چاپ

خراسان انلاين- خراسان جنوبي يکي از استان هاي حادثه خيز کشور است که قرارگرفتن آن بر روي گسل حدود 100 درصد آن را در معرض خطر زلزله داده است.
اگرچه مردم بسياري از اين زلزله ها را احساس نمي کنند اما بنا به گفته کارشناسان سناريوي زلزله هاي مخرب هر 12 سال در استان تکرار مي شود که خاطرات تلخي را در ذهن بسياري از مردمان اين سرزمين برجاي گذاشته است.
از اولين زلزله مخرب ثبت شده در استان حدود 50 سال مي گذرد. اين زلزله که در سال 47 در دشت بياض و فردوس رخ داد بالاي هفت ريشتر قدرت داشت به گونه اي که با زلزله هاي پياپي در مدت دو روز، دو منطقه دشت بياض، کاخک و فردوس ويران شد و 12 هزار خانه مسکوني فرو ريخت و قريب به 70 هزار نفر نيز بي‌خانمان شدند.
دومين زلزله مخرب استان که در سال 57 در طبس رخ داد ماندگارترين زلزله عصر معاصر ايران نام گرفت.
اين زلزله با شدت 7.8 ريشتر سبب شد که 70 درصد مردم شهر جان خود را از دست بدهند و در ثانيه اي شهر تاريخي طبس به تلي از خاک تبديل شود و اثري از آن شهر زيباي تاريخي حاشيه کوير مرکزي ايران باقي نماند.
اما داستان ادامه دار زلزله در خراسان جنوبي به همين جا ختم نشد و زلزله 7.3 ريشتري اردکول در سال 76، زلزله پنج ريشتري زيرکوه در 15 آذرماه 91 و زمين‌لرزه قاين از ديگر حوادث ناگواري هستند که خاطراتي ناخوش را در يادها به ماندگار گذاشته و هنوز هم يادآور روزهاي ناله و شيون است.

** بطور متوسط هر 12 سال يک زمين لرزه بالاي 6 ريشتر در استان رخ مي دهد
مديرکل مديريت بحران استانداري خراسان جنوبي عنوان مي کند: در خراسان جنوبي گسل هاي زيادي که شناسنامه دار و قديمي هستند وجود دارد.
بنابراين وقوع زلزله طبيعي است.
ابوالحسن ميرجليلي يادآور مي شود: در سال هاي 94 و 95 زمين لرزه بالاي 4 ريشتر در استان نداشته ايم و اين زمين لرزه ها نيز خسارات مالي و جاني در پي نداشته اند.
وي به پيشينه وقوع زمين لرزه هاي با قدرت بالاي 6 ريشتر در استان اشاره مي کند و مي افزايد: در طول ساليان گذشته شاهد وقوع زمين لرزه هايي در بيرجند، زيرکوه، فردوس، طبس با 7.1 ريشتر،خضري دشت بياض با 7.2 ريشتر بوده ايم که وقتي فاصله زماني اين زمين لرزه ها را بررسي مي کنيم مي توان عنوان کرد که در خراسان جنوبي بطور متوسط هر 12 سال يک زلزله رخ مي دهد که برخي از اين زلزله ها مانند طبس و خضري در کشور نيز با توجه به قدرت زياد آن صدا کرده است.
وي تاکيد مي کند: ايستگاه هاي لرزه نگاري به طور دقيق زمين لرزه ها را رصد مي کنند و اگر پيش لرزه اي در استان رخ دهد حتما هشدارهاي لازم به مردم داده مي شود مانند هشداري که در استان ايلام چند مدت قبل به مردم داده شد و خوشبختانه خسارات جاني نداشت.
مير جليلي با تاکيد بر اينکه ما در استان زلزله خيزي هستيم، اظهار مي کند: مردم بايد حساس باشند و ابنيه خود را مقاوم سازي کنند چرا که در تمامي نقاط استان گسل وجود دارد.

** وقوع زمين لرزه حتي با قدرت پايين نيز هشدار دهنده است
استاد زمين شناسي دانشگاه نيز با بيان اينکه با بکار بردن اين عبارت که وقوع زمين لرزه در استان حتي با قدرت کمتر از 3 ريشتر نيز هشدار دهنده است، مي گويد: هر چند نمي توان زمان دقيقي را براي وقوع زمين لرزه هايي با قدرت بالا مشخص کرد اما همين زمين لرزه هاي کوچک نيز هشدار دهنده هستند.
رضايي با بيان اينکه در ادوار گذشته ميانگين در فاصله زماني 10 تا 12 سال زلزله هاي بزرگي با قدرت حدود 7 ريشتر يا بيشتر به وقوع پيوسته است، مي افزايد: وقوع زمين لرزه در استان ما که زلزله خيزاست بديهي است اما نمي توان عنوان کرد که وقوع اين زمين لرزه ها با قدرت پايين نشان از پيش لرزه هايي براي وقوع زلزله هاي بزرگتر است و به لحاظ علمي اين پيش بيني ها دقيق نيستند.

** شناسايي 38 گسل فعال در استان
وي با بيان اينکه وقوع زمين لرزه با قدرت کمتر از 3 ريشتر خاصيت استان ماست، گفت: سرچشمه زمين لرزه ها فعاليت گسل هاست و در خراسان جنوبي 38 گسل فعال شناسايي شده که در تمامي نقاط استان توزيع شده اند ولي بخش عمده آنها در شرق و غرب استان متمرکز شده اند.

** پيش بيني وقوع زمين لرزه به لحاظ علمي امکان پذير نيست
استاد زمين شناسي دانشگاه اظهار مي کند: به لحاظ علمي با توجه به پيچيدگي هاي موجود نمي توان زمان دقيقي را براي وقوع زمين لرزه پيش بيني کرد نه تنها در ايران بلکه در تمام دنيا بيشتر تلاش بر اين است که مکاني داشته باشند تا بتوانند با مقاوم سازي از خسارات بکاهند.
بي ترديد اگر دست اندرکاران و مردم مقاوم سازي در ساخت و سازها و استحکام بنا را مورد توجه جدي قرار دهند، خسارت هاي جاني ومالي ناشي از زلزله بسيار محدود خواهد بود.

** دوسوم استان در منطقه زلزله خيزي قرار دارد
مسئول شبکه لرزه‌نگاري بيرجند مي گويد: دو سوم مساحت استان در منطقه با خطر زلزله‌خيزي خيلي زياد، قرار داشته به‌طوري که در 50 سال اخير، 6 زمين‌لرزه ويرانگر با بزرگي 6/5 تا 7/3 ريشتر، رخ داده است.
هاشمي با بيان اينکه از 43 بلاياي طبيعي شناخته شده در جهان، حدود 34 مورد آن در ايران اتفاق مي‌افتد که 26 مورد آن در استان خراسان جنوبي است مي افزايد: متأسفانه اکثر جانباختگان، در بر اثر بي‌احتياطي و بي توجهي به هشدار‌ها، جان خود را از دست داده‌اند.
مسئول شبکه لرزه‌نگاري بيرجند خاطر نشان مي کند: 12 ايستگاه زلزله سنجي در استان داريم و بيرجند از شهرهاي زلزله خيز استان است.
وي درباره پيشگيري از حادثه در زمان زلزله عنوان مي کند: اولين کار پوشش کامل ايستگاه هاست و بايد مکانهاي خطرساز و روي گسل فعال هستند مشخص شوند و مناطق خطر ساز مقاومت سازي شود و به مردم هشدار و اطلاعات داده شود.
هاشمي دومين عمل را آموزش همگاني همه دستگاهها از جمله صدا و سيما و مدارس مي داند و مي افزايد: همه ارگانها آموزش را در برنامه روزانه خود قرار دهند و مثلا مدارس ماهانه يک ساعت براي آموزش دانش آموزان را داشته باشند.
وي افزود: مرکز زلزله نگاري استان بصورت خودجوش و بدون اخذ هيچ هزينه اي ساليانه 1500 کارگاه آموزشي براي دانش آموزان برگزار کرده است.

** توجه به زلزله از اهداف متخصصين ساخت و ساز است
رئيس سازمان مهندسي ساختمان خراسان جنوبي هم بيان مي کند: از آنجا که ايران يکي از مناطق زلزله‌خيز در جهان مي‌باشد ودراين رابطه نيز تجربه‌هاي بسيار دردناکي را تجربه کرده است، توجه به زلزله مي‌بايست يکي از اهداف اصلي متخصصين در امر ساخت و ساز باشد.
غلامرضا توکلي اضافه مي کند: در کشور ايران در نتيجه همگامي علومي مانند زلزله‌شناسي، مهندسي سازه، مهندسي ژئوتکنيک با هدف بهبود عملکرد سازه‌ها در برابر زلزله و در نتيجه افزايش دوام و ايمني آنها، در آيين نامه طراحي ساختمانها در برابر زلزله ( استاندارد 2800 ) که در تمامي مراحل ساخت و ساز در استان مد نظر قرار مي گيرد، صورت پذيرفته است.
وي با اشاره به اينکه همچنين مراکز تحقيقاتي کشور، با چند دهه‌ سابقه پژوهشي و اطلاعات جديد مهندسي در زمينه‌هاي مختلف، مهندسي سازه وزلزله، زلزله‌شناسي و در اختيار داشتن شبکه شتاب نگاري، لرزه‌نگاري و آزمايشگاه هاي مجهز سازه، مصالح ساختماني، بتن و ژئوتکنيک، تا کنون توانسته است داده‌هاي لازم را براي طراحي ساختمان ها در برابر زلزله و مقاوم سازي آنها ايجاد کرده و در اختيار جامعه مهندسي قرار دهد مي افزايد: با تدوين ضوابط و مقررات مهمي چون آيين نامة طراحي ساختمانها در برابر زلزله و آيين نامه حداقل بار وارده بر ساختمانها و ابنية فني گامهاي با ارزشي در کشور براي بهبود وضع ساخت و ساز تا به امروز برداشته شده است.

** حضور مسئولان ايمني در پروژه هاي استاني
توکلي درباره موارد قابل توجه سازمان نظام مهندسي ساختمان استان در مباحث ايمني مي گويد: حضور مسئولان ايمني در پروژه هاي استاني و ناظرين ماده 35 سازمان از موارد قابل توجه سازمان نظام مهندسي ساختمان مي باشد.وي ادامه مي دهد: مباحث ٢٢ گانه مقررات ملي ساختمان که اعمال آنها در کليه ساخت و سازها الزامي است و سازمان اين موارد را کنترل مي نمايدتوکلي با اشاره به اينکه توجه به ضلع سوم ساخت و ساز که مقوله اجرا بوده نيز در دستور کارسازمان مي باشد، مي افزايد: بر اين مبنا الزام ساختمان هاي با مشخصات زيربناي بيش از ٨٠٠ مترمربع ويا ٥ سقف به بالا مي باست توسط سازنده مسکن و ساختمان( مجري ذيصلاح) انجام شود.
وي خاطر نشان مي کند: بنابراين توجه به سه ضلع اصلي ساخت و ساز شامل طراحي، اجرا، نظارت مي تواند محصول نهايي را که ساختمان بوده از لحاظ ايمني و عمر مفيد ساختمان تضمين نمايد.
رئيس سازمان مهندسي ساختمان خراسان جنوبي تصريح مي کند در بخش طراحي مي‌توان گفت که ايده اوليه سازه يک پروژه، نقش بسيار اساسي در مقاومت آينده سازه در برابر زلزله دارد. ايده طراحي اوليه ممکن است سيستم ساختماني‌اي را ديکته نمايد که در آن سيستم، دستيابي به مقاومت در برابر نيروهاي جانبي به سختي حاصل گردد.
در نتيجه مي‌توان به اهميت همکاري مشترک ميان معماران، مهندسان سازه و ديگر متخصصان پي برد.
در فرآيند طراحي، از ايده اوليه تا طراحي جزئيات اجرايي حضور ملاحظات سازه‌اي براي طراحي و ساخت مقاوم در برابر زلزله ضروري مي‌باشد.