بزرگنمايي:

خراسان آنلاین - بدن یک هستی زیست شناختی و روان شناختی صرف نیست،بلکه پدیده ای است که به صورت اجتماعی ساخته و پرداخته می شود (کرگان،2006: 3،کریگر و اسمیت،2004؛941).
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، در دنیای روابط کوتاه و مقطعی امروزی افراد بیش از آنکه خود را به سبب تفاوت ها یا شباهت ها در ویژگی اکتسابی و انتسابی بشناسند,خویشتن را با ویژگی های ظاهری و قابل رویت شناسایی می کنند و ظاهر فرد بیش از پیش نشان دهنده هویت فردی شخصی او به شمار می رود بنابراین در جامعه معاصر بدن و ظاهر افراد به عنوان یکی از مقوله های بسیار مهم و ارزشمند مطرح می شود.
یکی از پیامدهای جریان مدرنیته در جوامع ، رواج فرهنگ مصرف گرایی و تاکید روزافزون بر الگوهای فرهنگی زیبایی بود که توسط اجتماع تعریف می شدند و همین مسئله موجب شده است بدن و ظاهر افراد به مقوله بسیار مهمی تبدیل شود که بیانگر هویت شخصی و منزلت اجتماعی افراد است.
به دنبال اهمیت یافتن بدن لزوم مدیریت از آن مورد توجه قرار گرفت به این معنی که افراد برای تطبیق دادن ظاهر خود با هنجارهای زیباشناختی که توسط رسانه ها،عوامل صنعت و زیبایی و... تعریف می شدند، به دنبال آن بودند که بر بدن خود مسلط شوند و با دستکاری ویژگی های ظاهری و مرئی "بدن طبیعی" خود را در راستای تبدیل شدن به "بدن ایده آل" تغییر دهند ،تا از رهگذر این تغییر بتوانند به مقبولیت اجتماعی دست یازند. به اعتقاد باتلر در اینجا دیگر بدن دارای نقش منفعل و ابژه لایتغیر نیست ،بلکه خود بدن دارای نقشی معنادار و فعال است و هم به عنوان دال و هم به عنوان مدلول دیده می شود. 
در این میان زنان در مقایسه با مردان نسبت به وضعیت ظاهری خود و آنچه به چشم می آید،دقت نظر بیشتری داشته اند و حساسیت بیشتری نشان می دهند؛آنها با مقاصد مختلف اقدام به مدیریت بدن می کنند،عواملی نظیر گروه مرجع،تصور از بدن، میزان اعتماد به نفس بدنی، طبقه اجتماعی، رسانه های ارتباطی و اطلاعاتی، فشارهای اجتماعی و فرهنگی موجود در جامعه برای تطبیق با معیارهای زیبایی ،کسب شهرت،منزلت و تایید اجتماعی،جذابیت جسمانی،کسب زیبایی و جلب توجه دیگران و ایجاد نشاط و شادابی برای حفظ جوانی در مدیریت بدن زنان دخیل هستند.
از طرفی، از دیرباززنان به واسطه بدن هایشان توسط مردان به استثمارکشیده می شدند وبدن زنان همواره در معرض کنترل بوده است،این کنترل اشکال متفاوتی به خود گرفته که از بستن پای دختران چینی(برای جلوگیری از رشد پا به اندازه پای مردان) ،دراز کردن گردن زنان در آفریقا،درپوش گذاشتن روی بینی دختران در هند، ختنه زنان تا پوشیدن لباس های با فنرهای برجسته کننده متفاوت بوده است.
اما امروزه باوجود قبیح دانستن تمام این رفتارها و ظلم هایی که در حقِ بدنِ زنانه روا میشده، باز هم در جوامع رشدیافته کنونی زنان در معرض نگاه های خیره دیگران و قضاوت براساس ظاهرشان قرار می گیرند.
تنِ زنان به عنوان یکی از موضوعات چالش برانگیز و مورد منافشه، از دیرباز تا کنون مورد بحث بوده است .وهیچ بُعدی از بدن زنان هرگز همان طوری که هست،کاملا مناسب تلقی نشده و همواره به بدن زنان از چشمی نگریسته شده که آنان را تغییر داده است و اعضا بدن آنها بسته به مد روز ,بیش از حد کوچک یا بزرگ دانسته شده است.
کشورما نیز از این جریانات مستثنی نیست ،به طوری که به لحاظ عمل زیبایی بینی، ایران دارای رتبه نخست در جهان در سال 2010 بوده است. و نگاه گذری به آمارسالیانه تجارت لوازم آرایشی و کلیه جراحی های زیبایی که جنبه ی تقلیلی (مثل برداشتن چربی)و یا تقویتی(گذاشتن پروتز)دارند، بیانگر این مسئله است که امروزه مدیریت بدن تبدیل به دغدغه بسیاری از زنان ایرانی شده و شاهد سیر صعودی مصرف گرایی درجهت مدیریت بدن زنانه در ایران هستیم.
جامعه شناسان، علل متفاوتی را درمورد گرایش افراطی زنان به مدیریت بدن و ایجاد دستکاری و تغییر در بدن هایشان ذکر کرده اند،ما در این مقاله از منظر رویکرد فمینیسم به این مسئله نظر میکنیم.
فمینیست ها معتقدند نظام سرمایه داری برای فروش محصولاتش با یاری رسانه ها به تبلیغ و ترویج مصرف گرایی در میان زنان می پردازد و این باور را به زنان تلقین می کند که برای افزایش کیفیت زندگی و دستیابی به احساس رضایت از خود و کسب امتیازهای مثبت اجتماعی از قبیل احساس ارزشمندی در اجتماع و دستیابی به احترام و مقبولیت اجتماعی،بایستی به سمت خرید کالاها و هزینه کردن برای خدماتی که بتوانند از طریق آن نقائص بدن خود را مرتفع سازند، حرکت کنند.
کارشناسان سینما هالیوود معتقدند که پشت سر هرستاره زن مشهور هالیوودی ،یک طراح گریم و چهره پرداز مرد وجود دارد و البته هریک از محصولات آرایشی-بهداشتی نیز،صدای یک مرد در بازار پرفراز و نشیب وسرشار از رقابت به شمار می رود.
رید (از فعالان کمونیست حوزه زنان) میگوید: چنانچه بخواهید ثروتمند شوید تنها می بایست ابزار زیبایی تازه ای را کشف کنید و همه زنان را قانع نمایید که آنها به آن نیاز دارند و این ابزار و مواد را می خواهند.
بنابراین از نگاه فمینیسم ،نظام سرمایه داری باعث ایجاد حس نارضایتی از بدن در زنان می شود، و بدن زنان را به عنوان ابژه ای معرفی می کند که باید از طریق خرید کالاها و آرایش و جراحی زیبایی و .. روی آن کار کرد و نقائص آن را مرتفع ساخت وآن را ارتقا بخشید،در چنین ساختاری زیباترین بدن آنی است که بیشتر ابژه شده و راه خطا را در پیش گرفته و زینت شده است.
علت دیگری که می توان برای این مصرف گرایی متذکر شد، نقش کلیشه های جنسیتی ساخته ی فرهنگ مردسالار است که باعث می شود زنان برای پذیرفته شدن از سوی اجتماع به سمت انواع عمل های زیبایی و استفاده روزافزون از لوازم آرایشی ترغیب شوند. جنس خصلتی بیولوژیکی و ذاتی است،اما جنسیت برساخته اجتماعی است که در جریان جامعه پذیری درونی می شود و از نسلی به نسل دیگر منتقل می گردد. به عبارتی بدن ها(جنس) صرفا مبنایی زیستی دارند، یعنی ماده طبیعی خاص حیات انسانی هستند،در عوض برچسب هایی که به هر جنس زده می شود، و خصوصیاتی که هر جنس با آن تعریف می شود ،یک مفهوم عرضی است و از جامعه ای به جامعه ی دیگر و از زمانی به زمان دیگر تغییر میکند.
در متن اجتماعی که زن بودن را با ارزش هایی نظیر لَوندی،زیبایی و جذابیت تعریف می کنند و آرزوها و اهداف زنان را فقط برای کسب نقش هایی نظیر همسری و... جهت می دهد، و مردان را از نظر ذهنی و جسمی مستقل و مسلط و قوی می پندارد و در مقابل زنان را مطیع و وابسته تعریف می کند،می توان گفت ایدئولوژی مردسالاری در این جوامع نقطه اتصال همه ی ستم هایی است که بر زنان روا می شود؛ در چنین جامعه ای زنان با درونی سازی این کلیشه های جنسیتی ،مبادرت به ساخت بدن اجتماعی ،یعنی بدنی که از نظر وضعیت ظاهری ،آرایشی و پوششی مقبول نظام اجتماعی است، می نمایند.
.بنابراین ،به اعتقاد فمینیست ها این ایدئولوژی که موجب ایجاد نابرابری در بدن زنان و مردان می شود باید آشکار شود و توسط ایدئولوژی دیگری یعنی برابری بدن های زنانه و مردانه و ارزش دادن به امور زیستی زنانه ای مانند بارداری،شیردهی و زایمان و... جاگزین گردد.
زمانی که دغدغه اکثریت زنان ویژگی های ظاهری بدن شان است و تمام انرژی و وقت و سرمایه خود را صرف شکل دهی و اصلاح و تغییر بدن هایشان در جهت رسیدن به تصویر ایده آل ارائه شده توسط جامعه می کنند،این قطعه قطعه کردن مداوم بدن زنان به سینه ها ,پاها,نشیمن گاه و کشاله های ران و...زنان را از شخصیت تهی کرده و باعث دامن زدن به ترویج کلیشه ها ی جنسیتی نادرست درمورد زنان و محکم شدن پایه های نظام مردسالاری در جامعه می شود.اما همواره بایستی به این مسئله توجه کرد که نگاه زنان به بدن خود و اقدامات آنها در جهت مدیریت بدن خود ،پدیده ای اجتماعی است و جدا از دیگر تحولات در حال وقوع در جوامع نیست،بنابراین این مسئله را نمی توان از طریق اعمال کنترل اجتماعی شدید بر زنان و فشارو تهدید و.. تغییر داد. 
درگام اول بایستی با نگاه جنسیتی به زن در جامعه مبارزه کرد و زمینه پذیرش اجتماعی آنها را بدون توجه به ظاهرشان را فراهم نمود،علاوه بر این با مهیا ساختن زمینه ی ارتقا علمی ،شغلی و ورزشی و... زنان ، قاعدتا نگاه جنسیتی خودِ زنان به خودشان نیز تغییر میکند،زنان باید احساس کنند که حقوق آنها به خاطر زن بودن شان پایمال نمی شودو آنها نیز با توانمندی ها و ویژگی های شخصیتی شان در جامعه مورد قضاوت قرار می گیرند، رعایتِ این موارد موجب افزایش اعتماد به نفس در زنان می شود که گامی بزرگ در جهت کاهش و از بین بردن ابژگی بدنِ زنانه است.
اضطراب روحی و خطرات جسمی که از قِبَل دل مشغولی هایِ افراطیِ زنان به خصائص ظاهری شان و جراحی های زیبایی و .... بر زنان عارض می شود،مصداق خشونتی علیه خویشتن است. بیایید با خودمان مهربانتر باشیم
"زن را تنها زن انگاشتن و بدن زنانه اش را تاکید بخشیدن، بی اخلاق ترین و غیرانسانی ترین نگاه جهان است و هرگز فراموش نکنید که زن مخلوقی است که انسان آفریده شد و در دنیا زن شد" (سیمون دوبوار) .
یادداشت از بهناز شوشتری، کارشناس ارشد مطالعات زنان. 
انتهای پیام