چاپ

خراسان آنلاین - «بام اندود» یکی از آیین های قدیمی مردم خراسان جنوبی است که در این آیین همزمان با فصل سرما و با خواندن موسیقی های سنتی مردم نسبت به گل کردن بام خانه های خود اقدام می کنند.
بام اندود نامی است که از 100 سال پیش بر تلاش انسان ها برای حفاظت از سقف پناهگاه و مسکن خود در برابر باران و برف گذاشته شده است.
بام اندود یکی از رسوم قدیمی مردم خراسان جنوبی است که بیشتر جنبه عمرانی دارد و بام اندود کردن بیشتر در منازل سنتی و قدیمی انجام می شود.
در گذشته خبری از خانه های جدید و پشت بام های سیمانی و ایزوگام نبود و جنس خانه ها و سقف از خشت و گل و کاه بود و اندود کردن پشت بام با کاه، گل و آب انجام می شد که البته امروز نیز در بعضی خانه های قدیمی و گلی این روش مشاهده می شود.
گل کردن پشت بام برای جلوگیری از نفوذ آب باران به ساختمان را در گویش محلی «بام اندود» می نامند و برای اجرای آن از مصالحی همچون خاک رس، کاه، گل و در بعضی از نقاط از خاکستر استفاده می‌کنند اما مصالح اصلی آن آب، کاه و خاک است.
در این مراسم چند روز مانده به شروع فصل بارندگی اهالی برای بام اندود کردن منازل خود برنامه ریزی می کردند و این کار هم اکنون در روستاهایی که بیشتر منازل آن خشت و گلی است، رونق دارد.
در این روش از چند روز قبل گل مخصوص که از خاک رس تهیه می شود را با کاه دانه درشت مخلوط کرده و روز بعد همه بیل به دست کار را با ذکر و یاد خداوند آغاز می کنند.
البته خواندن موسیقی و شعرهای خاص و هماهنگی در کارها آیین بام اندود خراسان جنوبی را نسبت به سایر استان ها متمایز کرده است.
**هدف از بام اندود جلوگیری از ورود سرما و گرما به داخل خانه است
معاون پژوهشی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی گفت: بام اندود از مراسم سنتی خراسان جنوبی است که بیشتر در نقاط روستایی استان هنوز اجرا می‌شود.
احمد برآبادی عنوان کرد: جلوگیری از نفوذ باران به داخل خانه به علت حالت صیقلی شکل خاک و گل روی پشت بام، جلوگیری از ورود گرمای شدید به درون خانه در تابستان و سرما در فصل زمستان از مزایای استفاده از بام اندود برای خانه های کاهگلی و برخی خانه های آجری است.
وی بیان کرد: در خانه های گاهگی وآجری به دلیل اینکه بخشی از بام خانه به وسیله باران و برف همه ساله تخریب می شود مردم با روکش کاه گل نسبت به مرمت بام خود اقدام می کنند تا از خطر نفود باران در فصل زمستان به داخل خانه در امان باشند.
وی با بیان اینکه در بام اندود هماهنگی خاصی بین افراد کارگر برقرار است گفت: بام اندود در روستاهای بیشتر مناطق کشور انجام می شود ولی خواندن موسیقی و شعرهای محلی مراسم بام اندود خراسان جنوبی نسبت به سایر مناطق کشور متمایز کرده است.
معاون پژوهشی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی
افزود: مراسم سنتی بام اندود در خراسان جنوبی از اواخر شهریور آغاز می شود و تا اوایل آبان ادامه دارد که ثبت ملی این آیین سنتی در فهرست آثار معنوی کشور در حال پیگیری است.
**بام اندود شیوه ای برای مقاوم سازی خانه های کاهگلی
دهیار روستای گیت شهرستان درمیان هم از اجرای این سنت قدیمی در این روستا خبر داد و گفت: هنوز در کوچه پس کوچه های روستا در فصل سرما به دلیل بام اندود کردن بام خانه ها بوی کاهگل به مشام می رسد.
احمدرضا رضایی با بیان اینکه این آیین سنتی با هدف جلوگیری از رطوبت در فصل سرما به داخل خانه ها انجام می شود گفت: برای انجام بام اندود خاک رس و کاه را به مدت یک هفته خیس می کنند، هرچه این مواد بیشتر خیس شود گل چسبندگی بیشتری خواهد داشت.
وی گفت: مخلوط کردن گاه با گل رس باعث می شود بعد از بام اندود پشت بام خانه ترک نخورد و حتما باید گل و کاه با هم مخلوط و لگد بخورد زیرا باعث فشردگی و استحکام ماده اولیه می شود.
رضایی عنوان کرد: در بام اندود کردن باید 3 تا 5 سانتیمتر پشت بام گل شود و در روستای گیت این مراسم با ذکر صلوات و اشعار مذهبی اهل بیت (ع) انجام می شود.
وی یادآور شد: معمولا این سنت در روستا به صورت دسته جمعی و بدون دستمزد و فقط با قصد همکاری اهالی روستا به یکدیگر انجام می شود.