چاپ

خراسان انلاين- از چند سال پيش به اين سو برخي کشاورزان و باغداران فاروجي با توجه به تغييرات اقليمي ناشي از خشکسالي ها، دست به تغيير الگوي کشت زده اند که يکي از آن ها، روي آوردن به کشت گل محمدي است، اما در اين حوزه هم مثل کشمش، زعفران و... در مرحله نخست يعني توليد صرف بدون ارزش افزوده بيشتر باقي مانده اند و فرآوري نشدن محصول توليدي، آنان را هم چنان دست به گريبان کشاورزي معيشتي کرده و از کشاورزي اقتصادي دور مانده اند.
از صنعتي پربازده غفلت کرده ايم
محمد صادقي کارشناس کشاورزي اظهار مي دارد: صنعت گل محمدي از پر بازده ترين حوزه هاي بخش کشاورزي است، چون کشت آن به سبب پايين بودن ميزان مصرف آب و بي نيازي به زمين مرغوب و وجود بازارهايي در آن سوي مرزها مي تواند ارز آوري خوبي را براي کشور در برداشته باشد.
وي با اشاره به اين که صنعت گل محمدي در کشور ما آن چنان که بايد و شايد، رشد نداشته است، مي افزايد: در راستاي تحقق سياست هاي اقتصاد مقاومتي و ارزآوري اين صنعت لازم است که اين گياه در محل هاي مناسبي با بکارگيري روش هاي مناسب کشت شود چرا که مي تواند در مدت زمان کوتاهي به توليد محصول برسد.
صادقي تصريح مي کند: در همين راستا، به ايجاد کارگاه ها و کارخانه هاي عصاره گيري و اسانس گيري گل محمدي احساس نياز مي شود، چرا که در صورت افزايش توليد اسانس اين محصول، ارز آوري خوبي نصيب کشورمان مي شود.
وي با يادآوري اين که گلاب شاخص ترين محصول توليدي از گل محمدي در ايران است که نازل ترين قيمت را در قياس با ساير محصولات گل محمدي نظير اسانس `تام کانکريت و ابسلوت رُز` دارد، يادآور مي شود: بيشترين حجم کاشت نهال هاي گل محمدي در منطقه با غيرعلمي و منسوخ ترين روش تکثير که همانا پاجوش است، انجام مي گيرد که نه فقط گسترش آلودگي خاک را در پي دارد، بلکه با ناگيرايي بيش از 50 درصد به ناهمگني گلستان ها مي انجامد و کارايي اقتصادي پاييني دارد و اين در حالي است که به سادگي مي توان با تکثير گل محمدي به شيوه کشت بافتي، همراه با دستيابي به توليد بالا، کاستي هاي ياد شده را نيز پوشاند.
وي استفاده نکردن از نهال هاي استاندارد و وجود خلاء اطلاعاتي را از مهم ترين چالش هاي حوزه توليد گل محمدي در استان و کشور مي داند و مي گويد: اگر باغداران به جاي استفاده از روش سنتي و نامناسب پاجوش، از گياهچه هاي استاندارد و پرمحصول کشت بافتي استفاده کنند و با روش هاي مناسب هرس آشنا شوند و از کودهاي استاندارد براي تغذيه بوته هاي رز استفاده کنند، علاوه بر افزايش توليد، شاهد ارتقاي کيفيت اسانس توليدي از گلستان ها خواهند بود.
اين کارشناس کشاورزي تاکيد مي کند: گياهچه هاي کشت بافتي گل محمدي آب بسيار کمي هم نياز دارد، در حالي که در روش سنتي تکثير پاجوش از روش غرقابي براي آبياري استفاده مي شود.
به گفته وي، در صورت جايگزين کردن گياهچه هاي کشت بافتي به جاي روش سنتي پاجوش، ميزان توليد گل در هر هکتار 2 برابر افزايش مي يابد.
وي با اشاره به اين که گل محمدي به `طلاي معطر` معروف است و ماده اوليه کارخانه هاي عطر سازي دنياست، بيان مي کند: در بازار جهاني، هر کيلو اسانس اين گياه ميليون ها دلار ارزش دارد.
کشت به شيوه سنتي، فراوري در حد يک مجوز مشاغل خانگي
جعفري، کارشناس مسئول واحد باغباني مديريت جهاد کشاورزي فاروج که سطح زير کشت گل محمدي در اين شهرستان را 45.6 هکتار اعلام مي کند، اين رقم را معادل 47 درصد سطح زير کشت گل محمدي در خراسان شمالي و در واقع، بيشترين سطح زير کشت گل محمدي در استان مي داند و با اشاره به اين که نوع کشت گل محمدي در شهرستان به شيوه پاجوش است، اذعان مي کند: کشت بافتي عملکرد بيشتر و محصول توليدي باکيفيت تري دارد، اما با توجه به اين که در شهرستان آزمايشگاه مورد نياز کشت بافتي را نداريم، به شيوه سنتي کشت انجام مي شود.
کارشناس مسئول صنايع مديريت جهاد کشاورزي شهرستان هم در گفت و گو با ايرنا مي گويد: در حوزه فرآوري گل محمدي در بخش مشاغل خانگي، يک فقره جواز براي توليد عرقيات، گلاب گيري و بسته بندي گياهان دارويي در روستاي مايوان صادر شده است.
اعظم هاشمي اظهار مي دارد: البته يک فقره جواز صنعتي نيز در اين حوزه صادر شد که با توجه به تامين نشدن وثيقه براي دريافت تسهيلات از سوي متقاضي و انصراف وي، اين جواز باطل شده است و در شهرستان واحد صنعتي براي توليد عرقيات و اسانس گيري با مجوز جهاد کشاورزي فعال نيست.
چشم انداز کشت گل محمدي در فاروج رسيدن به 100 هکتار است
اما مدير جهاد کشاورزي شهرستان فاروج با اعلام اين مطلب که با افزايش 20 هکتاري سطح زير کشت گل محمدي در سال جاري، اين رقم در شهرستان به 45 هکتار رسيده است، مي گويد: چشم انداز پيش بيني شده براي اين محصول در شهرستان رسيدن به 100 هکتار سطح زير کشت است.
احمد کنعاني با افزودن اين که ميانگين عملکرد يک بوته گل محمدي در شهرستان 2 کيلوگرم و تعداد بوته کشت شده در هر هکتار 2 هزار بوته است، عملکرد گل تر در هکتار را، 4 هزار کيلوگرم و ميزان گلاب توليدي به ازاي يک کيلو گل را يک و نيم ليتر گلاب اعلام مي کند و مي گويد: ميزان گلاب توليدي در يک هکتار 6 هزار ليتر است. کنعاني، عملکرد توليد اسانس را نيز به ازاي هر يک تن گل تر 150 گرم اسانس اعلام مي کند.
اسانس؛ با ارزش ترين محصول گل محمدي
برابر آمار، سطح زير کشت گل محمدي در خراسان شمالي از 45 هکتار سال گذشته به 96 هکتار افزايش داشته و فاروج هم ‌اکنون با دارابودن 45 هکتار سطح زير کشت گل محمدي، بيشترين ميزان توليد اين محصول را در خراسان شمالي به خود اختصاص داده است.
از گل محمدي سه نوع اسانس حاصل مي شود. اسانس با ارزش ترين محصول گل محمدي است و از تقطير گل محمدي تازه با بخار آب حاصل مي آيد. امروزه از اين گل خوشبو علاوه بر توليد گلاب در کارخانجات صنعتي از آن اسانس مي‌گيرند که از نظر اقتصادي ارزش آن به مراتب از گلاب با ارزش تر است.
گفته مي شود سه چهارم سطح زير کشت گل محمدي در دنيا متعلق به ايران است اما با اين وجود، در توليد اسانس، بلغارستان رتبه اول جهان را دارد.
به نظر مي رسد با وجود بسترهاي به نسبت آماده موجود، بخش خصوصي و تعاوني بايد وارد کار شوند و به اين صنعت جان دوباره اي ببخشند تا ارزش افزوده بيشتر براي فعالان اين بخش در منطقه و استان و اشتغالزايي و درآمدزايي براي کل کشور به همراه داشته باشد./