بزرگنمايي:

خراسان آنلاین - یک استاد و پژوهشگر علوم سیاسی گفت: دکتر فاطمی نقش عمده‌ای در اجرا یا پیشبرد سیاست خارجی و دیپلماسی ایران بر عهده داشت. اصلاحاتی که در عرصه سیاست خارجی انجام داد، موقعیت و چهره‌ای از او ترسیم کرد که قبل و بعد از او کمتر فردی اینگونه بود.
به گزارش ایسنا-منطقه خراسان، دکتر محسن مدیرشانه‌چی در مراسم گرامیداشت دکتر فاطمی که عصر امروز 22 آبان ماه برگزار شد، اظهار کرد: تاریخ ما چهره‌های بزرگ و درخشان علمی، ادبی، فرهنگی، سیاسی و مبارزان و شهیدانی دارد که همواره در برخی وضعیت‌ها به ایجاد امید و تحول فکری در جامعه کمک می‌کنند. در این میان برخی از جهاتی شاخص‌تر هستند.
وی افزود: دکتر فاطمی به جهت فداکاری‌ها، مبارزات، دانش سیاسی و اجتماعی، نقش‌هایش در عرصه‌های گوناگون، اداره بخشی از قوه مجریه، برخی ایده‌ها و آموزه‌ها و به خصوص شهادت و ایثارش شاخص بود، یکی از ویژگی‌هایی که او را نسبت به سایرین ممتاز می‌کرد، هوشمندی و فراستش بود که در دورانی کوتاه و در جوانی او را به از منظر علمی، سیاسی و اجتماعی به مراحل بالا رساند، در 32 سالگی عضو موسس جبهه ملی ایران و در 35سالگی وزیر خارجه شد که جوان‌تری فرد در بین آن‌ها بود.
این پژوهشگر علوم سیاسی با بیان اینکه فاطمی نقش عمده‌ای در اجرا یا پیشبرد سیاست خارجی و دیپلماسی ایران بر عهده داشت، عنوان کرد: اصلاحاتی که در عرصه سیاست خارجی انجام داد، موقعیت و چهره‌ای از او ترسیم کرد که قبل و بعد از او کمتر فردی اینگونه بود.
مدیرشانه‌چی با اشاره به اینکه ملی شدن نفت توسط فاطمی مطرح شد اما تمام طرح‌ها در وجود وی و حتی دکتر مصدق خلاصه نمی‌شد، خاطرنشان کرد: ملی شدن نفت در مجلس سیزدهم و به ویژه مجلس چهاردهم مطرح شد، در مجلس چهاردهم بحث ملی شدن نفت جنوب مطرح شد به این صورت که جامعه هنوز آمادگی پذیرش جنبشی چون ملی شدن نفت را ندارد و ممکن است این طرح نافرجام بماند. ملی شدن نفت تنها در جنوب مطرح نیست بلکه در سراسر ایران مدنظر است.
وی افزود: بحث ملی شدن نفت با استیضاح دولت آن زمان و سخنرانی‌های فراکسیون اقلیت ادامه پیدا کرد و مجموعه‌ای از احزاب، گروه‌ها، جریان‌ها و روزنامه‌نگاران طرح و ایده‌ای دادند که این قضیه پیشرفته شد. در مجلس شانزدهم نیز کمیسیونی با مسئولیت مصدق تشکیل شد که این بحث را مطرح کردند. در 25 اسفند سال 1329 این طرح تصویب شد و روز ملی شدن نفت نام گرفت. این نام‌گذاری توسط فاطمی صورت گرفت.
این استاد علوم سیاسی با بیان اینکه فاطمی در فاصله سه روز کودتا از 25 تا 28 مرداد سال 1332، بحث جمهوریت را مطرح کرد، عنوان کرد: اینگونه نبود که فاطمی اولین نفری باشد که بحث جمهوریت را در ایران مطرح کرد.170 سال پیش از فاطمی این بحث به شکل‌های مختلف در ایران وجود داشته است. در دوران بعد از مرگ محمدشاه و در دوران ناصرالدین‌ میرزا جمهوریت مطرح شد اما بسیار خام و به نفع سلطنت بود. در آن زمان کلمه جمهوری‌خواه در کنار کلمات دیگری چون مرتد و ملحد مطرح می‌شد.
وی افزود: در دوران ناصرالدین‌شاه بارها جمهوریت مطرح شده است. سیدمحمد طباطبایی در مزایای جمهوریت بحث‌هایی انجام داده است، آخوند خراسانی را نیز آخوند جمهوری‌خواه مطرح کرده‌اند. بعد از ترک ایران توسط احمدشاه، جمهوری مطرح شد. در گیلان نیز جمهوریت توسط میرزاکوچک‌خان و یارانش شکل گرفت که جمهوری شورایی گیلان در واقع اولین جمهوری است. علاوه بر این در آذربایجان و خراسان نیز جمهوریت مورد بحث قرار گرفت.
مدیرشانه‌چی با بیان اینکه بعد از کودتای سوم اسفند 1299 غوغای جمهوریت توسط رضاخان مطرح شد، تصریح کرد: در همان زمان دودستگی در ایران شکل گرفت. بسیاری از رجال و روزنامه‌نگاران از جمله تقی‌زاده، نایینی و احزاب تجدد، سوسیالیت و کمونیست طرفدار جمهوریت و بهار، میرزاده، بهشتی، مدرس، دولت‌آبادی و خالصی‌زاده از مخالفان جمهوریت بودند.
این پژوهشگر علوم سیاسی با اشاره به اینکه جریان‌های جمهوری‌خواه در داخل و خارج کشور وجود داشت، خاطرنشان کرد: در سال 1305 در ترکمن‌صحرا، در 1307 ایل بختیاری و در خارج کشور در 1309 دانشجویان ایرانی مقیم آلمان خواهان جمهوریت شدند.
وی با بیان اینکه مصدق به عنوان یک جمهوری‌خواه متهم شده بود، عنوان کرد: بعد از فرار شاه از کشور در 25 مرداد، بسیاری از احزاب، گروه‌ها و رجال این بحث را مطرح کردند که ایران جمهوری شود. فاطمی نیز از افرادی بود که به عنوان چهره‌ای رادیکال و انقلابی در جبهه ملی جمهوریت را مطرح کرد و به طور علنی علیه شاه و سلطنت صحبت‌هایی کرد. بحث نفی سلطنت و جمهوریت را فاطمی عنوان کرد اما نخستین شخص یا نظریه‌پرداز جمهوریت نبود. با بازگشت مجدد شاه جمهوریت به تعویق افتاد و در نهایت در جریان انقلاب تحقق یافت.
انتهای پیام