چاپ

پیام خراسان - عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد گفت: خیام با سرودن اشعاری، در ادبیات آمریکا و انگلستان تاثیر شگرف خود را گذاشته و بسیار مورد توجه افراد مختلف جهان قرار گرفته است.
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، دکتر زهره تائبی نقندری، امروز در نشستی تحت عنوان «خیام در حدیث دیگران» که در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: شاید یکی از دلایلی که کمتر در مورد اشعار خیام صحبت شده، کم‌حرفی و گوشه‌گیری وی باشد. حتی رساله‌های او به شکل نوشته‌های پراکنده جمع‌آوری شده و کاملا طبیعی است که چنین موضوعی را مشاهده کنیم که وی به نوعی متفاوت از فردوسی و دیگر ستاره‌های فروزان ادب باشد.
وی افزود: خیام نیشابوری همه‌چیزدان، فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و رباعی سرای ایرانی در دوره سلجوقی است. اگرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست، لقب آن «حجه الحق« بوده است و آوازه وی بیشتر به دلیل نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد.
عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: خیام چهره‌ای جهانی داشته و به همین دلیل 18 MAY را روز بزرگداشت حکیم عمر خیام نامگذاری کرده‌اند. تغییرات لوگو گوگل به مناسبت روز بزرگداشت حکیم عمر خیام نیز حاکی از اهمیت ویژه وی در سطح جهانی است.
وی عنوان کرد: اتفاق جالب توجه دیگری که در این زمینه رخ داده، این بود که به پاس بزرگداشت این چهره جهانی، گودال بزرگی به قطر 70 کیلومتر بر روی سطح ماه و همچنین سیارکی به نام (عمر خیام) نامگذاری شده است. شناخت خیام در ادبیات غرب تنها محدود به علم نجوم، ریاضیات و فلسفه نیست، بلکه در ادبیات و هنر، موسیقی و سینما نیز اشارات فراوانی به وی شده است.
تاثیر خیام بر ادبیات غرب
تائبی نقندری خاطرنشان کرد: عده‌ای بر این عقیده‌اند که رباعیات ناب و درون مایه شعر خیام او را به این شهرت رسانده، عده‌ای دیگر هم معتقدند اگر ادوارد فیتز جرالد ترجمه آزاد رباعیات خیام به زبان انگلیسی را در سال 1859 میلادی منتشر نکرده بود، خیام امروز به این اندازه شناخته شده و محبوب نبود. این‌طور که معلوم است، یک دست‌نویس فارسی رباعیات خیام متعلق به سده پانزدهم میلادی، سال 1856 به دست فیتز جرالد انگلیسی افتاد و او را مجذوب فلسفه ماتریالیستی و شجاعانه وی کرد.
تاثیر خیام بر ادبیات انگلستان
وی بیان کرد: بیشترین تاثیر خیام بر ادبیات انگلیسی در دوره ویکتوریا و پیشا فائلی ( گروهی متشکل از نقاشان، شاعران و منتقدان بریتانیایی بود) است. خیام را باید در حقیقت نماد فلسفه شرق و شاعر محبوب روشنفکران جهان دانست. اگر تاریخ ادبیات جهان در طول قرن‌های متمادی نام‌های بزرگانی مانند شکسپیر، دانته، گوته و دیگران را به خود دیده، اما تاریخ ادبیات ایران یک تنه با نام بزرگانی مانند فردوسی، نظامی، حافظ، سعدی، خیام و ... بر تارک جهان می‌درخشد.
عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: در میان این افراد، خیام صدای بلند اعتراض انسان به تنگ آمده در تنگنای جان و جهان است. صدای برآشوبنده و شورش علیه هستی، علیه بی‌اعتباری جهان و تنها ماندن بشر در جهان بی‌پایه و اساس از منظر اندیشه‌های خیامی. شاعری که خود به واسطه نجوم، جهان را با محاسبات دقیق می‌شناسد. خیامی که با اعداد و ارقام ریاضی به حد و میزان جهان آگاه و به شناخت تن آدمی از منظر طب آشناست. پس چه می‌شود که این‌سان در برابر همه‌چیز سر به طغیان برمی‌دارد و در برابر هستی، داد خود را مطالبه می‌کند.
وی گفت: محبوبیت خیام پس از ترجمه‌های جرالد آن‌چنان فراگیر شد که در سال 1892 به تاسیس «باشگاه عمر خیام لندن» انجامید. این باشگاه، مرکز گردهمایی ادیبان، اندیشمندان و روشنفکران انگلیسی بود. موفقیت باشگاه عمر خیام لندن سبب شد که خیلی زود باشگاه‌های خیام در آلمان، هلند و آمریکا نیز تاسیس شوند. باشگاه عمر خیام آمریکا در مناطقی مختلف فعال بود و شعر و اندیشه‌های خیام نیز در این بخش از آمریکا هوادارانی جدی داشت.
تاثیر خیام بر ادبیات آمریکا
تائبی نقندری گفت: در ایالات متحده آمریکا، اصطلاح umarian تبدیل شد به صفت افرادی که هوادار نگرش و اندیشه‌های خیام بودند. در کل، باشگاه عمر خیام آمریکا بسیار جدی‌تر و پر تلاش‌تر از همتای لندنی‌اش بود. این باشگاه، کتاب‌ها و پژوهش‌های بسیاری منتشر کرد و سالانه در ضیافتی فرهنگی که با حضور اعضا برگزار می‌شد، منوهایی با طرح‌های نقاشی برگرفته از شعرهای عمر خیام ارائه می‌کرد. در سال 1909 نیز جشن پنجاهمین سالگرد ترجمه شعرهای خیام به انگلیسی و یکصدمین سالگرد تولد فیتز جرالد به همت اعضای باشگاه خیام آمریکا برگزار شد.
وی افزود: جالب است بدانید محبوبیت رباعیات خیام در غرب به قدری زیاد است که نسخه‌های طنز، به تقلید از رباعیات وی سروده شده است. عمر خیام بر موسیقی غرب نیز اثرگذار بوده است.
عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: استفاده از اشعار خیام در هالیوود به مدت‌ها پیش بازمی‌گردد؛ در فیلم وسترنی «دوئل زیر آفتاب»؛محصول سال 1946، یکی از رباعیات خیام نقل می‌شود. آخرین حضور خیام در صنعت سینما و تلوزیون آمریکا مربوط به سریال تلوزیونی «امستردام جدید» محصول سال 2008 است که در این سریال کتاب خیام، مورد علاقه یکی از شخصیت‌های داستان است.
انتهای پیام