چاپ

خراسان آنلاین - بجنورد- غول هزار چهره خشکسالی هر روز چهره ای از خود نمایان می کند و این سال ها، کمبود آب در روستاهای خراسان شمالی مایه بداخلاقی تنش و نزاع های دسته جمعی شده است به طوریکه براساس آمارهای رسمی، استان از نظر این نوع نزاع ها در رده های نخست استان ها قرار دارد.
شاید کسی فکرش را هم نمی کرد آب، مایه حیات انسان ها روزی سبب خشونت و تنش میان مردم شود. همان مردم که همواره در حادثه های مختلف سیل و زلزله یاریگر هم نوع خود هستند وقتی پای مایه حیات به میان می آید بداخلاق و بی حوصله می شوند.
* تنش در بیشتر رودخانه ها دیده می شود
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی در این باره گفت: تنش اجتماعی بر سر آب از ده سال گذشته در جای جای استان آغاز شده است و اکنون در بیشتر رودخانه های استان، شاهد درگیری و تنش روستاییان بر سر آب هستیم.
بهروز عربی اظهار داشت: کمبود آب سبب شده تا مشکلات خشکسالی به مشکل اجتماعی بدل شود و در این سال ها تشدید شده و شمار بیشتری از روستاها را در برگرفته است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: با توجه خشکسالی های چند ساله اخیر و کاهش نزولات جوی، هم اکنون 10 درصد قنات های این استان خشک شده اند.
عربی با اشاره به کاهش 21 درصدی بارندگی سال جاری در مقایسه با پارسال اظهار داشت: هم اکنون 66 رشته قنات در خراسان شمالی خشک و یا به مرز خشکی رسیده اند.
وی گفت: بیشترین قنات های خشک شده در شهرستان های شیروان، اسفراین، جاجرم و گرمه است که تحت تاثیر خشکسالی ها خشک شده اند.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در این خصوص افزود: از مجموع کل 629 رشته قنات در خراسان شمالی، مرمت و لایروبی 250 رشته قنات در دست اجرا است که از محل اعتبارات سال 96، 194 میلیارد ریال برای آن در نظر گرفته شده است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: هم اکنون ظرفیت سالانه آب موجود در قنات های این استان 85 میلیون متر مکعب است که 33 هزار هکتار از اراضی زراعی و باغی استان را زیر پوشش قرار داده اند.
خراسان شمالی 629 رشته قنات دارد که شیروان و اسفراین با 320 رشته قنات، بیشترین قنات های این استان را دارا است.
* 48 درصد زمین های آبی کشاورزی استان دچار تنش آبی است
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با اشاره به کاهش بارندگی ها در چند سال گذشته گفت: امسال 48 درصد از زمین های آبی باغی و زراعی استان با تنش آبی رو به رو است.
محمدجواد تشکری اظهار داشت: سطح زمین های کشاورزی آبی استان 145 هزار هکتار است که حدود نیمی از آن با تنش آبی روبه رو است.
وی با بیان اینکه 87 درصد از منابع آبی استان معادل 965 میلیون مترمکعب، در بخش کشاورزی به مصرف می رسد افزود: اکنون 60 درصد از منابع آبی کشاورزان استان از منابع آبی سطحی تامین می شود که البته منابع پایداری نیست و با پایین آمدن میزان بارندگی ها بشدت کاهش یافته است.
تشکری خاطرنشان کرد: کشاورزان استان در این سال ها، کم آبی و تنش ها را لمس کرده اند زیراکه در 15 سال گذشته میزان منابع آبی تجدید پذیر استان بیش از یک میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
وی تصریح کرد: در 15 سال گذشته منابع آبی تجدیدپذیر استان 2.4 میلیارد مترمکعب بود اما این رقم اکنون بیش از یک میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
تشکری اظهار داشت: در این سال ها سطح زمین های زراعی استان به علت کم آبی ها کاهش یافته است به طوری که سطح گندم آبی از 60 هزار هکتار به 49 هزار هکتار و سطح گندم دیم از 110 هزار هکتار به 99 هزار هکتار رسیده است.
وی با بیان اینکه در یک دهه گذشته میزان بارندگی ها در استان سالانه 260 میلی متر بود اما اکنون این رقم به 230 میلی متر رسیده است.
وی گفت: این در حالی است که در این سال ها سطح باغ های استان از 32 هزار هکتار به 42 هزار هکتار رسیده و این افزایش سطح با افزایش میزان مصرف روبه رو بوده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی گفت: بخشی از این توسعه باغ ها مربوط به تغییر کاربری زمین زراعی به باغ و بخشی مربوط به ایجاد باغ در زمین های شیبدار بوده است.
* تغییر اقلیم و خشونت اجتماعی
تشکری اظهار داشت: بر اساس یک تئوری، تغییر اقلیم و خشکسالی بتدریج و در مراحل مختلف سبب بروز مشکلات و تنش های اجتماعی می شود.
وی تصریح کرد: در مرحله نخست پدیده خشکسالی به عنوان پدیده جوی است و گذر می کند اما اگر خشکسالی تدام یافته و منابع آب زیر زمینی و سطحی کاهش یابد تبدیل به خشکسالی آبی می شود که بتدریج و در صورت تداوم سبب خشکسالی کشاورزی می شود.
وی تصریح کرد: با تداوم وضعیت و با کاهش میزان تولید محصولات کشاورزی در بخش های مختلف زراعی، باغی و دامی، خشکسالی در مرحله بعد سبب کاهش درآمد روستاییان و بهره برداران مختلف می شود که به عنوان خشکسالی اقتصادی شناخته می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: خشکسالی های اجتماعی نیز سبب بروز درگیری ها و تنش های اجتماعی در میان روستاییان می شود.
* 17 منطقه پرنش اجتماعی آب در خراسان شمالی وجود دارد
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی با اشاره به بروز تنش های اجتماعی بر سر آب کشاورزی گفت: 17 منطقه پرتنش اجتماعی در زمینه آب کشاورزی در استان شناسایی شده است.
وحید واسطه اظهار داشت: تنش آبی کشاورزی عمدتا بر سر آب های سطحی است و پنج منطقه پرتنش اجتماعی آب در حوزه آب های زیر زمینی نیز در استان شناسایی شده است.
وی افزود: چاه هایی که در حریم چاه های مجاز و چشمه ها و قنات ها حفر شده، محل تنش کشاورزان و روستاییان شده است.
واسطه با اشاره به فعالیت ها و کارکردهای میرآب ها در توزیع آب کشاورزی و حل اختلافات گفت: یکی از راهکارهای خوب برای جلوگیری از تنش های اجتماعی، احیای طرح میرآب در روستاها است.
وی تصریح کرد: در سال های گذشته اداره آبیاری علاوه بر تامین آب، توزیع آن را نیز بر عهده داشت اما از سال 61 در قانون توزیع عادلانه آب، توزیع آب به وزارت کشاورزی واگذار شد و از آن زمان میرآب ها بلاتکلیف ماندند و تاکنون نیز این طرح احیا نشده است.
واسطه اظهار داشت: توزیع آب در میان کشاورزان، یکی از کارکردهای میرآب ها است و می توان مشکلات توزیع آب را توسط آنان به حداقل رساند.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی تاکید کرد: در این استان که استان کشاورزی است، احیای میرآب ضروری است البته احیای این طرح، ساز و کار خاص خود را می طلبد.
معاون اجتماعی نیروی انتظامی خراسان شمالی گفت: نزاع های فردی و دسته جمعی سال 96استان در مقایسه با سال ماقبل آن 12 درصد افزایش دارد که پلیس برای کاهش آن طرحی در دست تهیه دارد.
سرهنگ حیدر اقبالی اظهار کرد: در طرح پلیس، علل درگیر و نزاع ها در استان شناسایی و راه کارهای نیز برای از بین بردن نزاع ها ارائه می شود.
وی افزود: اختلاف بر سر زمین و آب کشاورزی یکی از علت های وقوع نزاع ها در روستاها است و با بروز خشکسالی ها افزایش میزان درگیری ها بر سر آب در استان محتمل است.
سرهنگ اقبالی با اشاره به افزایش5 درصدی پرونده های نزاع و درگیری در طرح نوروزی امسال خاطرنشان کرد: شمار پرونده های درگیری ها و نزاع های فردی و دسته جمعی در اجرای این طرح 446 مورد به ثبت رسیده است که این رقم در مدت مشابه پارسال 423 مورد گزارش شده بود.
خراسان شمالی 344 هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از این سطح 300 هزار هکتار کشتزاز است و بیش از 42 هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این حوزه فعالیت می کنند، این استان بیشترین شاغل در بخش کشاورزی را دارد.