بزرگنمايي:

خراسان انلاين- تعطيلي کارخانه مشهد نخ در روزهاي گذشته دوباره بحث تعطيلي واحدهاي توليدي که در يک سال اخير با تعطيلي کارخانه هايي مانند ارج و آساک دوچرخ  به يکي از مهم ترين مباحث اقتصادي مبدل شده بود را  زنده کرده و اين سوال را به وجود  آورد  که چرا واحدهاي توليدي در سال هاي اخير با سرعت زيادي در حال تعطيلي هستند؟

با وجود اينکه برخي پاسخ به اين سوال را درچهارسال گذشته و برخي ديگر در يک دهه گذشته جستجو مي کنند،اما براي ريشه يابي اين مسئله نياز است به کمي دورتر برگشته و علت آن را در زمان ايجاد واحدهاي توليدي در ايران جستجو کنيم.

 در اوايل دهه 1340 پايه هاي صنعتي شدن ايران و ايجاد واحدهاي توليدي گذاشته شد،دولت به منظور ايجاد واحدهاي توليدي بانک هاي تخصصي تاسيس کرد تا با دادن وام به توليدکنندگان امکان داير کردن کارخانه توسط را فراهم کند.با اين حال منابعي  که اين بانک ها از طريق آن ها وام در اختيار توليدکنندگان مي دادند به شدت وابسته به ارز حاصل از نفت بوده و همين مسئله سبب شد تا واحدهاي توليدي غيرمستقيم وابسته به دلارهاي ترزيق شده از فروش نفت شوند.

در واقع سيستم وام دهي اينگونه بود که بخشي از دلارهاي نفتي به صورت ريال در اختيار بانک ها قرار مي گرفت و آن ها نيز اين وام را در اختيار توليد کنندگان قرار مي دادند.

اين مسئله تا زماني که روند تزريق دلارهاي نفتي به کشور امکان پذير بوده و قيمت نفت کاهش نيافته باشد مقدور است اما هنگامي که به دليل تحريم ها و عدم بازگشت پول نفت خبري از دلار نباشد،بانک ها نيز دچارکمبود منابع شده و به دنبال آن توليدکنندگان نيز با کمبود نقدينگي مواجه مي شوند و امکان ادامه فعاليت را نخواهند داشت.

همچنين به دليل اينکه هزينه بانک داري در ايران بسيار بالاتراز کشورهاي توسعه يافته است،بانک ها مجبور هستند مدام از وام گيرندگان سود بيشتري دريافت کنند و همين مسئله سبب افزايش هزينه تمام شده توليد مي شود و باعث مي شود تا توليدکننده ايراني نتواند با نمونه خارجي رقابت کند از همين رو شرايط بازار براي ورود کالاهاي قاچاق به کشور فراهم مي شود.

از عوامل ديگري که در تعطيلي واحدهاي توليدي موثر است،به روز نشدن تکنولوژي آن ها و توليد براساس بازار روز است.در حال حاضر  در بسياري از کشورها سعي مي شود با به روز رساني خطوط توليد امکان کاهش هزينه تمام شده فراهم شود از انجا که هزينه وام براي توليدکننده ايراني گران تمام مي شود در عمل امکان به روز رساني خطوط توليد نيز گرفته شده در نتيجه کار  با تکنولوژي قديمي دنبال مي شود و در چنين  شرايطي طبيعي است هزينه تمام شده بالا موجب خارج شدن مجموعه ها از گردونه توليد مي شود.

در نهايت کوچک بودن و پراکنده بودن خطوط توليد در ايران يکي ديگر از عوامل تعطيلي واحدهاي صنعتي است. امروز در دنيا ده ها کارخانه به صورت زنجيره اي و مکمل چند محصول را توليد مي کنند تا هزينه تمام شده آن ها کاهش يابد با اين حال در ايران صدها کارخانه کوچک به توليد مشغول هستند که همين مسئله هزينه تمام شده آن ها را بسيار افزايش مي دهد، از اين رو اگر بخواهيم روند تعطيلي واحدهاي توليدي متوقف شود بايد فکري براي ايجاد واحدهاي توليدي زنجيره اي در ايران بشود.

 همچنين تا زماني که تنها راه تامين نقدينگي در ايران بانک ها بوده اين روند نه تنها به توليد کمکي نمي کند بلکه تعطيلي واحدهاي توليد را تشديد خواهد کرد.