چاپ

خراسان آنلاین - محمود فتوحی گفت: دوره صفوی، دوره امپراطوری فرهنگی و ادبی ایران و نه انحطاط ادبی است.
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، داور «اولین جایزه ادبی محمدقهرمان» امروز 31 اردیبهشت‌ماه در این همایش که در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: هنوز جامعه ما این پرسش را دارد که چرا عصر صفوی و چرا دوره‌ای که بسیاری آن را دوره انحطاط ادبی می‌دانند، چنین باید مورد توجه قرار بگیرد.
این استادتمام رشته زبان و ادبیات فارسی عنوان کرد: بازه نزدیک به سیصدساله عهدصفوی دوره‌ای است که ایران را به جهاتی باید به صورت جدی مورد توجه قرار داد. من پنج دلیل برای این ادعا دارم که محققان باید به این دوره توجه ویژه داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: نخست اینکه این دوره، دوره امپراطوری فرهنگ ایرانی است. هیچ دوره‌ای فرهنگ ایرانی با چنین وسعت بر فرهنگ دیگر کشورها تاثیر نداشته است. ازیک طرف تاثیر فرهنگ ایرانی را بر بنگلادش و هند را می‌بینیم تا جایی که اکبرشاه زبان رسمی شبه قاره هند را پارسی اعلام کرد و از سوی دگر تا کناره دریای سیاه تا شهر مستار ادبیات فارسی به پیش می‌رود و از سمت شرق نیز تا بخارا کشیده می‌شود.
فتوحی افزود: این وسعت فرهنگی و این قلمرو پهناور ایران فرهنگی دوره امپراطوری ادبیات است و حال مگر می‌شود وسعت فرهنگ چنین باشد و ما آن را دوره انحطاط ادبی بنامیم و این در حالی است که مدعیان این ادعا خود نیز چندی بعد اعلام کردند که ما اشتباه کرده‌ایم اما باز هم ما همچنان داریم عنوان انحطاط ادبی را تکرار می کنیم.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: ما در دوره صفوی گونه های متکثر زبان فارسی از جمله گونه بالکانی، عثمانی، گونه هندی، گونه ماورالنهری را می‌بینیم که همه این گونه‌ها در نتیجه امتزاج زبان فارسی با زبان این قلمروها شکل گرفته است.
وی تصریح کرد: دومین دلیل من این است که این عصر، دوره تنوع بعدهای فکری، فلسفی و زیبایی شناسی است. در حوزه زیبایی شناسی، ما شاهد یک انقلاب در نگارگری و نقاشی هستیم. همچنین تحولاتی که در معماری ایرانی و هندی و تلفیق این دو اتفاق می‌افتد شایان ذکر است. از آن طرف ما شاهد مکتب‌های بغداد و مکتب‌های مختلف هند هستیم که همه این‌ها، مایه خام انبوهی دانش دست نخورده برای محققان است.
فتوحی ادامه داد: پیوند زیبایی شناسی ایرانی و هندی در نگارگری، معماری، نقاشی، خوش نویسی و شعر فضای بسیار وسعی را برای تحقیقات ما فراهم می‌کند تا ما بدانیم که بوده‌ایم و چه کرده‌ایم. بالغ بر هزار نخبه به قلمروی ایران مهاجرت کردند و باید بررسی کرد که این‌ها چه برای ایران آورده‌اند و در دوره خود در ایران چه کرده‌اند.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: دلیل دیگری که من برای مطالعه این دوره در نظر دارم انبوه منابعی است که در این دوره وجود دارد، این انبوه منابع ما را به تحقیق ملزم می‌کند. بخشی از فهم ما درباره پیش از صفویه مرهون کتب صفویه است. به عنوان مثال کتاب «خلاصه الاشعار» که در دوره‌های پیشین یک تذکره فاقد ارزش آن را می دانستند، از آن نظر که برای یک معشوق پسر نگاشته شده بود، حاوی دانش بسیار نابی است که می‌تواند ما را با اطلاعات پیشین و پسین دوره صفوی آشنا کند و جالب است که بدانیم بیشتر دیوان هایی که ما داریم مرهون زحمت تقی‌الدین کاشی مولف این تذکره است و حتی می‌توان گفت بیشتر دیوان‌هایی که ما اکنون داریم پیش از وجود این شخص اصلا وجود نداشته، چرا که کاشی است که آن‌ها را گردآوری می‌کند.
وی اظهار کرد: علت دیگری که من می‌توانم برای اهمیت تحقیق در این دوره بیاورم این است که عهد صفوی دوره تشکیل دولت ملی در ایران است. فهم ساختارهای امروز بدون فهم دوران صفویه امکان پذیر نیست. نمی شود شما بسیاری از ساختارهای اعتقادی، سیاسی و ایدئولوژیکی امروز را به مطالعه بگیرید و این دوره را نشناسید.
فتوحی ادامه داد: اما متاسفانه جریان هایی در آغاز شکل گیری مطالعات جدی در ایران این دوره را مغفول نهادند و گسستی میان ما و تاریخ ایجاد شد و اکنون شاهد یک شکاف 300 ساله در تاریخ خود هستیم. باید بررسی کرد چه اتفاقاتی در این دوره رخ داده است، به هرحال مردم این دوره آداب و رسوم و شکل زندگی خاصی داشته‌اند همه چیز جنگ و خون نبوده است.
داور «اولین جایزه ادبی محمدقهرمان» ابراز کرد: البته ما تاریخ بدی در حوزه آموزش داریم. تاریخ هنر نداریم تاریخ اندیشه‌ها در مدارس تدریس نمی‌شود. تنها این بیان را داریم که یک قلدری آمد و خون ریخت و رفت. جای بررسی دارد که این شکل از تاریخ نویسی را چه کسی در تاریخ معاصر به ما دیکته کرده است.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از محققان خارجی این دوره را رنسانس ایرانی می دانند در حالی که در داخل به انحطاط تعبیر می شود. پویایی اجتماعی در این دوره خیلی بیشتر است، سواد عمومی در این دوره بالا می‌رود، ادبیات در این دوره قهوه خانه‌ای می‌شود و ادبیات از دربار تنزل پیدا می‌کند، حال باید سوال کرد آیا جامعه‌ای که در آن همه مردم می نویسند و سواد دارند بهتر است یا جامعه‌ای که در آن سواد محدود به دربار است.
فتوحی تصریح کرد: این وضغیت احتماعی را ما باید به وضع روشنتری بیان کنیم و فیلمسازان، هنرمندان و نمایشنامه نویسان ما و کسانی که تاریخ را بازخوانی می‌کنند باید به شکلی نو به این دوره بپردازند. طبیعتا تمام دوره ما مرگ و کشتار نبوده، اندیشه و هنر و فرهنگ نیز بوده است. به هرحال امیدوارم در نهایت ما نیز بتوانیم همانند افرادی چون قهرمان درک شفافی از تاریخمان داشته باشیم.
انتهای پیام