چاپ

خراسان آنلاین -
در خراسان‌جنوبی، مراسم آیینی بسیاری برگزار می‌شود که یکی از این آیین‌ها، سنت حسنه برات است، روزی که به حواله کردن صدقه و خوبی برای مردگان شهرت دارد .
مردم خراسان‌جنوبی، در روزی به نام برات بر سر مزار رفتگان خود جمع می‌شوند و با خواندن فاتحه، دادن صدقه و توزیع مواد غذایی برای آمرزش روح عزیزانشان دعا می‌کنند .
برات در روزهای انتهایی ماه شعبان و روز منتهی به شب نیمه شعبان برگزار می‌شود که این خود بر برکات این روز افزوده است و مردم خراسان‌جنوبی معتقدند تقارن این روز با ایام شعبان، باعث آرامش بیشتر روح عزیزانشان شده و آن‌ها را از صدقاتی که در این روز داده می‌شود بهره‌مند می‌سازد .
این آیین نمادی از یاد آخرت و روز محشر است که توسط نیاکان ما پایه ریزی شده است. نگاهی به آیین‌های گذشتگان، ما را بیشتر با مباحث معنوی آشنا می‌سازد. کافیست قدری به فلسفه ایجاد این رسوم و آیین کهن بیندیشیم .
چراغ برات؛ خیراتی از جنس دعا
محمدحسن قلندری، یک محقق و پژوهشگر خراسان‌جنوب گفت: اگرچه برات در اسناد بانکی ارائه سندی معتبر برای دریافت وجه نقد معنا دارد اما در ادبیات دینی و فرهنگ عامه درخراسان جنوبی کاربردی مشخص دارد، به گونه ای که در استان های خراسان سه شب قبل از نیمه شعبان را "برات" گویند .
وی افزود: در این شب ¬ ها مردم با روشن کردن شمع بر گلزار مردگان خود برای شادی روح آن‌ها دعا می‌خوانند و این چراغانی کردن مزار مردگان به “چراغ برات” معروف شده که با گذشت چندین سده همچنان در فرهنگ مردم استان تجلی دارد .
این محقق و پژوهشگر افزود: اگرچه آیین برات نیز همچون بسیاری از رسم و رسوم کهن ایرانی آنگونه که باید مورد نقد و بررسی قرار نگرفته، ولی اسنادی وجود دارد که این آیین زرتشتی در اثر مرور زمان رنگ اسلامی‌ گرفته و در فرهنگ دینی و اسلامی ‌نیز ورود یافته و همچنان این سنت حسنه با جلای اسلامی ‌در ایران زمین وجود دارد .
قلندری با بیان اینکه برات، آیین همنشینی خراسانیان با مردگان در آستانه نیمه شعبان است، تصریح کرد: ایرانیان از دیرباز برای مردگان خود احترام خاصی قایل بوده و سعی می‌کردند به نوعی روح آنان را از خود راضی نگه دارند و بر اساس همین سنت مراسم گوناگونی برای تجلیل از مردگان و شادی روح آن‌ها و طلب آمرزششان در نقطه نقطه ایران زمین وجود دارد که در استان خراسان به این رسوم "چراغ برات" می‌گویند؛ که موضوع شناخته شده ¬ ای بین ایرانیان به خصوص خراسانی ها است .
وی با بیان اینکه دامنه این رسم آن‌‌چنان گسترده است که به ماه شعبان در این منطقه “ماه برات” می‌گویند، خاطرنشان کرد: مراسم شب‌های برات یا چراغ برات دارای سابقه‌ای دیرینه و ریشه‌دار است .
آیین‌های کهن روز برات
این محقق و پژوهشگر بیان کرد: اعتقاد اغلب مردم خراسان بر این است که در این ایام سرنوشت رقم می‌خورد، به طوری که در نقاط روستایی خراسان در شب نیمه شعبان به پشت بام رفته و در روشنایی مهتاب"اگر شب مهتابی باشد" ایستاده و به سایه خود نگاه می‌کنند و از این طریق سرنوشت خود و اقوام خود را در آن سال پیش‌بینی می‌کردند، در عین حال دست به دعا برمی‌دارند و از خداوند طلب سالی خوش می‌کنند .
قلندری اظهارکرد: اقشار مختلف مردم به ویژه کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند در این روز با حضور در مزار اموات ضمن درخواست آمرزش و زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره درگذشتگان، آنان را در برکات میلاد یگانه منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عج) شریک می‌کنند .
وی با بیان اینکه پخت انواع نان های سنتی مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچ و حلوا و پخش آن بین مردم به ویژه کودکان از مراسم ایام برات در شهرهای گوناگون خراسان است، گفت: مردم این منطقه از کشورمان اعتقاد دارند پخت این خوراکی ها باید قبل از غروب آفتاب انجام شود .
این محقق و پژوهشگر ادامه داد: اهالی خانه نیز از آنچه در خانه موجود است مانند خرما، شکلات، نقل و نبات، لنگاش پخته، عناب و گردو به آن‌ها می‌دهند و بدینوسیله از آن‌ها تشکر می‌کنند .
قلندری اظهار کرد: از دیگر مراسم روز برات که بیشتر در روستاها رونق دارد اجرای مراسم ‌"برات خوانی" است، در این مراسم جوانان و نوجوانان روستا به خانه افرادی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند مراجعه کرده و اشعاری را در یادآوری روز برات قرائت می‌کنند .
وی یادآور شد: در روستاها رسم بر این است که شب نیمه شعبان تمام چراغ‌های خانه باید روشن باشد، اعتقاد روستاییان بر این است که در این شب ارواح مردگان آن خانه به محل زندگی خود می‌آیند و اگر چراغ خانه روشن باشد برای اهالی خانه دعای خیر نموده و در غیر این صورت آنان را نفرین می‌کنند .
برپایی 126پایگاه جمع آوری صدقه در روز برات در خراسان‌جنوبی
احمد رفیعی، معاون توسعه مشارکت‌های مردمی کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایسنا گفت: 126پایگاه در روز برات در خراسان‌جنوبی برای جمع آوری صدقه برای سلامتی و ظهور امام زمان (عج) برپا می‌شود .
وی افزود: این پایگاه‌ها 14 شعبان در برپایی 126 پایگاه جمع‌آوری صدقه برای سلامتی حضرت مهدی(عج) محل گلزار شهدا همزمان با روز برات و در مساجد، میادین، معابر اصلی و محافل برگزاری جشن‌های نیمه شعبان برپا و این صدقات برای کمک به نیازمندان هزینه می‌شود .
معاون توسعه مشارکت‌های مردمی کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان‌جنوبی افزود: این پایگاه‌ها با هدف ساماندهی کمک‌های مردمی و رسیدن کمک‌های مردمی به دست نیازمندان واقعی برپا می‌شود .
رفیعی ادامه داد: همچنین در این پایگاه‌ها برای بیماران صعب‌العلاج و تهیه جهیزیه نیازمندان، حامی یابی برای طرح‌های اکرام ایتام، محسنین، شفا، کوثر برای ایتام، انجام می‌شود .
وی از وجود دو هزار بیمار صعب العلاج، 1400 نوعروس پشت نوبت دریافت جهیزیه، دانش‌آموزان و دانشجویان نیازمند کمک هزینه تحصیلی و نیازمندان مسکن در استان خبر داد و اظهار کرد: مردم با کاهش هزینه‌های روز برات و ساماندهی کمک‌ها به سمت نیازمندان واقعی می‌توانند بسیاری از مشکلات معیشتی نیازمندان را رفع کنند .
معاون توسعه مشارکت‌های مردمی کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان‌جنوبی یادآور شد: مردم خراسان‌جنوبی پارسال 46 میلیون تومان برای سلامتی امام زمان (عج) صدقه دادند .
چه خوب است که با توجه به فلسفه آیین‌های نیاکان خود، از وارد شدن بسیاری از تجملات در این آیین‌ها جلوگیری کرد .