بزرگنمايي:

خراسان انلاين- در اين گزارش به اين موضوع پرداخته شده که وضعيت اين زباله ها در استان چگونه است.
پسماندهاي صنعتي به صورت جامد، نيمه جامد و مايع و از تنوع بسيار زيادي برخوردار هستند. جابجايي و استعمال نامناسب پسماندهاي صنعتي که اغلب محتوي مواد خطرناکي هستند، مشکلات زيادي را براي انسان و محيط زيست ايجاد مي‌کنند. کنترل موثر و اعمال يک مديريت صحيح پسماند صنعتي، براي بهداشت، حفظ محيط زيست و مديريت منابع طبيعي، از اهميت خاصي برخوردار است.
احداث هر صنعت و استفاده از آن مخاطراتي را نيز به همراه دارد. براي جلوگيري و يا کاهش اثرات بايد شناخت دقيقي از صنعت و فرآورده‌هاي آن، پسماند حاصل از آن و نوع اثرات آن پيدا کرد. در مورد پسماند صنعتي بايد خواص فيزيکي و شيميايي پسماند خطرناک صنايع را شناخت و راه هاي بالقوه سرايت آن ها به اکوسيستم هاي آبي و خاکي و از اکوسيستم به انسان و جامعه را دقيقاً مورد تجزيه و تحليل قرار داد. اما در خراسان شمالي با توجه به فعاليت بيش از 300 واحد صنعتي زير نظر سازمان صنعت، معدن و تجارت و 193 واحد صنعتي در 14 شهرک صنعتي، چه ميزان پسماند ويژه توليد و اين پسماندها چه مي شود؟
توليد 3 نوع پسماند
يک کارشناس محيط زيست مي گويد: خوشبختانه خراسان شمالي استاني صنعتي نيست که ما دغدغه استان هاي صنعتي را نسبت به پسماندهاي صنعتي داشته باشيم، اما معمولاً در واحدهاي صنعتي 3 نوع پسماند توليد مي شود، يک پسماند عادي است که زندگي روتين کارکنان از مواد غذايي گرفته تا کارهاي اين چنيني باعث توليد آن مي شود که آن ها را تحت عنوان ضايعات مي شناسيم. بخشي هم از مواد اوليه است که از ضايعات توليدي ايجاد مي شود و عموماً اين مواد هم مواد خطرناک و ويژه اي نيستند مگر اين که واحد صنعتي باشد که از مواد اوليه و مواد توليدي آن مواد ويژه اي توليد شود که آن را هم در استان نداريم به جز يک واحد.
«هدايتي» مي افزايد: بعضي از واحدهاي صنعتي وجود دارند که در پروسه توليدشان واکنش هاي شيميايي اتفاق مي افتد يا در تبديل موادشان ضايعاتي توليد مي شود که تحت عنوان پسماند ويژه تعريف مي شود.
وي ادامه مي دهد: عموماً پسماندهاي ويژه پسماندهايي هستند که يا سميت فراواني دارند، يا اشتعال زا هستند و در شرايط عادي سريع مشتعل مي شوند يا بيماري زا هستند و سميت و مسموميت ايجاد مي کنند و شرايط انفجاري بالايي دارند.
عامل زيست محيطي سرطان ها
يک کارشناس محيط زيست در اين باره مي گويد: زباله‌هاي صنعتي از نظر کمي و کيفي با زباله‌هاي خانگي و کشاورزي متفاوت هستند و بايد دفع آن ها با روش هاي خاصي انجام شود. صنايع علاوه بر ايجاد آلودگي هاي متداول نظير ذرات BOD COD، SOX، NOX ، عامل انتشار آلودگي هاي جديد و ناشناخته و در بعضي از موارد سبب انتشار آلاينده‌هاي پيش‌بيني نشده، مثل مواد سرطانزا و سمي در محيط مي‌شوند. بين 60 تا 90 درصد تمام سرطان ها عامل زيست محيطي دارند.
«ناصري» مي افزايد: صنايع از راه هاي آلوده کننده‌هاي هوا، آلوده کننده‌هاي آب از طريق مواردي از جمله نشت کردن، پخش مواد در فرآيند توليد و خروجي اسکرابرهاي تر، براي کنترل ذرات آلوده کننده هوا و از طريق پسماند جامد و آلودگي خاک، محيط زيست را آلوده مي کنند و به طرق مختلف بر سلامت و بهداشت انسان به صورت مستقيم اثر مي‌گذارند. به گفته وي، اين آلودگي ها در اثر استنشاق بخارات فلزي و سمي که طي فرآيند توليد در هوا و يا در اثر تماس مستقيم با مواد خطرناک، مثل مخاطرات ناشي از تماس با مايعات اسيدي در آبکاري فلزات و يا در اثر حوادث ناشي از تجهيزات ساخت فلزات و آتش‌سوزي هاي صنعتي پخش مي‌شوند. علاوه بر اين، صنايع عامل ايجاد برخي مواد شيميايي و دارويي خطرناک هستند.
به گفته وي، پسماند خطرناک حاصل از صنايع مي‌توانند براي سلامت و بهداشت انسان و محيط زيست او بسيار خطرناک باشند. در کشورهاي صنعتي يکي از عوامل اصلي مرگ کودکان بين يک تا 10 سال، مسموميت هاي اتفاقي است که عمدتاً ناشي از اين مورد هستند. تماس با اسيدها و قلياهاي قوي سبب خورندگي و سياه شدن پوست مي شود و خطرات جدي را براي قرنيه ايجاد مي‌کند. وجود فلزات سنگين در پسماند همواره به صورت يک خطر بالقوه براي سلامت انسان است. اين فلزات ممکن است در چرخه غذايي وارد شوند و نهايتاً از بدن انسان سر درآورند.
اين کارشناس اظهار مي دارد: رعايت اصول بهداشتي و جلوگيري از انتشار پسماند صنعتي در تمام مراحل مديريت اين مواد (‌توليد، ذخيره، جمع‌آوري، حمل و نقل، تصفيه، بازيابي و دفع) از اهميت ويژه‌اي در جلوگيري از اثرات سوء و مضر اين مواد بر بهداشت و سلامت جامعه برخوردارند. بايد همواره اين اصل را در نظر گرفت که طبيعت خيلي از مواد از نظر اثرات سوء زيست محيطي، سميت و سرطانزايي شناخته شده نيست و تا زماني که بي‌خطر بودن مواد محرز نشده باشد، بايد به آن ها به عنوان موادي که پتانسيل خطرزايي دارند نگريسته شود. اگرچه همه ساله مواد جديدي به دلايل سرطانزايي و سميت و يا اثرات سوء ديگر به ليست پسماند خطرناک افزوده مي‌شوند ولي همه ساله هم هزاران ترکيبات شيميايي جديد سنتز مي‌شوند.
«ناصري» تصريح مي کند: بعضي از موادي که در گذشته بي‌خطر محسوب مي‌شدند، هم اکنون مضر شناخته شده‌اند، مثلا وينيل‌کلرايد، فلوئور و کربن ها و پلي‌کلرينيتدباي فنل ها. خطرناک بودن خيلي از مواد هم بايد کشف شود. فقدان امکان آزمايش، فقر اطلاعات، نقص ارتباطات و عدم دسترسي به اطلاعات موجود باعث مي‌شود که جامعه را در حالت انفعالي و گارد نسبت به مسئله نگه دارد. وي مي گويد: مديريت پسماند صنعتي براساس يک سيستم تشخيص و طبقه بندي صحيح شکل مي گيرد. لذا لازم است که در مرحله اول تعريف دقيقي از مواد صنعتي ارائه شود. براي ارائه يک تعريف جامع از پسماند خطرناک صنعتي، بايد 3 محور اساسي را مورد توجه قرار داد که شامل خواص انواع مواد خيلي خطرناک، پروسه هايي که مولد پسماند خطرناک هستند و ترکيبات و يا موادي که موجب وارد شدن خساراتي به انسان و محيط زيست او هستند، مي شود. به گفته وي، بر اساس تعريف آژانس حمايت از محيط زيست آمريکا (EPA)، پسماند جامد به پسماند يا ترکيباتي از پسماند اطلاق مي‌شود که داراي توان تخريب و يا آسيب به سلامت و بهداشت انسان و يا بيوسفر باشد. چنين مواد يا ترکيباتي مي‌توانند يک يا چند خواص را شامل باشند که عبارتند از در طبيعت پايدار بوده و از نظر بيولوژيکي غير قابل تجزيه در محيط باشند، براي موجودات زنده کشنده باشند، داراي اثر تجمعي و يا تاثيرات مخرب باشند و قدرت انبساط بيولوژيکي را داشته باشند. به هر حال پسماند خطرناک را مي‌توان به 3 دسته بيولوژيکي، شيميايي و راديواکتيو تقسيم‌بندي کرد.
توليد سالانه بيش از 16 ميليون تن پسماند ويژه
مديرکل حفاظت محيط زيست خراسان شمالي هم مي گويد: سالانه 16 ميليون و 545 هزار و 735 تن پسماند ويژه در استان توليد مي شود که 3 ميليون و 587 هزار و 585 تن آن در بخش شهري به شکل هاي بهداشتي و غير بهداشتي است و يک ميليون و 606 هزار و 365 تن هم در بخش روستايي است که غالباً به شکل غير بهداشتي دفع مي شود.«مطهري» مي افزايد: 42 هزار و 359 تن آن در بخش پزشکي توليد و در مبدا تفکيک، بي خطر و پسماند آن به شکل بهداشتي دفع مي شود و 9 ميليون و 378 هزار و 636 تن آن هم در بخش صنعتي توليد و جمع آوري و در سدهاي باطله و محل هاي مشخص نگهداري و يا به شرکت هاي مجاز تحويل داده مي شود.وي تصريح مي کند: يک ميليون و 918 هزار و 514 تن زباله ويژه هم در بخش کشاورزي توليد مي شود که يا سوزانده و يا در آژانس هاي زراعي دفع مي شود.به گفته وي، 12 هزار و 276 تن پسماند ويژه هم به شکل ايزوله نگهداري و يا از آن ها در جايگاه هاي مخصوص و در مراکز صنعتي نگهداري مي شود و يا اين زباله ها به شرکت هاي مجاز تحويل داده مي شوند.
وي در رابطه باآخرين وضعيت سايت دفع پسماند ويژه استان هم اظهارمي دارد: درخصوص نحوه مديريت پسماندهاي ويژه توليدي در استان، مواردي قابل ذکر است.
وي تصريح مي کند: در خصوص مطالعات مربوط به مکان يابي سايت دفع پسماند ويژه خراسان شمالي، مطالعات مذکور در سال 1386 انجام و مکان پيشنهادي در کارگروه مديريت پسماند استان در سال 1389 مصوب شد اما با وجود پيگيري هاي مستمر اين اداره کل از حوزه استانداري به منظور اقدام جهت اجرايي کردن و بهره برداري از سايت ياد شده، اقدام لازم توسط متوليان صورت نپذيرفته است.«مطهري» اظهارمي دارد: با توجه به گذشت زمان و اجرايي نشدن سايت دفع، محدوده جانمايي شده در حال حاضر در تداخل با طرح ها و پروژه هاي اجرايي ساير دستگاه و ارگان ها(ترسيب کربن) قرارگرفته و در نتيجه اين اداره کل به منظور رفع مشکل سايت دفع پسماندهاي صنعتي و ويژه استان، مجددا موضوع را در جلسات کارگروه مديريت پسماند استان مطرح و بر جانمايي مجدد اين سايت و ضرورت پيگيري استانداري جهت بهره برداري از محل جديد تاکيد کرد.به گفته وي، در حال حاضر، طرح مديريت اين نوع پسماند نيز در کارگروه مديريت پسماند استاني مصوب شده و براي تعيين مشاور به منظور انجام مطالعات، منتظر تاييد شوراي برنامه ريزي استان است.