بزرگنمايي:

خراسان آنلاین - بیرجند-خراسان جنوبی با تولید 98 درصد زرشک کشور رتبه نخست در تولید این محصول را در کشور و جهان به خود اختصاص داده اما هنوز هم یاقوت های سرخ کویر بی نشان بوده و پای استان در صادرات لنگ می زند.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: عالیه نخعی: همزمان با آغاز فصل پاییز، فصل برداشت یاقوت های سرخ در کویر نیز آغاز می‌شود. این روزها اگر به هر کدام از روستاهای خراسان جنوبی قدم بگذاری مناظر زیبایی از رقص برگ های زرد پاییزی در میان مزارع سرخ رنگ زرشک را خواهی دید که سوز و سرمای پاییز را برایت ترش و ملس می‌کند.
خراسان جنوبی با تولید سالانه 18 هزار تن زرشک خشک، 98 درصد تولید زرشک کشور و رتبه نخست جهانی در تولید این محصول را به خود اختصاص داده است.
امسال نیز کشاورزان خراسان جنوبی حدود 15 هزار هکتار از باغات خود را به کشت این محصول اختصاص داده‌اند و سازگای خوب این محصول با کم آبی و خشکی منطقه سبب شده که این میزان سال به سال افزایش پیدا کند.

جای خالی زرشک های تازه در سبد غذایی
با این وجود هنوز هم زرشک خراسان جنوبی برند ملی ندارد و هنوز هم این محصول پرخاصیت و پر مصرف تنها به صورت خشک و برای تزیین پلو در سفره‌ها استفاده می‌شود.
این در حالی است که بنا به گفته کارشناسان زرشک دارای خواص دارویی و درمانی بالایی بوده که می‌توان مصرف درمانی داشته باشد و حتی آب، شربت و مربای این محصول می‌تواند سفره‌ها را پر رنگ و لعاب تر کند.
نبود صنایع تبدیلی زرشک در استان، سهم ناچیز آن از صادرات و جا نیفتادن مصرف تازه خوری این محصول حتی در داخل کشور سبب شده که تنها فروش فله ای زرشک خشک مد نظر باشد که آن هم به دلیل نبود بارگاه‌ها مناسب و هزینه های بالا برای احداث این بارگاه‌ها به سرانجام نمی‌رسد و کشاورز ناچار است محصول را از همان سر مزرعه به دلالان بفروشد.
از طرف دیگر بروز برخی آفات و تگرگ سال گذشته که سبب نابودی برخی از درختان شد، در سال جاری میزان برداشت محصول را کاهش داده است.
سیلی تگرگ بر گونه زرشک
یکی از زرشک کاران روستای مهمویی بیرجند در این رابطه به خبرنگار مهر می‌گوید: تگرگ سال قبل سبب خسارت بالا به باغات زرشک شد به گونه ای که از 100 شاخه 40 تا را کلا قطع کردیم و مقداری هم که قطع نشده بود یک پنجم به ثمر نشست.
علی براتی با بیان اینکه سال گذشته تا 70 درصد کاهش برداشت داشتیم، عنوان داشت: امسال نیز شاخه ای که قطع شده بود جوانه زد و چون دیر جوانه زد، بارور نشد.
وی ادامه داد: همچنین در ابتدای سال نوعی آفت در باغات زرشک شیوع یافت که تاکنون در روستایی مهمویی این آفت را نداشته‌ایم.

به گفته وی امسال هر کیلو زرشک تر با شاخه از چهار هزار تا پنج هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شود.
یکی دیگر از زرشک کاران مهمویی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر با تأکید بر لزوم احداث بارگاه های زرشک برای نگهداری این محصول، اظهار کرد: اگر کشاورزان بارگاه زرشک نداشته باشند ناچار هستند محصول را به دلال بدهند و اگر دلال وارد بازار شود به طور حتم به بازار صدمه می‌زند.
رضا حسین پور با بیان اینکه باید تسهیلات کم بهره به کشاورز داده شود، عنوان داشت: دولت باید از کشاورز حمایت کند چراکه با کمبود و گرانی آب و برق هزینه‌ها و درآمد سربه سر خواهد بود.
پیش بینی برداشت 18 هزار تن زرشک خشک در استان
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر ، سطح زیر کشت زرشک در استان را 15 هزار هکتار عنوان کرد و گفت: از این میزان 12 هزار و 800 هکتار بارور است.
در حال حاضر در خراسان جنوبی 25 هزار خانوار در بحث کاشت، داشت و برداشت زرشک مشغول به فعالیت هستند مهدی عصمتی پور از پیش بینی برداشت 18 هزار تن زرشک خشک در استان خبر داد و گفت: از این میزان 270 میلیارد تومان عاید زرشک کاران استان می‌شود.
وی با اشاره به اینکه امسال هم در کیفیت محصول و هم در پیش بینی عملکرد نسبت به سال های گذشته افزایش خواهیم داشت، بیان کرد: پیش بینی می‌شود امسال 10 درصد افزایش عملکرد در زرشک تولیدی استان داشته باشیم.
به گفته وی در حال حاضر در خراسان جنوبی 25 هزار خانوار در بحث کاشت، داشت و برداشت زرشک مشغول به فعالیت هستند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه زرشک استان به 30 کشور صادر می‌شود، افزود: کشورهایی از جمله هلند، آلمان، اتریش و آمریکا، ایالات متحده و کشورهای عربی از جمله مقاصد صادرات زرشک استان هستند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم در گفتگو با مهر ادامه داد: خراسان جنوبی اولین تولید کننده زرشک دنیا است و این محصول استان در درمان بیماری های مثل تصفیه خون، عروق، بیماری کبدی موثر بوده و میوه، چوب و حتی ریشه زرشک دارای خواص دارویی بالایی است.
هاشم ولی پور مطلق همچنین از وجود 120 بارگاه زرشک به ظرفیت 500 تن و 9 کارخانه فرآوری به ظرفیت هفت هزار و 200 تن در استان خبر داد و گفت: در حال حاضر مهمترین مشکل زرشک کاران استان کمبود بارگاه زرشک است.
خرید توافقی زرشک دست دلالان را کوتاه کرد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی ادامه داد: به دلیل همزمانی برداشت با بارندگی های پاییز، اگر کشاورز جایی برای نگهداری نداشته باشد ناچار است که محصول را به صورت تازه وارد بازار کند.
وی با تأکید بر اینکه به اعتبارات کم بهره برای احداث بارگاه نیاز داریم، افزود: امسال اعتبارات خوبی برای احداث بارگاه زرشک با بهره پایین و بازپرداخت بلند مدت اختصاص یافته است.
وی اضافه کرد: همچنین از حدود دو سال قبل اعتباری به تعاونی داران داده می‌شود تا محصول را با قیمت توافقی از کشاورز خریداری کنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان داشت: با ورود تشکل های تعاون روستایی به بحث خرید زرشک امسال قیمتی که برای زرشک پیش بینی می‌شود خرید زرشک تازه از کشاورزان چهار هزار تومان تا پنج هزار تومان است که قیمت خوبی برای کشاورزان است.
ولی پور مطلق همچنین در خصوص بروز آفات به باغات زرشک نیز گفت: امسال هفت دستگاه پیش آگاهی را خریداری کرده‌ایم که از وضعیت آفات و بیماری‌ها آگاهی دهد با این وضعیت آفات و بیماری‌ها در استان تحت کنترل است.
وی با بیان اینکه زنبور سرشاخه دار زرشک را توانسته‌ایم کنترل کنیم و هیچ مشکلی در این زمینه نیست، بیان کرد: در بحث زنگ زرشک با کارهای تحقیقاتی که انجام شده در دو شهرستان زیرکوه و درمیان مبارزه شیمایی با این آفت انجام شده و بیماری تحت کنترل قرار گرفته است.
بروز آفت زنگ زرشک در 700 هکتار از باغات
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی ادامه داد: امسال حدود 650 تا 700 هکتار از باغات زرشک استان درگیر با این آفات بوده که در بیشتر این باغات مبارزه مکانیکی و حرص انجام و در نزدیک به 340 هکتار نیز مبارزه شیمیایی انجام شده است.
ولی پور مطلق با تأکید بر اینکه کنترل بیماری و آفات همکاری کشاورز با سازمان جهاد کشاورزی را می‌طلبد، افزود: یک باغ می‌تواند کانون بیماری‌ها باشد اگر همکاری شود می‌توان زنگ زرشک را کنترل کند.

ضعف در فراوری و برند سازی
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در سه سال گذشته سعی شد قبل از برداشت جلسه ای با زرشک کاران، تولید کنندگان و تعاونی‌ها برگزار شود تا به نقطه ای برسیم که قیمت کف برای کشاورز تعیین شود.
سید حسین خیریه با بیان اینکه سعی بر این است که نفع کشاورز در این کار دیده شود، عنوان داشت: تعیین این قیمت سبب می‌شود که بازار عادی خرید زرشک بالا برده شود و تا حدودی نفع کشاورز نیز تامین شود.
وی ادامه داد: تحقق این امر سبب می‌شود که کسانی که در بحث خرید فعالیت می‌کنند قیمت از این مبلغ مصوب پایین تر نبرند که این امر در نهایت به نفع کشاورز است.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند تأکید کرد: سعی بر این است که سودی که قرار است ایجاد شود برای همه از کشاورز گرفته تا عاملان خرید یکسان بوده و نسبت به عملکرد و تلاش آن‌ها بین همه تقسیم شود.
خیریه همچنین به صادرات زرشک اشاره کرد و گفت: تاکنون در بحث صادرات روی کنسانتره، آب و شربت زرشک کارهای خوبی انجام شده اما نیاز به اقدامات بیشتری در زمینه فراوری داریم.
وی اضافه کرد: مهم‌تر از همه نیاز است که در این بحث تبلیغ شود و این محصول به عنوان گیاه دارویی معرفی شود.

لزوم معرفی مصارف دارویی و درمانی زرشک
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند با بیان اینکه در حال حاضر تنها مصرف خوراکی زرشک مطرح است، بیان داشت: این محصول دارای خواص زیادی بوده و می‌تواند در بخش های درمان و حتی تولید لوازم آرایشی مورد استفاده قرار گیرد که تحقق این امر نیازمند کار تبلیغی است.
می‌توان محصول زرشک تازه را با بسته بندی و برند خاص استان در بازارهای استان های دیگر به فروش رساند که تحقق این امر 15 تا 20 درصد سود بیشتری برای کشاورز خواهد داشت خیریه همچنین بر لزوم جایگزینی دستگاه های زرشک خشک کنی به جای بارگاه های زرشک تأکید کرد و گفت: این دستگاه‌ها در کنار کاهش زمان خشک شدن محصول بسیاری از میکروب‌ها، قارچ‌ها و عوامل بیماری زا را از بین می‌برند که در بارگاه این امکان فراهم نیست.
وی ادامه داد: هرچند شاید محصول تولیدی در بارگاه‌ها دارای ظاهر مناسبی باشند اما بار میکروبی آن بالا است که این امر سبب عدم رغبت بازارهای جهانی به تولیدات استان می‌شود.
پای استان در صادرات یاقوت های سرخ می لنگد
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند تأکید کرد: تحقق این امر بدون حمایت دولت و در اختیار دادن وام های کم بهره باطول دوره دراز مدت امکان پذیر نیست.
خیریه با بیان اینکه هنوز زرشک در بخش صادرات جای خوبی باز نکرده است، افزود: برخی از محموله هایی نیز که در گذشته صادر شده‌اند به دلیل بار میکروبی برگشت خورده‌اند.
وی همچنین با انتقاد از اینکه در امر برند سازی محصول زرشک تاکنون اقدام خاصی انجام نشده است، بیان کرد: در این راستا می‌توان محصول زرشک تازه را با بسته بندی و برند خاص استان در بازارهای استان های دیگر به فروش رساند در صورت تحقق این امر 15 تا 20 درصد سود بیشتری برای کشاورز خواهد داشت.
با توجه به اینکه خراسان جنوبی سال‌هاست با خشکسالی رو به رو است، ادامه حیات کشاورزی در منطقه نیازمند کشت محصولاتی با نیاز آبی کم است که زرشک به دلیل نیاز آبی کم و سازگاری با منطقه می‌تواند گزینه مناسبی در این خصوص باشد اما زرشک کاران استان برای ادامه کار نیازمند حمایت هستتند.