چاپ

پیام خراسان - تاریخچه پوشاک به طور کلی بخشی از تاریخ تمدن و فرهنگ انسان است؛ نوع لباس و پوشاک مردم ایران در دوره‌های متفاوت هم بنا به شرایطی که بوده همیشه سبک و اسلوب خاصی داشته است.
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، نزدیک‌ترین مدارک پوشش ایران به اوایل دوره اسلامی، نمونه‌هایی از شکل‌های روی پارچه‌های بافته مشرق ایران است که مردانی را سوار بر فیل بالدار نشان می‌دهند، پوشاک این مردان شباهت زیادی به پوشاک دوره ساسانیان دارد.
زینت لباس سواران، در برخی موارد زمینه‌ در گذشته دارد مانند سردوشی که در نقش بشقابِ پیدا شده از دیلمان گیلان منتسب به شاپور دوم که نظایر این ارخالق به روی پارچه بافته شده است، هم‌چنین در نقش بشقاب بهرام گور در شکار گراز، یا در نقش بشقاب پیدا شده از ساری و یا در نقش بشقاب شکار ببر در جلد یکم کتاب «پوشاک باستانی ایرانیان» داده شده است، وجود دارد.
در نقش‌های دیگر روی پارچه در قسمت سر وسایل دیگری نیز که بسیار جالب هستند مانند کلاه یا تاج سوار (شبیه تاج مجسمه منتسب به یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانیان در سکه او است)، آویزهای زینتی، آویز از دو گوشه ارخالق و شلواری که در قسمت مچ پا جمع شده و یادآور شلوار مخصوص ساسانیان است، دیده می‌شود.
پوشاک اوایل دوران اسلامی مردم ایران (هم‌چنین زمان سامانیان، غزنویان، آل‌بویه) شامل قطعاتی از جمله کلاه یا سرپوش، پیراهن، ارخالق، شلوار و قبا است که نشانه بارز کلاه یا سرپوش نوک تیز، شیاردار، با نوار و حاشیه است؛ پیراهن که پیراهنی بلند با آستین و نقشی در بازو، دم آستین و گرداگرد دامن دارای حاشیه زینتی بوده است.
ارخالق (نیم تنه ای که مردان و زنان می پوشیدند و میان آستر آن پنبه قرار می دادند) که دارای نقش سردوشی و نقش بازوبند است، یقه و کناره‌های ارخالق (در قسمت سینه) دارای حاشیه بوده و در دو گوشه پایین آن دو زیور آویخته است.
شلوار که در مچ پا جمع شده، شلوار از نوع دمپا گشاد نیز رایج و دمپای شلوار دارای حاشیه بوده است، از دیگر ملزومات برای پوشش قبا بوده که اوایل دوران اسلامی نمای آستین کوتاه برروی آستین بلند پیراهن نقش می‌شده که تعدادای آن‌ را بر تن می‌کرده‌اند و در نهایت پوشیدن پای‌افزار ساق‌بلند در حدود سده ششم هجری متداول بوده و نوع بی‌زیور آن نیز وجود داشته است.
دوره سلجوقی
در کنده‌کاری‌هایی از شمعدان مفرغی نقره کوب خراسان منتسب به سده ششم، مردانی نقش دارند که هریک کلاهی از نوع کلاه‌های شرق دور برسر دارند و قبای آن‌ها از نوع یقه مایل است که به آستینش بازوبند نقش شده و پای‌افزار نیمه ساق بلند دارند.
در نقش بشقابی، سواری نشان داده شده است که دستاری برسر و ارخالقی (نیم تنه ای که مردان و زنان می پوشیدند و میان آستر آن پنبه قرار می دادند) آستین کوتاه بر تن دارد، قبایی جلو باز که آستینش فراخ بوده و شلواری از نوع نیمه فراخ و دمپا تنگ پوشیده است.
دوره تیموریان
در بخشی از یک نقاشی که صحنه مرگ اسکندر کبیر در شاهنامه و منتسب به سده ششم هجری است، مردی را می‌بینیم که قبائی بلند برتن برهنه خود کشیده و به علت اضطراب، کمر بر میان نبسته و شلواری پوشیده است که به اندازه کافی فراخ است و با کمربندی گل گره زده، کمر شلوار را زیرناف نگه داشته و باقی شلوار در میان پای‌افزار در ساق بلندش فرو شده است.
قبای آستین کوتاه این سده، دارای یقه مایل از شانه چپ به زیر بغل راست است. نکته دیگر در لباس مردم این دوره بلندی دامن بوده که تا به حوالی مچ پا نزدیک شده‌ است؛ می‌دانیم که بلندتر گرفتن دامن از سده‌های پیشین معمول بوده، هم‌چنین علاوه بر موارد قبل جبه‌ای با آستین بلند نیز روی پیراهن می‌پوشیده‌اند که در نقوش فراوانی قابل مشاهده است.
در سده‌های گذشته کلاه زیاد معمول نبوده و عمامه بر سر می‌نهادند و یا بیشتر از نوارهای زینتی برای نگهداری موی سر استفاده می‌کردند، گاهی در میان این کلاه‌ها، شیارها، قوس‌ها و یا گردشی از طرح وجود دارد که یادآور سده‌های اوایل اسلام و پیش از آن است.
قبای این سده جلو باز بوده و پوشاک آن‌ها شامل قطعاتی از جمله پیراهن‌زیر که آستین بلند داشته و دامن آن هم قد قبای رویی دوخته می‌شده است، آستین در مچ دست تنگ می‌شده و تنها آستین شخصیت مقدس اندکی فراخ بوده است.
از دیگر پوشاک می‌توان به قبای رویی اشاره کرد که آن‌ را با آستین بلند و کوتاه، یقه جلو باز و مایل، یقه برگردان و ساده، با سردوشی قلاب‌دوزی شده و با کمربند قلاب‌دارو شال بوده است. بالاپوش یا جبه که با پوست حاشیه‌دوزی می‌شده است، پای‌افزار ساق بلند، نیمه ساق‌بلند و بدون ساق بلند، انواع عمامه پیچیده به کلاه که جنس آن از پارچه لفاف‌دار، پشم یا نمد بوده، شلوار که لیفی و فراخ بوده و دمپای تنگ داشته است نیز از دیگر قطعات پوشاک این دوران بوده است.
سماسادات علوی مقدم ایسنا- منطقه خراسان
انتهای پیام