شامل آن نیز می‌شود، در حالی که قرار نبود جریان‌های برحقی که از خود دفاع کرده و در برابر اشغال و استعمار مبارزه می‌کنند، در گروه تروریستی قرار گیرند. بسیاری از کشورهای استعمارگر آن زمان اصرار داشتند که در پوشش این جریان تاریخی تروریسم عرصه را به مبارزات مشروع استعمارزدایی نیز تسری دهند و تعریف عامی در نظر گرفتند.
شریفی طرازکوهی خاطرنشان کرد: جامعه ملل یعنی نهادی که امیدی ایجاد کرده بود تا در آینده جنگی نباشد و قرار بود عرصه را بر بسیاری از کشورگشایی‌ها و استعمارگری‌ها تنگ کند که در آن دو جریان هم سطح در مقابل هم قرار گرفتند. اولی جریانی است که از نهضت‌های آزادی‌بخش دفاع می‌کند که اگر این جریان‌ها عملیات پنهان یا کشتار هم داشته باشند، اقدام تروریستی نیست. از دوره جامعه ملل اختلاف شروع شد و به نتیجه نرسیدند اما این جریان در دوران سازمان ملل نیز دنبال شد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در سازمان ملل نهادهای حقوقی قاعده‌ساز قرار دارند، تصریح کرد: یکی از موضوعات در دستور کار آن تروریسم بود. تروریسم را در حوزه جنایات بین المللی قرار دادند. این بحث می‌توانست اقبال جامعه بین المللی را به دنبال داشته و حرکتی فوق العاده باشد. در تعریف باز هم سایه را بر جریان مشروع نهضت‌های آزادی‌بخش می‌اندازند. در دهه 50 و 60 سازمان ملل شاهد حضور کشورهای جهان سوم است، بنابراین جریانی که نهضت‌های آزادی‌بخش را تروریست قلمداد می‌کند، موفق نمی‌شود.
وی در خصوص علت عدم تعریف تروریست، گفت: علت عدم تعریف این است که کشورهای جهان سوم زیر بار تعریف عام نمی‌روند اما با این وجود در برخی عناصر با هم توافق دارند. تروریسم اقدامی کور به قصد ارعاب عمومی است که قربانی خود را از عوام می‌گیرد. آیا اقدام نهضت‌های آزادی‌بخش کور است؟ ممکن است برخی اقدامات در برخی مواقع قربانی غیر نظامی بگیرد اما واقعا هدفشان این نیست، البته شاید در برخی موارد مشابهت داشته باشد.
شریفی طرازکوهی ادامه داد: اقدام کور به قصد ارعاب عمومی ویژگی اقدام تروریستی بوده که قربانیان آن از غیر نظامیان است. نزدیک 70 سال تا سال 2000 تلاش کردند تا تروریسم را تعریف کنند و به این نتیجه رسیدند که تعریف‌پذیر نیست. تاکنون تعریفی ارایه نشده است. اکنون که تعریفی ارایه نشده، تلاشی هم صورت نگرفته است؟ اتفاقات زیادی رخ داده و در خصوص برخی اقدامات نیز هیچگونه اختلافی وجود ندارد و راجع به برخی مصادیق به توافقاتی رسیدند.
یک استاد دانشگاه و پژوهشگر با بیان اینکه ما کنوانسیون عام نداریم اما 13 کنوانسیون بین المللی خاص داریم، عنوان کرد: ایران در 6 کنوانسیون عضو بوده در سایر کنوانسیون‌ها عضو نیست. یکی از این کنوانسیون‌ها CFT و کنوانسیون سیزدهم است. ما کنوانسیون‌های منطقه‌ای نیز زیاد داریم. در سطح منطقه‌ای کارهای زیادی انجام شده است. یکی از این کنوانسیون‌های منطقه‌ای کنوانسیون کشورهای اسلامی و نیز کنوانسیون مبارزه با تروریسم بوده اما چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
وی اضافه کرد: ما در چارچوب بحث افکار عمومی با تروریسم به لحاظ ارعاب عمومی موافق نیستیم. کنوانسیون‌هایی وجود دارد که کاری انجام دادند و چندان منشا اثر نبودند تا 11 سپتامبر. در 11 سپتامبر اتفاقی رخ می‌دهد که از زمان ملل با رکن شورای امنیت وارد مقابله می‌شود. اقدامات مسلحانه ممنوع بوده و تنها اقدام مسلحانه در دفاع از خود مجاز است.
شریفی طرازکوهی خاطرنشان کرد: در اینجا سوال این است که اقدامات تروریستی ویژگی‌هایی دارد و از ویژگیهای اقدامات نظامی کلاسیک خبری نیست، چگونه اگر کسی حمله کند به خودمان اجازه دهیم که در دفاع از خود به دیگری حمله کنیم؟ ممکن است در مواردی ما از این قاعده استفاده کردیم اما آن را به اقتضای موقعیت مانند مجاهدین خلق و منافقین انجام دادیم. زمانی سازمان مجاهدین خلق تحت حمایت صدام بود و بعد توسط آمریکا مورد حمایت قرار گرفت.
این پژوهشگر با اشاره به قطعنامه 1373 که بعد از 11 سپتامبر تصویب شد، تصریح کرد: در این قطعنامه به صراحت از تروریسم دولتی صحبت شده یعنی تروریسم بدون حمایت از دولت‌ها نمی‌تواند فعالیت کند، بنابراین کشورها را موظف کرده که در مقابله با تروریسم با هم هماهنگ شوند.
وی با طرح این سوال که آیا در مقام مقابله با پدیده تروریسم به خاستگاه آن توجه شده است، عنوان کرد: چرا تنها اقدام نظامی برای مقابله با تروریسم در پیش گرفته شده است؟ آیا با این اقدامات موفق شدند که تروریسم را از بین ببرند؟ ناتو در دهه اول هزاره جدید گزارشی داد که از صددرصد اقدامات نظامی با پهبادها برای از بین بردن القاعده و طالبان، 95 درصد خطا بوده، مردم و روستاها را هدف قرار دادند با این فرض که شبه نظامی هستند اما خطا بود.
شریفی طرازکوهی افزود: آنان نه تنها سرکوب نشدند و تلفات غیرنظامی داشت، بلکه اثر منفی دیگر این بود که تروریسم توسعه پیدا کرد. قبل از این اقدامات نمی‌دانستند افغانستان کجاست اما اکنون کل خاورمیانه و اروپا هدف مستقیم تروریسم قرار گرفته است زیرا به ریشه بروز تروریسم توجه نشده که این ریشه‌ها نیز به بحث‌های حقوقی بازمی‌گردد. جنگ علیه تروریسم به جنگ هویت‌ها تبدیل شده، به بهانه اینکه یک گروه را به بهانه‌های مختلف بزنند، به او اتهام تروریسم می‌دهند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: برای کشور ما نیز این را مطرح می‌کنند که حامی تروریسم است در حال که ما قربانی مطلق تروریسم هستیم. این امر به این دلیل است که ما از نهضت‌های آزادی‌بخش حمایت می‌کنیم. در نظام بین الملل این حمایت تکلیف همه دولت‌ها است. لیست نهضت‌های آزادی‌بخش محل اختلاف بوده که یکی از این موارد حماس است.
وی با اشاره به اینکه اجماعی در خصوص تروریسم وجود ندارد، تصریح کرد: به همین دلیل با آن برخورد سایسی می‌کنند. کمیته بین المللی تروریسم به اقدام قهری و نظامی علیه تروریسم اشکال گرفته و اکنون در کمیته 6 منشور، در حال تهیه پیش‌نویسی تحت عنوان پیش‌نویس کنوانسیون جامع مبارزه با تروریسم هستند و هنوز نیز برخی از اختلافات وجود دارد. وعده داده شده که در سال 2019 به مجمع عمومی بیاید و در کمیته 6 به توافق نهایی برسند.
شریفی طرازکوهی بیان کرد: اگر به این جریان دقت کنید، متوجه می‌شوید که سلیقه‌ای شده و کشوری که قدرت دارد، در مقام اشغال کشور دیگری وارد می‌شود تا با تروریسم مقابله کند و برای مبارزه با یک کشور ضعیف او را حامی تروریسم می‌بیند.
این پژوهشگر گفت: بعد از 11 سپتامبر بالغ بر 50 قطعنامه در زمینه تروریسم صادر و تعهداتی برای دولت‎‌ها در نظر گرفته شد که یکی از مهم‌ترین تعهدات این است که هیچ کشوری مامنی برای تروریسم نباشد.
انتهای پیام