چاپ

خراسان انلاين- از ديرباز برگزاري جشن نوروز و آغاز سال نو بهانه و فرصتي براي آشنايي با سرزمينها و مناطق نو و سفر گردشگران بوده و هست. در اين ميان آشنايي با فرهنگ، تاريخ، تمدن و آئينهاي کهن فلسفه اصلي اين گشت و گذارهاست.
آشنايي با صنايع دستي و هنرهاي سنتي به عنوان نمادي عينيت يافته از فرهنگ سنتي و بومي و البته معرف عمق داشته ها و ثروتهاي هويتي و تاريخي بخشي مهم از دستاورد چنين سفرهايي است.
هنرها و صنايعي که با دستان پرتوان، اذهان خلاق و سليقه هاي نشات گرفته از فرهنگي غني توسط زنان و مرداني هنردوست و هنرپرور توليد مي شود به خوبي تلاشي را که با فرهنگ و هنر درآميخته است به نمايش مي گذارد و البته گردشگران طالب و دوستدار فراواني را جلب مي کند.
صنايع دستي ايران علاوه بر سابقه تاريخي هفت هزار ساله از تنوع، جذابيت و زيبايي خاصي برخوردار است که مي تواند به عنوان يکي از توليدات مهم هنرمندان ايران زمين در توسعه گردشگري و مبادلات فرهنگي نقش بسزايي ايفا کند.
اعتقاد بر اين است که صنايع دستي هر کشور بازگو کننده خصوصيات تاريخي، اجتماعي و فرهنگي آن سامان و نمادي از هويت ملي هر قوم است که مي تواند عامل مهمي در شناساندن فرهنگ و تمدن ملل مختلف و نيز هويت بخشي به نسلهاي آينده هر کشور محسوب شود.
در اين ميان خطه تاريخي خراسان به عنوان سهامدار بخش عظيمي از فرهنگ و تاريخ ايران زمين در عرصه صنايع دستي و هنرهاي سنتي حرفهاي فراواني براي گفتن دارد.
پهنه غني از فرهنگ و تاريخ خراسان رضوي زندگي هنرمندان و صنعتگران هنري بلند آوازه اي را نشان مي دهد که از مجموع 250 رشته هنرهاي دستي شناخته شده در کشور حداقل 90 رشته را با دستان عاشق و هنرمند خود توليد مي کنند.
در اين ميان 35 رشته صنايع دستي بومي خراسان رضوي است و فقط در همين منطقه توليد مي شود که تاکنون 22 رشته آن به عنوان شاخه هاي داراي مزيت و بومي اين استان در کشور انتخاب شده اند.
رشته هاي هنري از جمله نواربافي، ابريشم بافي، قلم زني روي سنگ، ارغوان بافي، زيورآلات سنتي، کاشي سنتي، پوستين دوزي، گلدوزي، سنگتراشي، رشته هاي سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي که تنها خواستگاه توليد آنها و هنرمندان اين آثار در خطه خراسان رضوي يافت مي شود.
همچنين رشته هايي که در اين خطه بطور کامل منسوخ شده 6 رشته صنايع دستي است. اين بدان معناست که ديگر نه هنرمندي فعال است و نه اثري در اين رشته ها در خراسان توليد مي شود و در معناي واقعي کلمه اين رشته ها به تاريخ پيوسته اند. از شعربافي، گيوه دوزي، قفل سازي ، چاروق دوزي، خورجين بافي و نمد مالي مي توان به عنوان هنرهاي دستي منسوخ شده نام برد.
در اين ميان رشته هاي علامت سازي، چلنگري، دباغي سنتي، برک بافي، احجام سنگي، چادرشب بافي، گره چيني، مسگري، رنگرزي گياهي و صحافي سنتي از رشته هاي در شرف منسوخ شدن در اين استان است.

* مشهد پايتخت فرهنگي جهان اسلام، فرصتي ارزشمند
گرچه ايام نوروز هر ساله به واسطه حضور ميليوني گردشگران داخلي و خارجي و برپايي نمايشگاهها، بازارچه ها و غرفه هاي صنايع دستي در خراسان رضوي و کلانشهر مشهد فرصت مطلوبي را براي معرفي و فروش صنايع دستي و هنرهاي سنتي به دست مي دهد اما در اين ميان انتخاب مشهد به عنوان پايتخت فرهنگي جهان اسلام در سال 2017 رنگ و بويي ديگر به اين روند بخشيده است.
مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي با اشاره به نقش و جايگاه مهم و حساس صنايع دستي مي گويد: اين هنرها و صنايع دستي به عنوان نمادي تجسم يافته از فرهنگ و هنر بومي، منطقه اي و ملي سفيران نام آور و به حق براي معرفي فرهنگ هستند.
حسين زارع صفت افزود: از هر فرصتي براي معرفي اين هنرها و صنايع دستي بايد بهره برد. نوروز و ايام رشد و پويايي صنعت گردشگري در ايران و ميزباني از گردشگران خارجي به مراتب فرصتي مطلوب و مناسب است.
وي ادامه داد: اما امسال با توجه به انتخاب مشهد به عنوان پايتخت فرهنگي جهان اسلام و حضور ويژه زائران و گردشگران خارجي به اين کلانشهر براي شرکت در مراسم آغاز سال نو و آشنايي بيشتر با اين فرهنگ قطعا فرصتي ويژه، منحصربفرد و يگانه است که مي توان از آن براي معرفي هرچه بيشتر و بهتر صنايع دستي به دنياي اسلام و البته تمامي جهان بهره برد.
مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي به انتخاب همزمان مشهد به عنوان شهر جهاني گوهرسنگ و وجود هنر غني و ارزشمند تراش سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي نيز اشاره و بيان کرد: از اين جنبه نيز امسال را مي توان سالي پربرکت و ارزشمند براي صنايع دستي دانست.
وي افزود: با برپايي نمايشگاهها و بازارچه هاي صنايع دستي در سراسر شهرستانهاي و به صورت گسترده در مشهد مي توان از اين فرصت براي معرفي بهره برد. با توجه به حضور و علاقه مندي گردشگران داخلي و خارجي در آثار و بناهاي برجسته تاريخي و فرهنگي معرفي اين هنرهاي دستي با حضور هنرمندان آنها نيز در دستور کار و از برنامه هاي ويژه نوروز است.
زارع صفت با اشاره به فعاليت هزاران هنرمند صنايع دستي در خراسان رضوي و ارتزاق خانواده هاي آنان از مسير توليد محصولات صنايع دستي ادامه داد: بايد اقتصاد و هنر را در کنار هم در نظر گرفت زيرا تامين معيشت هنرمندان با ماندگاري صنايع دستي و هنرهاي سنتي ارتباطي مستقيم و تنگاتنگ پيدا مي کند.
وي به جايگاه صنايع دستي در صنعت گردشگري اشاره و بيان کرد: جذب گردشگر، معرفي فرهنگ و تاريخي ايراني و صدور آن به جهان، افزايش درآمد استان و ارتقا جايگاه اقتصادي و معيشتي خانواده ها همه و همه از مزاياي توسعه و رشد صنعت گردشگري است که نبايد نسبت به آن بي توجه بود.
مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي گفت: صنايع دستي در کنار همه کاربردهايي که دارد مي تواند به عنوان سوغات پيام رسان ابعاد فرهنگي سفر براي گردشگران داخلي و خارجي باشد.
وي افزود: بخشي از سفر و گردشگري همراه با هديه و سوغات است که نه تنها اين امر تاثير اقتصادي قابل توجهي در بر دارد بلکه صنايع دستي را به پيام رسان فرهنگي تبديل مي کند.
زارع صفت ادامه داد: هنرمندان حوزه صنايع دستي خراسان رضوي از توانمندي و هنر والايي برخوردارند. بايد با هدفمند کردن محصولات صنايع دستي و در نظر گرفتن نياز مصرف کنندگان در نوع کاربري محصولات اين بخش به رشد و پرورش هنرمندان، حمايت از آنان و جلب توجه گردشگران و کشف بازارهاي جديد در اين عرصه اقدام نمود.

* 500 غرفه عرضه صنايع دستي
معاون هنرهاي سنتي و صنايع دستي اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي نيزگفت: صنايع دستي در بين گردشگران داخلي و خارجي جايگاه و جاذبه بالايي دارد و اين امر مايه خرسندي است.
محمد مطيع افزود: برنامه ريزي هاي گسترده و هدفمندي در عرصه معرفي، فروش و عرضه صنايع دستي در خراسان رضوي و مشهد در ايام نوروز انجام شده است.
وي با بيان اينکه محور فعاليت ها وبرنامه ها در نوروز امسال `نوروز متفاوت` است ادامه داد: در زمينه صنايع دستي نيز تلاش مي شود تا نوروز متفاوتي برگزار شود و بيش از گذشته اين هنرهاي سنتي و ارزشمند دستي به گردشگران معرفي شود.
معاون اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي گفت: در قالب برنامه ريزيهاي انجام شده 500 غرفه عرضه و فروش صنايع دستي در سراسر استان در ايام نوروز برپا مي شود.
وي افزود: با احتساب غرفه هاي در اختيار گذاشته شده از سوي مجموعه آستان قدس رضوي و شهرداري مشهد 200 غرفه صنايع دستي در کلانشهر مشهد و طرقبه شانديز فعال است.
مطيع ادامه داد: هنرمندان بايد نسبت به نياز بازار و نوآوري در صنايع دستي اقدام نمايند تا بازار محصولات خود را بيابند و ضمن ترغيب و تشويق مصرف کنندگان به استفاده از صنايع دستي، درآمد خود را از اين مسير تضمين کنند.

* فعاليت 25 هزار هنرمند صنايع دستي
مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي گفت: بيش از 25 هزار هنرمند در رشته هاي مختلف هنرهاي سنتي و صنايع دستي اين استان فعاليت دارند.
وي افزود: از اين تعداد 16 هزار هنرمند در زمينه تراش سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي در 482 کارگاه داراي مجوز، فعاليت دارند.
زارع صفت ادامه داد: علاوه بر آن بسياري نيز در کارگاههاي متعدد فاقد مجوز مشغول فعاليت هستند.
وي با بيان اينکه تاکنون براي 20 هزار هنرمند صنايع دستي کارت صنعتگري صادر شده گفت: از اين تعداد حدود چهار هزار نفر زير پوشش بيمه قرار دارند.