پیام خراسان - به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، از سال 1397 طرحی تحت عنوان «بوم» در مدارس ابتدایی و متوسطه اول کشور به صورت آزمایشی اجرا شد و امروزه تعداد مدارسی که این طرح را اجرا می‌کنند، افزایش پیدا کرده است.
این طرح مخفف عبارت «برنامه ویژه مدرسه» است و قرار بود براساس بند 5 -5 سند تحول بنیادین و بند 2 -13 برنامه درسی ملی، بخشی از برنامه درسی در اختیار مدرسه قرار بگیرد و با افزایش اختیار عمل مدارس، به نوعی انعطاف در برنامه آموزشی ایجاد کرده و فعالیت‌هایی که دانش‌آموزمحور هستند را در مدارس گسترش بدهیم.
بیشتر بخوانید طرح شهاب آموزش و پرورش بعد از 12 سال چه دستاوردی داشت؟ / استعدادیابی تنها روی کاغذ محمود امانی طهرانی مشاور علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و مولف کتاب راهنمای عمل برنامه ویژه مدرسه (بوم) درباره جزئیات این طرح می‌گوید: بوم یا برنامه ویژه مدرسه یعنی اینکه مدیریت مدرسه، شورای مدرسه و معلمان مدرسه اجازه دارند و می‌توانند برای زمان معینی از آموزش رسمی مدرسه، خودشان موضوع و محتوا ارائه دهند. همچنین مواد آموزشی تولید کنند، آموزش دهند، ارزشیابی کنند، کارنامه ارائه دهند و به طور کامل یک برنامه درسی را طراحی و اجرا کنند.
وی افزود: محتوای برنامه ویژه مدرسه از نظر من از 3 جنس است؛ یک جنس، محتواهایی هستند که یک موضوع مناسب و جذاب آموزشی را ارائه می‌دهند؛ این موضوع‌ها در ساحت‌های ششگانه تربیت (تربیت اخلاقی، اعتقادی و عبادی، تربیت علمی و فناوری، تربیت اجتماعی و سیاسی، تربیت هنری و زیبایی شناخت، تربیت اقتصادی و حرفه‌ای، تربیت زیستی و بدنی) وجود دارد؛ مثلا درباره یک موضوع علمی یا دینی یا اجتماعی یا ورزشی یا شغلی و ... محتوایی تدارک دیده می‌شود و به دانش آموزان ارائه می‌شود.

براساس گفته‌های طهرانی در این طرح هر معلمی در عین اینکه مسئولیت تدریس کتاب‌ درسی خود را برعهده دارد، 2 هفته از تدریس را خالی می‌کند و برای این 2هفته پیشنهادی جدید می‌دهد یا ممکن است برنامه جدیدی ارائه نکند اما تحت مدیریت خودش، فردی را بیاورد و برنامه‌ای را ارائه دهد.
از این صحبت‌ها و شروع آزمایشی طرح تقریبا پنج سال گذشته اما آیا طرح در اجرا موفق بوده و توانسته در بهبود عملکرد مدارس موثر باشد؟ از معلمان پرسیدیم که بعد از پنج سال این طرح چطور اجرا می‌شود و یکی از معلمان ابتدایی تهران در این خصوص به ایسکانیوز گفت: برای اجرای طرح بوم هر بار چیز جدیدی از معلمان درخواست می‌کنند. در سال‌های اخیر اجرای طرح اینگونه بوده که ما باید مهارتی به دانش‌آموز بیاموزیم که با کمک آن بتواند کسب درآمد کند. آموزش‌ها باید در مجموع 60 ساعت باشد و هر هفته تقریبا 2 ساعت زمان بگذاریم.
مقایسه صحبت‌های ایده‌پرداز طرح و معلمان نشان می‌دهد که قدم اول در اجرا یعنی آموزش و تفهیم نحوه اجرا برای معلمان و مدیران به درستی شکل نگرفته است یعنی مدیر مدرسه و معلمی که مجری است، به درستی نمی‌دانند که باید چه کاری انجام بدهند و چطور می‌توانند طرح را اجرا کنند.
از جهتی موانعی هم سر راه اجرای طرح وجود دارد که می‌‍تواند مانع تحقق اهداف طرح شود. معلم دیگری در این باره به ایسکانیوز گفت: در ظاهر 2 ساعت در هفته برای اجرای طرح زیاد نیست اما آموزش و پرورش از ما می‌خواهد که چندین طرح را هم‌زمان با هم پیش ببریم و زمان گذاشتن برای همه آن‌ها دشوار است.
حجم بالای کتاب‌های درسی وی با اشاره به اینکه حجم بالای کتاب‌های درسی هم مانعی برای اجرای طرح است، عنوان کرد: از طرفی کتاب‌های درسی در سال‌های اخیر دشوارتر از قبل شده و ما باید روی تدریس کامل مباحث کتاب وقت بگذاریم؛ پیش از این کتاب طوری طراحی شده بود که دانش‌آموز بدون حضور در کلاس و با کمک اولیا می‌توانست درس را متوجه شود و تمرین‌های بسیاری هم در کتاب وجود داشت اما امروز هم تعداد تمرین‌ها کم و مباحث متعدد مطرح شده است.
معلم پایه ابتدایی ادامه داد: یکی از کتاب‌هایی که تغییرات بسیار داشته و سنگین‌تر شده، درس ریاضی است که تمرین‌های کمی هم دارد و ما مجبور هستیم با تکرار مبحث، به یادگیری کودک کمک کنیم. در این شرایط زمانی برای خلاقیت و اجرای طرح «بوم» باقی نمی‌ماند.
کلاس‌های پرجمعیت و فشار کاری روی دوش معلم وی افزود: وجه دیگر ماجرا اینجاست که کلاس‌های ما پرجمعیت هستند و از استاندارد تعریف شده که 25 دانش‌آموز است، بسیار بیشتر هستند. چطور می‌توان از معلم انتظار داشت که پنج یا 6 طرح را در کنار تدریس پیش ببرد و توجه داشته باشد که کیفیت کار هم بالا باشد. بیشتر همکاران آموزش اوریگامی (ساخت اشکال با کمک تا کردن کاغذ) را انتخاب می‌کنند که راحت‌تر از دیگر موارد است و بچه‌ها هم استقبال می‌کنند؛ چراکه تجربه آموزش مهارتی مثل قلاب‌بافی برای کودکان نشان داده که این کار می‌تواند خطراتی برای آن‌ها داشته باشد و معلم هم توانایی کنترل بیش از 40 دانش‌آموز را ندارد.
این معلم با بیان اینکه یکی از مشکلات مهم در این حوزه آموزش ندیدن معلمان است، گفت: من باید خودم مهارتی را آموزش دیده باشم که آن را به دانش‌آموز هم آموزش بدهم. درحقیقت اجرای طرح «بوم» محدود شده به پر کردن فرم‌های تشریفاتی که فقط بگوییم طرح را اجرا کردیم. علاوه بر این بسیاری از معلمان حتی نمی‌دانند که طرح «بوم» چیست و چه کاری باید انجام دهند.
وی ادامه داد: کمبود نیرو هم باعث شده تا مدارس ما معلم ورزش، پرورشی و مشاور نداشته باشند و از معلم‌های دیگر بخواهند که این خلا را پرکنند و در این شرایط کاری هم روی دوش معلمان اضافه شده است. این طرح‌ها شاید ماهیت خوبی داشته باشند اما مشکلات ما زیرساختی‌تر از این است و اول باید مشکل کمبود معلم و مدرسه را حل کنیم تا فرصتی برای اجرای ایده‌های دیگر هم باقی بماند.
مدرسه هزینه استفاده از مربی را ندارد معلم ابتدایی توضیح داد: علاوه بر این آوردن مربی از بیرون مدرسه هم هزینه‌بر است. مدارس هم در رفع نیازهای اولیه خود مانده‌اند و با بودجه‌ای که می‌گیرند به پرداخت قبوض فکر می‌کنند؛ در این شرایط پولی نمی‌ماند که بخواهند برای آموزش خارج از کلاس دانش‌آموزان هزینه کنند.
به گزارش ایسکانیوز، طرح «بوم» روی کاغذ طرح خوبی است و اهداف بلندی دارد اما آموزش و پرورش باید ابتدا زیرساخت‌ها را درست کند تا یک طرح به نتیجه برسد وگرنه بدون اینکه تغییری در عملکرد مدارس ایجاد شود و کیفیت ارتقا پیدا کند، صرفا فشار کاری معلمان را بیشتر می‌کند.
تراکم بالای کلاس‌های درس و کمبود معلم خود یکی از اصلی‌ترین چالش‌های موجود است چراکه معلم باید زمان کافی داشته باشد تا بتواند به تک تک دانش‌آموزان رسیدگی کند. از جهتی حجم کتاب‌های درسی و مباحثی که باید ارائه شود با طرح‌ها همخوانی ندارند و معلم نمی‌داند به کدام یک رسیدگی کند.
گذشته از همه این‌ها یکی از مشکلات اساسی آموزش و پرورش در اجرای بیشتر طرح‌ها، ضعف در دوره‌های ضمن خدمت است. تا ابعاد کامل یک طرح برای معلم روشن نشود، آموزش کافی نبیند که چطور آن را اجرا کند، اجرای طرح موثر نخواهد بود. نیروی کارآمد و آموزش دیده کیفیت کار را بالا می‌برد و وقتی پای آموزش بلنگد، نمی‌توان انتظار داشت که به اهداف بزرگ برسیم.
انتهای پیام /