پیام خراسان- روستای چنشت به دلیل مورفولوژی خاص و موقعیت جغرافیایی آن و همچنین داشتن
مردمی با آداب و رسوم ویژه، وجود امامزاده سیدحامد علوی و دو غار معروف،
کلکسیونی از انواع جاذبه‌های گردشگری را در خود جای داده است.
چنشت در میان رشته کوه باقران قرار گرفته و فاصله آن تا بیرجند، مرکز
خراسان جنوبی، 60 کیلومتر است. این روستا در ادوار گذشته تاریخی جزء دهستان
نهارجان بوده، ولی در حال حاضر از توابع شهرستان سربیشه است. آب و هوای
آن معتدل و ارتفاع آن از سطح دریا 2150 متر است.
این روستا به لحاظ پوشش محلی به سرزمین رنگ‌های ایران معروف است و با وجود
جاذبه‌های زیبای طبیعی، تاریخی و فرهنگی یکی از روستاهای هدف گردشگری
خراسان جنوبی است.
وجه تسمیه
در وجه تسمیه روستا چنین می‌گویند که روستای چنشت به دلیل داشتن چندین
رودخانه که از کنار آن می‌گذشته و باغات این منطقه را سیراب می‌کرده است،
در قدیم به «چند شط» معروف بوده است که به مرور زمان به «چن شط» و «چن شت» و
بالاخره به «چنشت» تبدیل شده است.
قول دیگری هم در مورد وجه تسمیه چنشت وجود دارد که چنشت بر وزن بهشت است که
در گذشته به دلیل خوش آب و هوا بودن و داشتن میوه‌های فراوان و
رودخانه‌های متعدد که از زیر درختان می‌گذشته و شباهت این منطقه به بهشت،
گروهی دامدار این نقطه را به عنوان محل زندگی خود انتخاب می‌کنند و نام
این منطقه را بهشت می‌گذارند که بعدها بر اثر گذر زمان به چنشت تغییر نام
می‌دهد.
امروزه نیز روستای چنشت باغات بسیار و رودخانه‌های فصلی دارد و این روستا را به بهشتی زیبا و دلنشین تبدیل کرده است.
جاذبه‌های گردشگری چنشت
استقرار روستا در منطقه میانکوهی، چشم‌انداز کوهستانی زیبا و جذابی به آن
بخشیده است. روستا در میان باغات گردو و دیگر میوه‌ها محصور شده و مناظر
زیبایی از تلفیق طبیعت و بافت مسکونی پدید آورده است.
از جاذبه‌های مهم و طبیعی روستا می‌توان به غار چنشت و چهل‌چاه، مزار سیدحامد علوی و بافت تاریخی چنشت اشاره کرد.
غار چنشت؛ پدیده تاریخی اسرارآمیز
غار چنشت شاید اسرارآمیزترین پدیده تاریخى بیرجند باشد. براساس متون
تاریخى، این غار را 614 سال پیش سیدمحمد مشعشع کشف کرده است. سیدمحمد
براساس اسنادى که در دست داشته از عربستان به قهستان می‌آید و پس از کشف
غار مذکور، اجساد سیدحامد علوى و دو فرزندش را از غار بیرون می‌برد و آنها
را درون بقعه‌ای که به این منظور ساخته بود، به خاک می‌سپارد.
غار چنشت، حدود 60 متر طول دارد و احتمالا هزاران سال پیش در اثر زلزله، دو
سمت کوه سر به هم نهاده و فضای متفاوتی ایجاد کرده است. این فضاها گاه
عریض و با ارتفاع زیاد و گاه بسیار تنگ با ارتفاع کم هستند و عبور از آنها
به سختی انجام می‌گیرد.
ظاهرا این غار طی اعصار گذشته نقش پناهگاه را ایفا می‌کرده است. در این غار
استخوان اجساد مردگان (در وضعیت‌های مختلف) و نیز آثار و نشانه‌های متعددی
از زندگی گذشتگان مانند سفال، چوب، پارچه، چرخ نخ و دیوارهای گچی یافت شده
که مربوط به هزاره دوم و سوم پیش از میلاد است.
مجاورت با بقعه امامزاده سیدحامد علوی، طبیعت بکر و سرسبز اطراف غار،
نزدیکی آن به زیارتگاه و جذابیت تاریخی غار، موجب بازدید گردشگران بسیاری
در ایام مختلف سال شده است، مردم محلی در مورد این غار عقاید مذهبی ویژه‌ای
دارند.
غار چهل‌چاه
در فاصله صدمتری غار چنشت، غار دیگری به نام چهل‌چاه وجود دارد که در آن
استخوان اجساد 14 مرد و زن و کودک مشاهده می‌شود. به نظر می‌رسد پس از پناه
بردن این افراد به داخل آن، در غار با گل اندود و راه فرار آنها بسته شده
است.
غار چهل‌چاه در مجاورت غار چنشت واقع شده و بیش از 1400 سال قدمت دارد. وسط
غار، حوضی ساخته شده از آجر و سنگ و آثار زندگی انسان مانند سفال، چوب و
پارچه در آن به جا مانده است.
در دهه 1340 خورشیدی، گروهی از زمین‌شناسان و باستان‌شناسان آمریکایی و
ایرانی برای انجام مطالعاتی در مورد غارهای چنشت به این منطقه رفتند.
مزار سیدحامد علوی
بقعه سیدحامد علوی از اماکن تاریخی و مذهبی این روستا است. بنا بر روایات،
وی از فرزندان امام جعفر صادق(ع) بوده است. سیدحامد علوی و فرزندانش از
مخالفان خلافت عباسی بودند که ناگزیر در غار چنشت پنهان شده و سرانجام هم
به دست سربازان حکومت عباسی داخل غار کشته می‌شوند.
پس از کشف غار چنشت اجساد ایشان از غار بیرون آورده و در بقعه‌ای به خاک
سپرده می‌شود. این بقعه هم‌اکنون یکی از زیارتگاه‌های مهم منطقه به شمار
می‌رود.
از دیگران اماکن مورد احترام مردم روستا، بقعه بی‌بی‌زینب خاتون است که در هفت کیلومتری روستای چنشت واقع شده است.
لباس‌های رنگی در چنشت
روستای چنشت به نسبت سایر روستاهای خراسان‌جنوبی، کمتر دچار تحولات و تغییرات فرهنگی شده و فرهنگ روستایی آن محفوظ مانده است.
مردم روستای چنشت، به ویژه زنان و دختران، اغلب از پوشاک محلی و سنتی
استفاده می‌کنند. لباس مردم این روستا از نوع خاصی است که در نقاط دیگر
استان کمتر یافت می‌شود.
البته لباس مردان در چند سال اخیر به لباس سایر مردم منطقه شبیه شده، اما
بزرگان و پیران از لباس دیگری استفاده می‌کنند که شامل یک پالتوی بلند که
تمام بدن را می‌پوشاند و شال سر و در برخی مواقع کلاه معمولی است.
اما لباس زنان یکی از جاذبه‌های خاص روستا است. این لباس از رنگ‌های شاد و
متنوع تشکیل شده و شامل؛ سه قسمت چارقد قرمز یا آبی گلدار، کلاه نقره‌ای و
نقره‌دوزی شده و پیراهن زنانه به رنگ‌های سبز و قرمز یا آبی است. دختران
چنشتی از لباس‌های بلندی مانند دامن پاچین، قبای بلند، روسری و سربند و
شلیته‌های خراسانی استفاده می‌کنند، البته این لباس‌ها امروزه بیشتر در
مراسم استفاده می‌شود.
تنوع رنگ در لباس‌های محلی مردم روستا چنان خیره‌کننده و زیباست که به روستا لقب سرزمین رنگ‌ها داده‌اند.
اقتصاد
شغل اصلی مردم روستا کشاورزی و دامداری است. این روستا 17 مرکز پرورش مرغ
(مرغداری) دارد. زنان روستا به صنایع‌دستی علاقه و اشتغال دارند و برخی از
مردم به قالی‌بافی و فرش‌بافی مشغول‌اند. در ایام بهار و تابستان هم به
جمع‌آوری داروهای گیاهی در کوهستان‌های اطراف می‌پردازند.
مهم‌ترین صنایع دستی روستای چنشت شامل؛ انواع فرش‌های دستبافت، قالیچه‌های
کوچک و گلیم‌های زیبا است. ریسندگی، گیوه، سبدبافی، زیلوبافی و جاجیم‌بافی
از دیگر صنایع دستی قدیمی این روستا است که به مرور زمان کمرنگ شده است.
سوغات و غذاهای محلی
سوغاتی معروف روستای چنشت عبارت از زعفران، کشک محلی، زرشک، گردو و بادام خشک، میوه‌های خشک، قالیچه‌های بسیار کوچک و نوعی گبه است.
از غذاهای رایج و لذیذ این روستا می‌توان به انواع آش‌ها، آبگوشت‌های محلی، اشکنه و کشک محلی اشاره کرد.
اگر به خراسان جنوبی سفر کردید دیدن جاذبه‌های طبیعت چنشت را در کنار جاذبه‌های پوشش مردم منطقه را از دست ندهید.