بزرگنمايي:

خراسان آنلاین - مشهد- ایرنا- سودای ورود به مدارس استعدادهای درخشان یا تیزهوشان و تحصیل در این مراکز، در سالیان اخیر به دغدغه بسیاری از دانش آموزان وخانواده های آنان تبدیل شده و اکنون تقریبا کمتر مدرسه خوشنامی را می توان یافت که آشکارا دم از برنامه ریزی برای فرستادن شمار بیشتری از دانش آموزان به این مدارس نزند.
هم اکنون در مدارسی که درجه ای از مدارس دولتی بهترند و شرایط ویژه تری دارند به خصوص از پایه سوم ابتدایی به بعد در کنار کتابهای درسی، مطالعه حجم قابل توجهی از کتابهای کمک درسی برای آمادگی آزمون تیزهوشان، اجباری شده است.
انواع و اقسام کلاسهای آمادگی آزمون تیزهوشان و تست زنی نیز، از جانب اولیای دانش آموزان و نیز معلمان و مدیران مدارس توصیه شده و بر شرکت در آنها تاکید می شود.
این در حالی است که چندین سال است سیاست رسمی آموزش و پرورش سنجش کیفی دانش آموزان اعلام شده و سعی می شود با پرهیز از سنجیدن توانایی دانش آموزان در قالب نمره و عدد، سایر وجوه رفتاری و شخصیتی دانش آموزان مد نظر قرار گیرد اما در آزمونهای تیزهوشان ، در همچنان بر پایه نمره و سنجش کمی می چرخد.
آزمونی که به خاطر ظرفیت محدود مدارس استعدادهای درخشان، فشار مضاعفی را به دانش آموزان وارد می کند و کنکور را با تمام اضطرابها و دغدغه هایش، به پایه های ششم ابتدایی و نهم متوسطه نیز تسری داده است.
فرض راه اندازی و تشکیل چنین مدارسی وجود نخبگانی باهوش و توانایی محاسباتی فوق العاده و بالاتر از میانگین عادی جامعه و ضرورت توجه ویژه علمی بدانها بود اما حال، تحصیل در این مدارس به اپیدمی فراگیری بدل شده که مبتنی بر این فرض است که گویا تحصیل در مدارس استعدادهای درخشان به معنای قرار گرفتن حتمی در مسیر موفقیت تحصیلی است.
یک استاد برجسته روانشناسی دانشگاه تهران و رئیس سابق نظام روانشناسی کشور اما به شدت معترض این وضعیت است و با انتقاد از مدارس تیزهوشان و تلاش والدین برای فرستادن فرزندانشان به این مدارس به خبرنگار ایرنا گفت: با کلاسهای آمادگی برای تیزهوشان مخالف هستم و معتقدم اخلاق و آرامش بچه ها نباید قربانی تست و تیزهوشان شود.
دکتر غلامعلی افروز افزود: باید کودکانمان را هوشمند، تلاش مدار و متوکل بار بیاوریم تا اصلا فکر رفتن به تیزهوشان نداشته باشند چون این مسائل، آفت تربیت و دکان و بازاری برای کسب سود بعضی افراد است.
وی ادامه داد: بروید بررسی کنید که آن کسانی که در سن زیر 14 سالگی به دانشگاه رفته اند کجایند و کجا را گرفته اند؟ به جرات می توان گفت هیچ جای خاصی نیستند چون انسانهای خلاق عموما در مدارس تیزهوشان درس نخوانده اند.
این روانشناس گفت: پدر و مادرها باید بکوشند پیوندهای عاطفی خود را با کودکانشان تقویت کنند و به تلاش فرزندان و نه حاصل کارشان بها بدهند.
رئیس اندیشکده 'خانواده، مرکز الگوی اسلامی ایرانی' افزود: پدر و مادرها بدانند که بهترین روش برای تربیت فرزندان این است که هیچ کاری نکنند چون تربیت زمینه سازی بستر برای رویش است و برای فراهم کردن این بستر باید لبخند زد و بانشاط و عاشق بود.
افروز تاکید کرد: خیلی از پدران و مادران تربیت را با نظام و برقراری نظم اشتباه می گیرند در حالی که کار تربیتی مثل کار باغبانی است.
وی ادامه داد: باغبان، نمکزارها را رفع می کند، حشرات موذی و آفات را از بین می برد تا گیاهان رشد کنند اما هیچ گاه گیاه را از زمین نمی کشد تا بیرون بیاید، چون گیاه باید خود بروید و از زمین بیرون بیاید.
او گفت: دبستان به عنوان نخستین محیط رسمی که کودک تجربه می کند جایگاهی برای توانبخشی روانی و اجتماعی کودکانی است که هنوز این مهارتها را نیاموخته اند.
این روانشناس افزود: کم رویی، پرخاشگری، منفعل و خجالتی بودن، اضطراب، کمال زدگی، دیکتاتورمنشی و سختگیری معضلاتی است که اگر در خانواده حل نشده باشد باید در مدرسه حل شود.
وی ادامه داد: به همین دلیل است که حقوق معلمان دبستان نباید از حقوق استادان دانشگاه کمتر باشد تا رضایتمندی شغلی ایجاد شود و معلم بتواند این مشکلات را حل کند نه این که به دنبال تعلیم تست زدن به دانش آموزان باشد.
دکتر افروز گفت: دبستان حساسترین، مهمترین و سرنوشت سازترین مقطع در گستره دوران تحصیلی انسان است ضمن آن که بستر ارتباط حاکمیت با خانواده نیز از دبستان آغاز می شود.
وی ادامه داد: مهمترین رویکرد فرزندپروری در جهان این است که فرزندان را عروس و دامادهای خوبی برای آینده پرورش دهیم یعنی عروس و داماد دلارام تربیت کنیم که البته آن را هم از ما پدران و مادران یاد می گیرند.
* برگزاری آزمون ورودی مدارس استعدادهای درخشان و تیزهوشان، اضطراب را به دانش آموزان دوره ابتدایی نیز کشانده است
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی هم در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: برگزاری آزمون ورودی مدارس استعدادهای درخشان و تیزهوشان، دامنه اضطراب را به دانش آموزان دوره ابتدایی نیز کشانده است.
دکتر سمیه عسکریان افزود: رصدهای کمیته آسیب شناسی سلامت روانی، اجتماعی آموزش و پرورش خراسان رضوی نیز نشان می دهد که مباحث کنکور و آزمونها برای دانش آموزان و خانواده آنان آسیب زاست و وزارت آموزش و پرورش این امر را پذیرفته و در حال اصلاح رویه ها است.
وی گفت: چندی پیش معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش نیز از پیگیری برای حذف آزمون مدارس استعدادهای درخشان و تیزهوشان از پایه ششم ابتدایی خبر داد.
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی افزود: در پیدایش این شرایط تنها آموزش و پرورش مقصر نیست و بررسی گردش مالی موسسات مختلف غیردولتی در حوزه کنکور مشخص می کند که چه باری بر روی خانواده ها و حتی آموزش و پرورش وجود دارد تا در همین مسیر کنکورزدگی و آزمون محوری حرکت کنند.
عسکریان گفت: حتی کانالهای مختلف تلویزیون پر از تبلیغ انواع کلاسهای آمادگی کنکور، انتخاب رشته و کتابهای کمک درسی است و این نشان می دهد که کار حتی از دست آموزش و پرورش خارج شده و متاسفانه مطالبه جامعه به این سمت و سو کشیده شده است.
وی تاکید کرد: تغییر فرهنگ و تفکر جامعه به مساله کنکور و موفقیت، از آموزش و پرورش به تنهایی ساخته نیست و در این میان رویکرد و نقش رسانه ها نیز در این زمینه بسیار تاثیرگذار و تعیین کننده است.
*افراط در دستیابی به موفقیتهای تحصیلی از موانع رسیدن به شادی و نشاط اجتماعی است
مدیرکل امور فرهنگی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی نیز در این خصوص گفت: طبق یک پژوهش، افراط در دستیابی به موفقیتهای آموزشی و تحصیلی که جامعه ایرانی به خصوص والدین به شدت به دنبال آن هستند از موانع رسیدن به شادی و نشاط اجتماعی است.
دکتر سیدکمال حسینی افزود: شادی یک حالت ذهنی و احساس خوب بودن توسط احساسات مثبت یا لذت بخش تعریف می شود و نشاط اجتماعی هم یک مولفه غالب در تمام مطالعات اجتماعی به شمار می رود که طبق مطالعات علمی صورت گرفته گرایش افراطی به حصول موفقیتهای تحصیلی در جامعه کنونی ایران مانع رسیدن به آن شده است.
وی گفت: طبق این مطالعات در جامعه کنونی ایران مهارت کم در خود ابرازی و تخلیه هیجانات اجتماعی، عدم پیش بینی مهارتهای ارتباطی و فراغتی در مدارس، استانداردهای دوگانه تربیتی در خصوص جوانان به گونه ای که مثلا مدرسه چیزی و خانواده چیز دیگری را طلب می کند از موانع دیگر حصول شادی و نشاط اجتماعی در جامعه ایرانی است.
*نحوه پذیرش دانش آموز در مدارس استعدادهای درخشان علمی نیست
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: حتی نحوه شناسایی و پذیرش دانش آموزان برای تحصیل در مدارس تیزهوشان و استعدادهای درخشان هم در کشور ما علمی نیست.
عسکریان افزود: در پایان تحصیلات پایه ششم یک آزمون تستی از دانش آموزان برای ورود به مدارس ویژه تیزهوشان و استعدادهای درخشان گرفته می شود که در پایه نهم نیز دوباره یک آزمون برای راهیابی دانش آموزان بازمانده به این مدارس برگزار می شود.
وی این آزمون های تستی را علمی ندانست و گفت: تیزهوش در تعریف علمی به کودک و نوجوانی گفته می شود که در سنین قبل از مدرسه یا دبستان و دبیرستان علاوه بر توانایی هوشی بالا، دارای خلاقیت و مدل تفکر خلاق، توانایی مدیریت، رهبری و توانایی خاص در یک موضوع علمی باشد.
او افزود: مطابق این تعریف، داشتن توانایی هوشی که با مولفه های سنجش هوش سنجیده می شود تنها قسمتی از توانایی یک فرد تیزهوش است و در این قسمت افراد تیزهوش باید بهره هوشی بین 130 تا 140 داشته باشند که تنها 2 درصد افراد جامعه در این سطح هوشی هستند.
عسکریان اضافه کرد: این در حالی است که طبق اعلام معاون متوسطه وزارت آموزش و پرورش، اکنون 4.2 درصد از دانش آموزان کشور و نیز استان خراسان رضوی در مدارس تیزهوشان درس می خوانند.
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: برای شناخت یک فرد تیزهوش تاریخچه فردی آن فرد خیلی مهم است چون بچه های تیزهوش از ابتدای تولد، حرکاتشان و طی کردن مراحل رشدشان با بچه های دیگر متفاوت است.
عسکریان افزود: در واقع موفقیت هایی که کودکان تیزهوش در دوران زندگی دارند محدود به موفقیت علمی نیست و باید همه ابعاد هوشی آنان شمارش و محسوب شود مثلا این که زودتر صحبت یا حرکت می کنند که این گونه امور از مشاهدات عینی والدین و معلمان به دست می آید.
وی گفت: در انتخاب یک فرد تیزهوش باید مشاهدات عینی در کنار آزمونهای میزان هوش لحاظ شود و این در حالی است که هم اکنون خیلی از متخصصان معتقدند که حتی آزمونهای رایج هوش که در جامعه ما برای تشخیص تیزهوشان استفاده می شود، دچار مشکل است.
او افزود: آزمون تیزهوشانی که هم اکنون در پایه ششم برگزار می شود فقط یک مولفه توانایی علمی را در نظر می گیرد و برای قبولی در آزمون مدارس تیزهوشان و استعدادهای درخشان، تاریخچه فردی دانش آموز و مشاهدات معلم و والدین در نظر گرفته نمی شود.
عسکریان گفت: وقتی با یک آزمون تستی می خواهیم دانش آموز را بسنجیم باید بدانیم که آزمون تستی بر اساس چند درس مثلا علوم، ریاضی و اجتماعی تهیه می شود و به همین خاطر است که الان در مقطع ابتدایی از کلاس سوم به بعد با بچه ها روشهای تست زدن را کار می کنند تا مهارت تست زنی را بیاموزند و در تست زدن سرعت پیدا کنند.
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به دنبال تربیت دانش آموز تمام ساحتی است.
عسکریان افزود: در این سند، برای دانش آموز، 6 ساحت دینی- اخلاقی، سیاسی- اجتماعی، زیستی- بدنی، هنری- زیبایی شناختی، اقتصادی- حرفه ای و علمی - فناوری در نظر گرفته شده اما هم اکنون تمرکز والدین و جامعه و به تبع آن نظام آموزشی بر روی ساحت علمی - فناوری قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: قطعا یک دانش آموز تک ساحتی نمی تواند فردی موفق، دارای سلامت روان و احساس رضایت از زندگی باشد اگرچه درصدی از کسانی که در تیزهوشان تحصیل می کنند می توانند بدون فشاری، آموزش های سخت این مدارس را طی کنند ولی قطعا همه 4.2 درصد دانش آموزانی که در این مدارس درس می خوانند این توانایی را ندارند.
به نظر می رسد که تحصیل در مدارس استعدادهای درخشان یا تیزهوشان نباید به مدی برای فخرفروشی والدین به یکدیگر تبدیل شود چرا که در این فخرفروشی، روان و روح و شادی و آرامش دانش آموز است که قربانی می شود و این گونه مدارس حتی اگر قابل تجویز و توصیه هم باشند تنها برای همان 2 درصدی باید تجویز شوند که از هوش بالایی برخوردارند و تحصیل در این مدارس موجب نمی شود که دچار عوارض روحی، روانی و شخصیتی شوند.
جامه تحصیل در مدارس تیزهوشان زیبنده هر قامتی نیست لذا والدین باید با پرهیز از جوزدگی، فرزندان خود را در مدارسی ثبت نام کنند که تحصیل در آنها بتواند در کنار آموزشهای علمی، ساحتهای گوناگون شخصیت فرزندشان را هم پرورش دهد.
گزارشگر: کامیار اسماعیل پور ** انتشار دهنده: علی اصغر ایزدی
5132/1922