چاپ

پیام خراسان- مهدی کلالی در خصوص وضعیت تولید فرش دستباف در خراسان رضوی اظهار کرد: از ابتدای امسال تاکنون حدود 20 فقره پروانه بهره‌برداری در حوزه فرش‌بافی صادر شده است. در سال گذشته نیز 58 فقره پروانه صادر شده بود. استان رتبه اول صدور پروانه بهره‌برداری واحد تولیدی فرش دستباف را در کشور به خود اختصاص داده است. اکنون حداقل 20 تا 25 نفر در استان منتظر صدور پروانه بهره‌برداری واحد تولیدی فرش دستباف هستند اما متاسفانه به دلیل مشکلات سامانه بهین یاب نتوانسته‌ایم، اقدامات لازم را انجام دهیم. اگر مشکل سامانه وجود نداشت امسال حداقل یک رشد 20 درصدی نسبت به سال گذشته در زمینه صدور پروانه بهره‌برداری تولید داشتیم. به طور کلی تاکنون 79 پروانه بهره‌برداری در استان صادر شده است که بعد از استان ما استان فارس رتبه دوم را دارد.

وی با اشاره به اینکه 50 الی 60 درصد محصولات فرش خراسان رضوی صادر می‌شود، بیان کرد: در استان چون از نظر میزان تولید فرش سامانه‌ای عمل نکرده‌ایم و سامانه‌ای برای این موضوع تدوین نشده، آماری از رتبه در سطح کشور ندارم اما به لحاظ تنوع سبک تولید فرش از ویژگی‌های منحصر به فرد در استان برخوردار است.

درآمد قالیبافی متناسب با وضعیت تورم نیست

رئیس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی بیان کرد: در بررسی‌های میدانی که در حوزه فرش بافی انجام شده، طبق برآوردهای به دست آمده سرانه تولید فرش در استان به ازای هر قالیباف 6 متر مربع در سال است اما درآمد قالیبافی متناسب با وضعیت تورم نیست.

کلالی مطرح کرد: یکی از دلایلی که باعث می‌شود نسل جدید مانند گذشته رغبتی برای قالیبافی نداشته باشند، مقایسه میزان درآمد این حرفه با سایر مشاغل است. قالیبافی که از صبح تا شب باید فشار بافتن فرش را تحمل کند در آخر درآمد آنچنانی در مقایسه با مشاغل دیگر ندارد.

وی زمان‌بر بودن مرحله بافت فرش دستباف تا عرضه آن در بازار را عاملی دیگر برای عدم رغبت نسل جوان به قالیبافی دانست و افزود: فرش دستباف اغلب به صورت تک‌بافی انجام می‌شود که این امر زمان‌بر است. در واقع یک فرش دستباف از زمانی که مواد اولیه خریداری می‌شود تا زمان اتمام بافت بیش از 6 ماه طول می‌کشد و زمان طولانی هم برای فروش نیاز است، همین امر درآمد قالیباف را راکد کرده و به نوعی ضرر برای تولیدکننده به‌شمار می‌رود.

تولید فرش بر مبنای سفارش راهکاری برای کاهش ضرر تولیدکننده

رئیس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی بیان کرد: در حوزه تولید و فروش فرش دستباف، برای رفع مشکلات تولیدکننده اقداماتی انجام شده که بر رونق کارگاه‌های تولیدی و ساماندهی آنها تاثیر داشته و بخشی از مشکلات تولیدکنندگان را رفع کرده است.

وی تصریح کرد: تاثیر این اتفاق خوشایند در اکثر کارگاه‌های تولیدی آشکار است و فعالیت آن‌ها بر این مبنا قرار داده شده تا ابتدا سفارش قبول کرده و سپس تولید انجام دهند.

کلالی خاطرنشان کرد: این امر علاوه بر مرتفع کردن مشکل فروش محصول، در تسریع سرمایه در گردش نیز موثر است. وقتی تولیدکننده پس از سفارش محصول را انجام می‌دهد توانسته قبل از تولید پول را نقد کند، با این روش در زمان عرضه کالا مشکلی وجود ندارد زیرا فردی که سفارش داده خودش فرش را تحویل می‌گیرد با این کار سرمایه در گردش سریع‌تر انجام خواهد شد.

400 واحد غیرمتمرکز فرش‌بافی بدون شناسنامه در خراسان رضوی فعالیت دارند

رئیس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در ادامه توضیح داد: واحدهای تولیدی بزرگ متمرکز و غیرمتمرکز در این استان فعالیت دارند که 70 واحد آن متمرکز است و پروانه بهره‌برداری دارند و صاحب شناسنامه هستند. اما حدود 400 واحد غیرمتمرکز بدون پروانه هم در تولید فرش دستباف نقش دارند.

کلالی بیان کرد: به ازای هر واحد تولیدی در سطح استان به شکل میانگین حداقل 20 قالیباف به شکل رسمی مشغول فعالیت هستند.

عدم پرداخت تسهیلات به قالیبافان

وی ادامه داد: متاسفانه با وجود اهمیتی که فرش دستباف به عنوان یک هنر و صنعت در دنیا دارد که موجب شده تا ایران با فرش دستباف شناخته شود اما برای واحدهای تولیدی هیچ‌گونه تسهیلاتی در نظر گرفته نشده است. تنها تسهیلات بانکی که سرفصل اعتباری دارد در حوزه مشاغل خانگی است. در کنار مشاغلی همچون خیاطی و ... تسهیلاتی هم برای قالیبافی قرار داده شده است.

رئیس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در واقع کسانی که مجوز مشاغل خانگی را اخذ می‌کنند ارتباطی با صاحبان پروانه فرش دستباف ندارند. این امر یک مسئله بسیار مهم است و امیدواریم مسئولان با نگاهی متفاوت در سال 1402 تسهیلاتی برای این حوزه در نظر بگیرند.

کلالی ادامه داد: در بخش تولیدی وقتی قالیباف مواد اولیه را خریداری می‌کند مبلغ زیادی را صرف خرید مواد اولیه می‌کند و وقتی محصول تولید شد تا زمانی که بخواهد، محصول به بازار عرضه کند مدت زمان طولانی باید سپری شود. در نتیجه درآمدی برای خرید مجدد مواد اولیه وجود ندارد. تولید کننده اینگونه قادر نیست تا زمان فروش محصول، فرش دیگری را ببافد.

وی گفت: در واقع باید تسهیلات ارزان قیمت در اختیار واحد تولیدی فرش قرار بگیرد که تولیدکننده به عنوان سرمایه در گردش بتواند بخشی از مشکلاتش را در خرید مواد اولیه برطرف کند.

رئیس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی افزود: اگر سرمایه‌گذار جدیدی بخواهد وارد این حوزه شود باید سررشته کافی در این کار داشته باشد، کمتر کسی وارد این عرصه خواهد شد. معمولا سرمایه‌گذارانی که از قبل واحد تولید فرش دستباف داشته‌اند این حوزه را نسل به نسل انتقال می‌دهند. شاید افرادی هم راغب به این حوزه باشند و چند نفر را هم مشغول به کار کنند اما به دلیل اینکه تخصصی در این حوزه ندارند، در مرحله فروش محصول در بازار با مشکل روبرو می‌شوند.

دغدغه قالیبافان پوشش بیمه است

کلالی در ادامه توضیح داد: با وجود اینکه تفاهم‌نامه‌های بسیاری با سازمان تامین اجتماعی و صنایع فرش منعقد شده در گذشته برای پوشش بیمه به ازای هر 2 نفر قالیباف که حذف می‌شدند یک نفر جایگزین بود اما پس از گذشت مدتی در ازای هر نفر، یک نفر جایگزین می‌شد در حال حاضر پوشش بیمه یکی از دغدغه‌های قالیبافان است.

وی اظهار کرد: شغل قالیبافی در اغلب اوقات به شکل فصلی و به عنوان شغل مکمل است و در کنار مشاغل دیگر انجام می‌شود. برای موضوع بیمه قالیبافان اقداماتی انجام شده و موضوع در حال پیگیری است. با اداره بیمه صحبت شده که اگر تولیدکننده قرار است برای مدت موقت تولیدی را تعطیل کنند با بیمه و کارشناسان بیمه در ارتباط باشد تا در آن زمان برای بازرسی به واحد تولیدی مراجعه نکنند.

رئیس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی مطرح کرد: از سال 93 تاکنون سهمیه جدید بیمه‌ تامین اجتماعی برای قالیبافان وجود نداشته است، اما قراردادی با صندوق بیمه کشاورزان، روستائیان و عشایر با همان مزایای بیمه تامین اجتماعی شامل حوادث غیر مترقبه، از کار افتادگی، بازنشستگی و ... با سقف درآمدی 2 میلیون و 600 هزار تومان تا 2 میلیون و 700 هزار تومان منعقد و به تولیدکنندگان فرش اطلاع رسانی شده است.

حدود 300 نفر قالیباف در خراسان رضوی تحت پوشش بیمه کشاورزان، روستائیان و عشایر هستند

کلالی گفت: ظرف یک‌سال حدود 300 نفر قالیباف در خراسان رضوی به صندوق بیمه کشاورزان، روستائیان و عشایر معرفی شده و محدودیتی در این حوزه وجود ندارد. از آنجا که قالیبافی یکی از مشاغل روستایی و عشایر محسوب می‌شود چنانچه تولیدکننده تمایل به بیمه داشته باشد می‌تواند در این حوزه مشارکت کند.

90 هزار نفر قالیباف در خراسان رضوی مهارت قالیبافی دارند

وی افزود: درحال حاضر بیش از 11 هزار نفر تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی و بیش از 600 نفر بیمه عشایر روستایی هستند که در شهرهای استان فعالیت دارند. همچنین حدود 90 هزار قالیباف در استان شناسایی شده که مهارت قالیبافی دارند اما با برآوردهای انجام شده بین 30 تا 40 هزار نفر از آنها فعال هستند.

نقش تحریم‌ها در کاهش صادرات فرش

رئیس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی تصریح کرد: تاکنون هیچ فرشی جای برند فرش ایران را در دنیا نگرفته و همچنان برند فرش ایران در دنیا مطرح است. اگر در حوزه صادرات این محصول را برای یک دوره زمانی 20 ساله یا 30 ساله مقایسه کنیم، کاهش خیلی زیادی در این حوزه وجود دارد اما در مقایسه با سه سال گذشته کاهش چشمگیری وجود ندارد.

کلالی با اعلام اینکه بازارهای جایگزین توانسته کاهش صادرات را در این حوزه کاهش دهد، توضیح داد: در این حوزه بازارهای جایگزین وجود دارد و ممکن است فرش ایران از ایران عرضه نشود اما همین محصول توسط تجار خریداری شده و از پاکستان و افغانستان و سایر کشورهای همسایه در بازار جهانی عرضه می‌شود. هر کس که تولید کننده واقعی فرش باشد می‌تواند تشخیص بدهد که برند فرش چیست. تجاری هم که از افغانستان و پاکستان به این حوزه ورود می‌کنند و صادرات فرش دارند فرش ایرانی را تحت همین عنوان صادر می‌کنند.

شناسنامه دار شدن فرش دستباف در اولویت است

وی افزود: متاسفانه موضوع شناسنامه‌دار شدن فرش دستباف با اینکه خیلی در دست پیگیری است اما هنوز عملی نشده و شناسنامه‌دار شدن فرش دستباف بزرگترین چالش تولیدکننده است. عدم ساماندهی واحدهای کارگاهی که پروانه بهره‌برداری ندارند، تک‌بافی و ... از عمده دلایلی است که شناسنامه‌دار شدن این محصول را به تعویق انداخته است. باید در این رابطه تدابیر خاصی اتخاذ شود تا اقدامات موثر انجام گیرد. این امر یکی از مشکلات در حوزه تولید فرش دستباف است، هر کاری نیاز به یک سری زیرساخت‌های اولیه دارد. در حوزه تولید فرش مرکز شناسنامه‌داری برای عرضه مواد اولیه وجود ندارد، همین امر باعث شده تولیدکننده به صورت تجربی مواد را خریداری کند و حتی در این حوزه متضرر هم شده زیرا مواد خالص و اصلی را نخریده است. این موضوع علاوه بر ضرر مالی به تولید کننده، کیفیت محصول را کاهش می‌دهد.

رئیس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر هزینه‌های تولید فرش در خرید مواد اولیه بسیار بالاست. تولیدکننده باید برای خرید مواد اولیه به دلیل پروسه زمان بر بودن تولید تا عرضه مجدد هزینه ها 2 برابر می‌شود.