بزرگنمايي:

برج رادکان يا "رادک" در روزگار اوج خود تنها تعيين کننده فصل، سال و نوروز در جهان بوده‌ است؛ در گذشته  تصور مي‌شد آرامگاه يکي از ايلخانيان است.

برج رادکان اولين برج در جهان است

از افتخارات بزرگ ايرانيان "برج رادکان" در چناران است که تاکنون علي رغم پژوهش‌هاي صورت گرفته تنها بخشي از هويت نجومي اين برج مشخص شده است.

معماري بدنه برج رادکان بسيار ساده و داراي آجر چيني معمولي و داراي تزئينات آجرکاري و گچ بري است و به منظور استحکام بخشي بيشتر حد فاصل بندهاي آجرها با فشار انگشت دست به داخل فشرده شده‌ اند که قابل توجه است.

ورودي هلالي شکل آن در ضلع جنوبي گنبد قرار دارد و زيباترين قسمت بنا در بخش فوقاني آن قرار دارد، که عبارت از دو رديف قطار بندي و دو کتيبه کوفي و پهلوي است که در ميان تزئينات آجرکاري و گچ بري که نام باني و تاريخ ساخت بر آن نوشته شده‌است.

طرح داخلي گنبد رادکان مدور و داراي نمايي ساده و اندود گچ و آهک است؛ در تمام بدنه بنا آجرو ملات گچ و آهک بکار رفته ‌است.

علاوه بر راهنمايي مسافران و مقبره به دليل وجود منفذهايي به تعداد بروج دوازده‌گانه برخي نيز اين برج را داراي تقويم و ستاره‌شناسي مي دانند.

البته قابل توجه است که  انتخاب مکان درها، دريچه ها در برج اتفاقي نيست زيرا درها درست در راستاي طلوع يلدايي (آغاز زمستان) و غروب آغاز تابستان در پهنه برج ساخته شده است و اين برج تنها برجي است که مي توان از طريق آن چهار فصل، سال کبيسه و آغاز نوروز را معين کرد.

گفته مي شود اين برج چون در مسير جاده قرار داشته است به اين شکل نامگذاري شده است.

برج رادکان در استان خراسان رضوي و در 80 کيلومتري مشهد در مسير چناران در محل شهر قديم رادکان قرار دارد و اين  برج  داراي گنبد مخروطي شکل است که ساختمان آن احتمالاً در سال 607 قمري به پايان رسيده است.

برج "اخنگان" مدفن دختر هندي يا مقبره "گوهرتاج آغا"

برج يا ميل اخنگان با بنايي آجري يکي ديگر از برج هاي خرسان رضوي  است که در فاصله 22 کيلومتري شمال شهر مشهد مجاور "روستاي اخنگان"در کناره جاده توس به پاژ زادگاه فردوسي بزرگ ساخته شده است.

علي رغم اينکه هويت مدفون در اين بنا مشخص نيست برخي از منابع آن را ساخته‌اي بر فراز مدفن دختر هندي مي‌دانند که در راه زيارت دار فاني را وداع گفته اما سازمان ميراث فرهنگي آنرا مقبره گوهر تاج آغا خواهر گوهرشاد تيموري مي‌داند.

برخي معتقدند ميل اخنگان از جمله گورهاي سردابه شکل دستجمعي که در مجاورت مکان‌هاي متبرک و گورستان‌هاي عمومي ساخته مي‌شده و گور مسافران متشخص تا زمان انتقال، بوده است.

گفته مي شود معماري اين برج متعلق به دوره تيموري و قرن نهم هجري است و اين برج، مقبره‌اي به ارتفاع 17 متر است که روي سکوي مدوري با هشت نيم ضلعي قرار گرفته‌است.

 نماي خارجي برج اخنگان علاوه بر دارا بودن شکل مدور با 8 نيم ستون الحاقي تزئين شده‌است و بر راس بنا گنبدي از نوع مخروطي قرار گرفته که با کاشي‌هاي لاجوردي و فيروزه‌اي در نوارهاي افقي تزئين شده ‌است.

بناي ميل روي سکوي کوتاه 8 گوشي قرار گرفته و ساقه استوانه‌اي آن 7/13 متر ارتفاع دارد و کلاهکي عرقچيني به بلندي  2/4 روي آن قراردارد.

ساقه ميل از درون 8 گوش و از بيرون استوانه‌اي با 8 نيم ستون الحاقي و تزئيني است.

بنا از آجر ساخته شده و با قطعات کاشي به شکل‌هاي مستطيل، چند ضلعي و ستاره چليپا با نقوش برجسته و متنوع به رنگ لاجوردي و فيروزه‌اي تزئين شده است.

تاريخ ساخت بنا مشخص نيست اما شباهت زيادي به معماري مسجد جامع  در سال 861 هجري و بناي امير چخماق يزد 830 هجري دارد.

برج "کشمر" راهنمايي مسافران مرکز ايران به نيشابور

برج "کشمر" در استان خراسان رضوي در شمال شرقي بردسکن در روستاي "کشمر" ساخته شده است.

برج از داخل داراي 3 طبقه و ارتفاع تيزه اصلي گنبد تا کف 31 متر است و گفته مي‌شود معماري اين برج به معماري سبک سلجوقي نزديک است.

مطالعات نشان داده که لحظه سال تحويل را در روز اول بهار از روي اين برج و در محل يکي از طاقچه‌هاي آن با استفاده از نور خورشيد تعيين مي‌کرده‌اند و البته مهمترين کارکرد اين برج راهنمايي مسافران مرکز ايران به نيشابور بوده است.

اين بنا بر فراز بقايا و آوارهاي قلعه‌اي کهن به نام کوشک ساخته شده و از ديدگاه معماري با برج رادکان در چناران قابل مقايسه است.

بنا فاقد کتيبه است و بيشتر نشان دهنده اسلوب معماري در قرن هفتم هجري است و معماري اين برج با 18 متر ارتفاع به سبک برج رادکان است.

شکل درونى برج، هشت‌گوش است و داراي 42 متر محيط خارجي و 21 متر محيط داخلي است.

 نماي خارجي پوششي مخروطي شکل دارد و از آجر ساخته شده  و همچنين بنا دو جداره است که از جدار داخلي طاقي‌هايي به داخل بنا ساخته شده است.

راهروي پلکاني و مارپيچ بين دو جداره صعود به پوشش اول را مهيا مي‌کند و بدنه بنا داراي دو قسمت است که قسمت پايين دوازده ضلعي است و پايه بنا را تشکيل مي‌دهد، قسمت بالاي پايه، بدنه اصلي و داراي 48 ترک به شکل نيم ستون است.

آثار تاريخي در خراسان رضوي هر کدام با خود رازهاي را به همراه دارند که برج هاي تاريخي  اين استان  از آن جمله اند و دليل محکمي بر تمدن و پيشرفت علمي دانشمندان ايران زمين در گذشته هاي دور هستند.