بزرگنمايي:

پیام خراسان - به گزارش قدس خراسان، ششمین نشست نوروزی پژوهشکده گردشگری با محوریت "مقاصد نورورزی" صبح امروز در محل پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد. در این نشست پژوهشگر گروه اقتصاد گردشگری این پژوهشکده درباره الگوی اسکان زائران در مشهد در سال‌های اخیر عنوان کرد: براساس اطلاعات جمع آوری شده در نوروز سال‌های 1401,1402,1403 که از سرپرست سفر یا گردشگر مطلع از کمیت و کیفیت سفر به صورت تصادفی در اطراف حرم جمع آوری شده است به داده‌هایی رسیده‌ایم که تحلیل آن‌ها کمک کننده است.
علی رهنما ادامه داد: این نتایج براساس پرسش از 399 نفر در سال 1401 و 450 نفر در سال 1402 و همین تعداد در سال 1403 گردشگر و زائر اطراف حرم به صورت تصادفی جمع آوری شده و این نکته قابل توجه است که در سه سال بعد از کرونا شاهد افزایش سفرها هستیم و این سوال ایجاد می‌شود که میزان ماندگاری زائر و مسافر چه میزان است؟
وی افزود: میانگین ماندگاری در 1401 تقریباً 5 ممیز صفر 7 صدم درصدو در 1402 برابر با 4 ممیز 84 و در سال 1403 برابر با 5 ممیز 32 صدم درصد است و می‌توان گفت الگوی ثابتی در این سه سال داشته ایم و تقریباً همان 5 روز که در محافل معمولاً بیان می‌شود در داده‌ها هم قابل تأیید است.
رهنما نحوه مسافرت را برای تحلیل‌های بعدی بسیار مهم دانست و گفت: تقریباً 90 درصد افراد علاقمند هستند به صورت مستقل به مشهد سفر کنند و تقریباً 10 درصد به حالت گروهی، تور یا کاروان مذهبی در شهر مشهد سکونت داشته‌اند.
وی ضمن تشریح تمایل نحوه اسکان زائران توضیح داد: تقریباً 60 درصد مردم که به مشهد سفر کرده‌اند در اسکان‌های ارزان قیمت که شامل خانه شخصی، مهمان سرا، خانه دوم، کمپ زائر، حسینیه، منزل اقوام و دوستان است سکونت داشته اند و تقریباً 40 درصد در هتل‌ها و هتل آپارتمان ساکن شده‌اند که این به شرایط اقتصادی افراد برمی‌گردد و مردم متناسب با شرایط اقتصادی اقامت خود را انتخاب کرده‌اند.
پژوهشگر پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی توضیح داد: سرانه هزینه هر زائر در طول سفر به مشهد در سال 1401 یک میلیون و 700 هزار تومان و در سال 1402 تقریباً 3 میلیون تومان و در سال 1403 سه میلیون و 400 هزار تومان بوده که این افزایش با توجه به افزایش تورم در کشور طبیعی است و این شرایط در همه جوانب اثرگذار است. با افزایش هزینه‌ها افراد یا مدت اقامت را کم کرده‌اند و یا کاهش خرید سوغات یا نخریدن سوغات را در برنامه خود قرارداده اند و در کنار آن باید گفت هزینه اسکان و هزینه سوغات در صدر هزینه‌ها قرار داشته است و طی سه سال تقریباً 35٪ مسافران از آنچه فکر می‌کردند، بیشتر هزینه کرده‌اند.
رهنما ضمن اشاره به اینکه بیشتر اقشار با درآمد متوسط به مشهد سفر داشته اند گفت: در سفر به مشهد کمترین درصد مربوط به قشر با درآمدهای بالا بوده و بیشتر زائران امسال با توجه به پرسش نامه مربوط به استان‌های تهران، اصفهان، آذربایجان شرقی و کرمان است.
وی ادامه داد: به عنوان مثال در سال 1401 مازندران، یزد و خوزستان در رتبه‌های بالا بودند و امسال استان مازندران حتی در ده استان مبدا سفر مسافران به مشهد نیست و این نشان دهنده این است که حضور زائران براساس الگوی استان‌ها و سلایق و نظرات مردم متغییر است.
تغییر در الگوی شروع سفر از شهرهای دیگر به مشهد
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در این نشست عنوان کرد: تغییرات در مبدا سفر ناشی از اقدامات این اداره کل در شهر یا استان مورد نظر نیست مثلاً ما در شیراز یا استان فارس اقدامات خاصی انجام نداده‌ایم تا مردم بیشتر علاقمند شوند تا به مشهد سفر کنند بیشتر باید دید در آن استان‌ها چه اتفاقاتی افتاده که سفر از این استان‌ها بیشتر شده و دلیل کم شدن استان‌های دیگر چیست.
یوسف بیدخوری ادامه داد: براساس آمار میزان ماندگاری تا سال 98 چهار شب بوده و در سال‌های اخیر به 5 شب رسیده که اتفاق خوبی است.
وی ضمن اشاره به تأثیر کرونا در گردشگری تصریح کرد: در بررسی آمار گردشگری کرونا یک نقطه عطف بود که باید قبل و بعد آن بررسی شود. در سال 1401 به اندازه‌ای در شب سال تحویل مشهد مسافر داشت که تبدیل به بحران و باعث گلایه شد. در سال 1402 سه روز اول فروردین مصادف با ماه رمضان نبود و در این مدت اکثراً به مشهد سفر کردند و باید تحلیل کرد بعد از کرونا چه اتفاقاتی در حوزه گردشگری در حال وقوع است.
در آموزش رسمی و غیر رسمی، گردشگری جایگاهی ندارد
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ضمن اشاره به جایگاه مهم برنامه ریزی در ساختار گردشگری تاکید کرد: گردشگری اولویت نیست چون ما متکی به نفت بوده‌ایم، به طور متوسط هر گردشگر در دنیا هزار و دویست دلار هزینه می‌کند که چرخش مالی بسیار بالایی است و ما چرا نباید از این مزیت سهمی داشته باشیم؟
ناصر رضایی ادامه داد: در چرخه گردشگری دنیا ایران قابل حذف نیست چون با توجه به وقایع و وجود وابستگی به تاریخ ایران، کل تاریخ دنیا با مشکل مواجه می‌شود بنابراین ما قابل حذف نیستیم و این را مسئولان ما هم می‌دانند و به عنوان یک مزیت به آن نگاه می‌شود. نه فقط ایران که کل دنیا قطب گردشگری دارد اما نیازمند برنامه ریزی برای استفاده از این مزیت هستیم و براساس برنامه ریزی باید همه ذی نفعان بویژه بخش خصوصی را مشارکت داد.
وی افزود: ما سند راهبردی گردشگری و برنامه ملی گردشگری داریم که سال 82 نوشته شده است و برای بازنگری آن هم اقدام شد اما در حال حاضر چون اولویت نیست روی میز نمی‌آید که بخواهد عملیاتی شود. قدم اول ما یعنی برنامه ریزی چالش بزرگی دارد. در آموزش گردشگری دو بعد اجرایی یعنی بخش آموزش رسمی و غیر رسمی داریم.متولی آموزش رسمی آموزش و پرورش و آموزش عالی است و باید پرسید چقدر به گردشگری در آموزش رسمی پرداخته شده و چقدر محتوای آموزش ما برای گردشگری متناسب شده است. ما آموزش را از دیدگاه مخاطب در چند سطح باید اجرا کنیم که مهمترین سطح مسئولان هستند که باید شناخت کافی درباره گردشگری داشته باشند و ذی نفعان حوزه گردشگری هم باید آموزش لازم را ببینند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ضمن اشاره به آسیب‌های مهم در ساختار گردشگری ایران تصریح کرد: نگاه هزینه بر به آموزش و پژوهش آسیب وحشتناک این حوزه است، یعنی آموزش و پژوهش به جای سرمایه محور، هزینه بر تصور می‌شود که آسیب بزرگی است و همزمان نباید از تجربه‌های زیسته مردم در سکونتگاه‌های بومی غافل شد. چه بخواهیم و چه نخواهیم تغییر و تحولات در حال وقوع است و برای احیای مقاصد قبلی و ایجاد مقاصد جدید باید از ابزار و برنامه‌های جدید و مدل‌های کارآمد استفاده کرد.
درآمد زایی آفت آموزش در حوزه گردشگری
رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی در ادامه ضمن تاکید بر جایگاه بخش خصوصی در گردشگری استان و شهر مشهد در این نشست گفت: ماندگاری بیشتر زائر در مشهد نتیجه سیاست گذاری‌های بخش خصوصی بوده و مثلاً یکی از این سیاست‌ها این بوده که برای اقامت ده روزه 30 درصد تخفیف به مسافر داده شد که به ماندگاری بسیار کمک کرد.
مژگان ثابت تیموری ادامه داد: باید بحث نیاز به جاذبه‌های مکمل را به صورت جدی دنبال کرد. مطالبه بخش خصوصی وجود نیروی کارآمد، آموزش دیده و متخصص در این حوزه است تا برای افزایش بهره وری در سیستم بتواند نیروی کارآمد جذب کند.
وی ضمن اشاره به نقایص سیستم آموزش در حوزه گردشگری خاطر نشان کرد: آموزش حال حاضر مبتنی بر پرداخت هزینه و دریافت مدرک بدون توجه به بار علمی دوره است و مدرک گرایی صرف مد نظر شده و باید یادآور شد که رشته گردشگری در مقطع هنرستان هم در حال حذف شدن است. متأسفانه انجمن‌های علمی ما هم به سمت کسب درآمد رفته اند. امیدواریم این مشکلات برطرف شود تا اعتماد بخش خصوصی به بخش علمی بیشتر شود و اطلاعات مبتنی بر آمار دقیق بتواند یاری رسان برنامه ریزی‌ها در بخش خصوصی هم باشد.
خبرنگار: طاهره فجرداوودلی