بزرگنمايي:

خراسان آنلاین - مشهد- مشهد سومین شهر کشور به لحاظ برخورداری از بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری است و به جهت نزدیکی این کلانشهر به چند گسل نوسازی بافتهای فرسوده آن باید در اولویت قرار گیرد.
وقوع زلزله های متعدد اخیر در نقاط مختلف کشور از جمله خراسان رضوی بار دیگر لزوم و اهمیت شتاب در بهسازی بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری را مورد توجه و تاکید همگانی قرار داده است. این در حالی است که روند نوسازی بافتهای فرسوده در مشهد کند پیش می رود.
* ساختمانهای قدیمی آسیب پذیر
رئیس نمایندگی مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی در شمال شرق کشور به خبرنگار ایرنا گفت: ساختمانهایی که از حدود 20 سال پیش در مشهد ساخته شده اند به دلیل توجه مجموعه سازمان نظام مهندسی از حیث رعایت مقررات ملی ساختمان و مهندسی ساز بودن در برابر زلزله مقاومت دارند.
محمدرضا مهردوست افزود: از حدود 15 سال پیش آرام آرام استفاده از مهاربندها در ساختمانسازی در مشهد اجباری شد، المانهایی که کمک می کرد سازه ها در برابر زلزله مقاوم شوند نهادینه شدند و مهندسان موظف گردیدند دقت لازم را در کار خود داشته باشند.
وی ادامه داد: با این حال ساختمانهای قدیمی در مشهد به ویژه بناهایی که در بافت فرسوده قرار دارند در برابر زلزله هایی با شتاب و عمق قوی آسیب پذیر هستند و ساختمانهایی هم که مهندسی ساز بوده و ظرف 15 سال اخیر بنا شده اند اما مهندسان در ساخت آنها ضعفهایی داشته اند باید مورد تجدید نظر قرار گیرند.
رئیس نمایندگی مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی در شمال شرق کشور گفت: شاخصهای زیادی از جمله عمق، کانون، شتاب و زمان در شدت آسیبهای ناشی از یک زلزله موثر است. از سوی دیگر بزرگی زلزله اهمیت خاصی در ویرانگری زلزله ندارد بلکه محتوای فرکانسی و شتاب از عواملی است که می تواند یک زلزله را ویرانگر کند.
وی افزود: زلزله ای که فروردین امسال در مشهد و برخی شهرهای خراسان رضوی رخ داد و بزرگی به نسبت قابل توجهی داشت شتاب چندان زیاد نداشت لذا اتفاق خاصی برای ساختمانها در شهر مشهد نیفتاد اما اگر لرزه هایی با شاخصهای بالاتر در مشهد رخ دهد به احتمال زیاد خسارتی برای ساختمانها در شهر در پی خواهد داشت.
مهردوست به شناسایی چند گسل در اطراف مشهد اشاره و بیان کرد: این شهر در منطقه لرزه خیز واقع است و باید در محاسبات ساخت و ساز، ایمن سازی ساختمانها و نظارت بر مهندسی بنای آنها دقت بیشتری اعمال گردد.
* تعیین حریم گسلهای مشهد
مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی شمال شرق نیز به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به وجود گسلهای فعال و لرزه زا از جمله کشف رود، توس، جنوب مشهد، سنگ بست شاندیز و شمال نیشابور ساز وکار عمده آنها راندگی با مولفه کوچک راستالغز به منظور حرکت در امتداد راستای گسل به سمت راست است و به علت ساز وکارش زمین لرزه هایی با بزرگی بالا و تخریب زیاد ایجاد خواهند کرد.
جعفر طاهری افزود: آخرین زمین لرزه بزرگ در ارتباط با گسل کشف رود مربوط به حدود 344 سال پیش با بزرگی 6.6 ریشتر بود که در اثر آن دوسوم شهر مشهد آسیب دید و حدود چهار هزار نفر کشته شدند.
وی ادامه داد: در چارچوب اجرای مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی مبنی بر تدقیق و تعیین حریم گسلهای فعال در پنج کلانشهر تهران، کرج، مشهد، تبریز و کرمان با محوریت سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی مرحله نخست مطالعات میدانی با هدف تدقیق محل عبور و شواهد ساز و کار گسلهای فعال شهر مشهد تا شعاع 50 کیلومتری آن آغاز شده است.
مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی شمال شرق گفت: این مطالعات طی دو مرحله انجام می شود. طی نخستین مرحله در قالب مطالعات صحرایی 40 کارشناس مواردی شامل شواهد ساختاری، مورفوتکتونیکی و زمین ‌شناختی در طول چهار گسل اصلی و فعال شهر مشهد اطلاعات را برداشت می کنند.
وی افزود: دو گسل سنگ بست شاندیز و جنوب مشهد - چناران از بخشهای جنوبی مشهد و دو گسل توس و کشف رود از بخشهای شمالی این شهر عبور می کند.
طاهری ادامه داد: مرحله دوم مطالعات بعد از تحلیل نتایج مرحله نخست، برداشتهای صحرایی با تمرکز بر بررسی دیواره‌ گودبرداریهای عمیق، شواهد ریختی و بررسیهای ژئوفیزیک در سطح شهر مشهد است. حریم اولیه گسل‌ها به عنوان خروجی مرحله نخست طرح تدقیق بعد از تکمیل مطالعات در دو مرحله تعیین و در اختیار کمیته راهبری و اجرایی خراسان رضوی قرار خواهد گرفت.
* میزان مقاومت ساختمانهای قدیمی
معاون فنی و امور حرفه ای سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: وظیفه نظام مهندسی کنترل رعایت مقررات ملی ساختمان و نظارت بر صدور پروانه ساخت در ساخت و سازها است لذا نمی تواند مستقیما در خصوص بخشی از شهر، به عنوان مثال بافت فرسوده برنامه ریزی کند.
فرامرز ذوقی افزود: در موضوعات ترافیکی و شهرسازی اگر استعلامی از سازمان نظام مهندسی در خصوص نحوه ساخت و سازها شود نظام مهندسی برابر با مفاد مقررات ملی ساختمان این موضوع را مورد بررسی قرار می دهد.
وی ادامه داد: در مورد ساختمانهایی که فرسوده هستند در زمانی که ساخته شدند آیین نامه ساختمانی پیشرفت چندانی نداشت و از مصالح ساختمانی مدرن نیز در آنها استفاده نشده لذا در برابر زلزله مقاوم نیستند.
معاون فنی و امور حرفه ای سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی گفت: نمی توان در مورد میزان دقیق مقاومت ساختمانهای قدیمی در برابر قدرت زلزله اظهارنظری داشت زیرا هرگونه اظهارنظر در این خصوص علمی نیست اما بی تردید ضرورت دارد هرچه سریعتر ساختمانهای قدیمی در شهر براساس مقررات ملی ساختمانها بازسازی شوند.
وی افزود: اگر کسی بخواهد در بافت فرسوده ساختمانسازی کند باید مقررات ملی ساختمان را رعایت نماید. این ساختمانها حتما باید مهندس طراح و مجری ذیصلاح داشته باشند و آزمایشهای لازم درباره ساخت آنها انجام گیرد و مسائل ترافیکی و شهرسازی نیز در این نوع بازسازیها باید مورد توجه قرار گیرد.
ذوقی ادامه داد: از سوی دیگر باید مشوقهای لازم در قالب پرداخت تسهیلات ارزانقیمت به مردم برای شتاب در روند بازسازی بافتهای فرسوده شهری از سوی دولت در نظر گرفته شود.
* لزوم مشارکت در بهسازی بافت فرسوده
رئیس شورای اسلامی مشهد نیز گفت: بافتهای فرسوده از مناطق خطرخیز در برابر زلزله هستند و وجود 2 هزار و 292 هکتار بافت فرسوده در مشهد خطر و تهدید جدی در زمان وقوع زلزله است که خسارات جبران ناپذیری به همراه دارد.
محمدرضا حیدری افزود: بازسازی بافتهای فرسوده این کلانشهر از برنامه سوم توسعه تاکنون مطرح بوده ولی اقدام قابل توجهی انجام نشده است. بازسازیهای صورت گرفته بیشتر به صورت طرح الگویی نوسازی و بهسازی برای هزار و 437 هکتار بوده است.
وی ادامه داد: مشهد از نظر بافت فرسوده وضعیتی بدتر از تهران دارد لذا دولت باید در بازسازی بافت فرسوده مشهد نیز مشارکت کند تا بتوان از تسهیلات دولتی برای بازسازی 20 هزار واحد در بافت فرسوده این شهر استفاده کرد.
رئیس شورای اسلامی مشهد گفت: شتاب در روند بازسازی بافتهای فرسوده مشهد نیاز به حمایت دولت و دستگاههای مرتبط دارد. بازسازی این بافتها به ویژه با مشارکت مردم و اختصاص مشوقها در این زمینه از ابزارهای مناسب برای تحرک اقتصادی و رونق بازار مسکن نیز می باشد.
* 18 هزار فقره تسهیلات بهسازی بافت فرسوده
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: تاکنون چهار هزار و 891 هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد شهری و پنج هزار و 363 هکتار سکونتگاه غیررسمی در این استان شناسایی شده است.
محمدرضا اخوان عبداللهیان افزود: محدوده مصوب بافتهای فرسوده و ناکارآمد در 30 شهر شامل 119 محله است. سهم خراسان رضوی از کل بافتهای فرسوده و ناکارآمد کشور 7.8 درصد و محدوده مصوب بافتهای فرسوده و ناکارآمد در مشهد 2 هزار و 292 هکتار است. این شهر از حیث مساحت بافتهای فرسوده و ناکارآمد سومین شهر در ایران است.
وی ادامه داد: سالانه 270 محله از بافتهای ناکارآمد شهری در کشور از جمله تاریخی، فرسوده و سکونتگاه غیررسمی در دستور احیا، بهسازی و بازآفرینی قرار دارند.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان رضوی گفت: با اعمال سیاستهای تشویقی و در چارچوب قانون حمایت از احیا بافتهای فرسوده، اقدامات بخش غیردولتی برای احیا و بازسازی بافتهای فرسوده در قالب بودجه مصوب بسیار موثر بوده و تدابیر ویژه ای برای اجرای آن اندیشیده شده است.
وی افزود: دولت از طریق اعمال سیاستهای حمایتی، حقوقی، تشویقی و اعطای تسهیلات یارانه ای نسبت به احیا و بازسازی حداقل 10 درصد بافت فرسوده شهری با رعایت سرانه های روبنایی و زیربنایی توسط بخش غیردولتی و شهرداریها اقدام و تفاوت سود تسهیلات یارانه ای مورد نیاز هر ساله را در قوانین بودجه سنواتی پیش بینی کرده است.
اخوان گفت: در این چارچوب از سهمیه استانی خراسان رضوی برای تسهیلات ساخت مسکن در محدوده محلات هدف امسال 18 هزار و 598 فقره تسهیلات بین 25 بانک عامل در نظر گرفته شده که مالکان محدوده ها پس از تشکیل پرونده و معرفی به بانک امکان استفاده از این تسهیلات را خواهند داشت.
کلانشهر سه و نیم میلیون نفری مشهد سالانه پذیرای 27 میلیون زائر و مسافر از اقصی نقاط ایران و جهان است.
گزارشگر: میترا عبداللهی **انتشار: حسین کریم زاده
7489/1858